Ludwig Schmalzl de Ronc
| Articul per Ladin Gherdëina | 
|
Ludwig Schmalzl, dit nce Ludwig de Ronc (*2 de fauré 1886 a Urtijëi; † 28 de setëmber 1982 a Urtijëi), fova n scultëur, maester de schi y ost de Urtijëi y un di primes schiadëures de Gherdëina.
Biografia
[mudé | muda l codesc]Ël fova n mut de Franzl de Ianesc-Marienheim y de Anna Lardschneider da Dëur. Si fëna fova Sophie Riffeser da Tieja (1890-1957). Si mut Franz Schmalzl ova maridà Trina, muta de Trina de Ianesc y Batista Moroder. Do la scola elementera a Urtijëi iel jit inant cun doi ani de scola a Mehrerau daujin a Bregenz tl Vorarlberg. Daldò al fat cater ani de scultura pra Anton Demetz da Pilat y tl medemo tëmp la Scola d'Ert de Urtijëi. L ann 1906 iel deventà fant pra Batista Moroder de Trinadeianesc. Te chëi ani al ziplà n saudé roman de 2,50 m. che ie stat metù ora per n valgun ani te na zità taliana dan n chino. Ël ova na gran berstot de Scultëur sun l luech Ronc Dessot a Urtijëi cun na bela ustaria che l ova arpà da si pere y fajova schialdi crisć.
Ël ova venciù la prima garejeda de schi fata te Gherdëina n ucajion dla festa de Urtijëi dl 1908 pian via duc deberëda dal ëur de Dantercëpies ju tl Ghetun de Sëlva dan l hotel Oswald. L ova giatà n ëura d or scincheda dal chemun de Urtijëi sciche prim pest[1].
De fauré dl ann 1913 à Ludwig Moroder fat pea, adum cun Luis Trenker y Johann Bernadi, na garejeda da Pecol a Cortina d'Ampëz ruan prim y l dì do na garejeda de 15 Km. dala sosta Cinque Torri a Cortina ruan segondo do n cër Gomperz. L ann 1913 ie uni metù su a Dispruch l Tiroler Ski Verband TSV y Ludvig Schmalzl fova leprò sciche rapresentant dl Schiclub Ladinia che ël ova metù su adum cun autri tl 1908[2].
Pra la gran garejeda de slalom lerch dla Marmolada, metuda su da Gunther Langes, ie Ludwig Schmalzl ruvà l prim de si categuria. L'ultima garejeda al fat tl 1950 sun l purtoi de Resciesa dal Cason fina sun plaza de dlieja de Urtijëi.
Ël ie stat l prim maester de schi de Gherdëina bel tl 1922.
Tla prima viera a Ludwig Schmalzl cumbatù sciche Kaiserjäger tla Val Giudicarie, , dopro sula Presanella y ala fin tla Albania.
Pra la segonda viera iel stat tlamà pra la SOD a Sulaneres y a Madonna di Campiglio ulache l fajova l maester de schi pra l militer.
L ann 1934 à Ludwig Schmalzl messù vënder la ustaria de Ronc Dessot a Walter Moroder de Trinadeianesc[3]. Tl 1965 à la television taliana tëut su Ludwig Schmalzl y Vigil Pescosta che fova i primes schiadëures de Gherdëina[4].
Notes
[mudé | muda l codesc]- ↑ Calënder de Gherdëina 2018, pl. 33 (foto di schiadëures cun Ludwig danca)
- ↑ Storia dl ASC Toblach.
- ↑ Edgar Moroder: N lecort de doi fredesc morc tl ultimo ami Walter y Batista Moroder de Trinadeianesc. Calënder de Gherdëina 1989, pl. 90.
- ↑ Cronica 1965 Calënder de Gherdëina 1967, pl. 74.
Bibliografia
[mudé | muda l codesc]- Edgar Moroder: Ludwig Schmalzl de Ronc,ein Pionier des Skilaufs in den Dolomiten. Dolomiten 1976.
- Edgar Moroder: Das Geschlecht der Schmalzl in Gröden. Manuscrit, pl.33-36.