Прејди на содржината

Алексо Мартулков

Од Википедија — слободната енциклопедија
Александар Мартулков
Роден 23 октомври 1878
Велес, Македонија
Починал 1965
Софија, Бугарија

Александар Мартулков роден како Александар Ончев Мартулков[1] — еден од првите македонски социјалистички револуционер и публицист. Како член на Македонската социјалистичка група, а подоцна и на ВМРО (Обединета) тој се залагал за ослободување на Македонија. Алексо бил член на Президиумот на АСНОМ и во Собранието на Македонија.

Рани години

[уреди | уреди извор]
Велес во раните години на Мартулков.

Мартулков е роден во 1878 година во Велес, тогаш во Отоманската империја[2] во сиромашно семејство. Неговиот татко, Јован Мартулков, работел во народна пекара,[3] додека неговата мајка работела како градинар во богато семејство.[3] Имал постар брат кој на крајот станал учител во локалното училиште во Битола. Тој ги загубил своите родители на осумгодишна возраст поради нивните сиромашни услови.[4]

Студирал во родниот град, каде што, според современите извори, бил недисциплиниран и често влегувал во расправии со други студенти што на крајот би довело до исклучување.[5] Потоа основното образование ќе го продолжи во Битола.[6] По завршувањето на основното образование ќе учи во педагошко училиште во Скопје. Тој ќе развие револуционерна и антимонархистичка идеологија заради влијанието од Петар Манџуков, како и идеологија насочена кон социјалистите, за што бил инспириран од еден од неговите учители во Скопје.[7] Поради ова, во 1898 година, тој и група други студенти социјалисти формирале тајна социјалистичка група во рамките на училиштето.[8]

Поради тоа што групата била откриена од властите во училиштето тој ќе биде избркан од Педагошкото училиште поради неговата вмешаност во групата. За тоа време тој престојувал во куќата на неговите баба и дедо.[9] После тоа, Мартулков замина за Софија, каде што почна да развива социјалистички идеи како член на Македонската социјалистичка група.[2] Подоцна се преселил во Женева, Швајцарија, каде студирал хемија, но поради сиромаштија не можел да си го продолжи образованието и по една година се вратил во Софија.[10] Потоа Мартулков се вратил во Македонија каде што се приклучил како револуционер со МРО. Работел во Велес и Куманово и им помагал на ранетите револуционери за време на Илинденското востание.[11] Потоа после востанието успеал да добие работа и бил учител во народното училиште во неговиот роден град.[12]

Втора светска војна

[уреди | уреди извор]
Септември, 1944 година Апел до Македонците во Бугарија. Еден од потписниците е и Александар Мартулков.
Александар Мартулков.
Македонски револуционери. Седнати (од лево кон десно)ː Ризо Ризов, Крсто Гермов (Шакир Војвода), Александар Мартулков. Стојат (од лево кон десно)ːДимитар Попефтимов, Анастас Митрев, Панко Брашнаров и Павел Шатев. Април, 1948 година

По капитулацијата на Бугарија во септември 1944 година, потписник е на Апелот до Македонците во Бугарија заедно со други видни револуционери и дејци како: Павел Шатев, Туше Делииванов, Петар Шанданов, Михаил Герџиков и др.[13] По втората светска војна се враќа во Македонија, каде учествува во АСНОМ. Се пензионира во Скопје. Носител е на Илинденска споменица. Спомените за револуционерните борби во Македонија ги завршува во 1953 г. во Скопје, а се издадени од Институтот за национална историја на Македонија во 1954 година. Подоцна разочаран се враќа во Софија, каде што умира.

Bo своите спомени „Моето учество во револуционерните борби на Македонија“, Алексо Мартулков пишува за македонската револуција, за борбата против Османлиите и разните национал-шовинистички пропаганди на соседните држави, за превирањата во Организацијата. Многу убаво е опишана борбата на ВМРО против српската црковна пропаганда, односно против велико-српската оружена националистичка пропаганда, како една братоубиствена војна, војна помеѓу Македонците – Егзархисти и Македонците - србофили (Српското Четничко Движење). Тој говори и за фракционерството во самата Организација, за личните интереси на одредени дејци, за антагонизмот меѓу про-македонските елементи и про-бугарските неоврховисти и слично.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Bunteski, Riste (1996). Metodija S̆atorov--S̆arlo: politic̆ki stavovi. Drus̆tvo za nauka i umetnost. стр. 71. ISBN 9989767033.
  2. ↑ 2,0 2,1 Герџиков, Михаил (1984). Мемоари, Документи, Материјали, Хемија и Уметност. Софија. p. 407.
  3. ↑ 3,0 3,1 Мартулков, Алексо (1954). Моето учество во револуционерните борби во Македонија страна 9
  4. ↑ Мартулков, Алексо (1954). Моето учество во револуционерните борби во Македонија страна 10
  5. ↑ Prilozi: Contributions, Volumes 23-28. Makedonska akademija na naukite i umetnostite. Oddelenie za opštestveni nauki. 1992. s. 69.
  6. ↑ Gjorgievski, Naume (2012). БИБЛИОТЕЧНАТА ДЕЈНОСТ ВО БИТОЛА И БИТОЛСКО. Книга 1 Од зачетоците до 1974 година. Факултетот „Св. Климент Охридски“. p. 62.
  7. ↑ Balkanski, Gr. (1969). Nat͡sionalno osvobozhdenie i sot͡sialna revoli͡ut͡sii͡a. v svetlinata na bŭlgarskii͡a nat͡sional-revoli͡ut͡sionnen opit v Makedonii͡a. Izdanii͡a "Nash Pŭt". с. 22.
  8. ↑ Петър Манджуков, Предвестници на бурята, Федерация на анархистите в България, София, 2013, стр. 67
  9. ↑ Мартулков, Алексо (1954). Моето учество во револуционерните борби во Македонија страна 318
  10. ↑ Мартулков, Алексо (1954). Моето учество во револуционерните борби во Македонија страна 36
  11. ↑ Стојчев, Ванче (2004). Војничката историја на Македонија. Вол. 1. с. 490. ISBN 9789989134050.
  12. ↑ Петрова, Е. Документи за Д.Груев, М.Герджиков, В.Пасков и П.Мартулков като учители в Македония.- Военноисторически сборник, 1990, No 6, стр. 85-99.
  13. ↑ Динев, Ангел (1983). Одбрани Дела во три книги - Втора книга. Скопје: Култура - Скопје. стр. 333–337.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Алексо_Мартулков&oldid=5260530“