Platduutsj
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
|
De neutraliteit van dit artikel weurt betwis. Raeje: subjectief taalgebroek, oone referèènses |
Platduutsj is 'n dialektgroep die in de Voersjtreek en in 't uterste noorde van de provincie Luuk wert gekald. De sjtreektaal is 'n typisch Ripuarisch-Limbörgs övverganksdialekt en wert nog geraeëkend töt 't Zuudnederfrankisch. Van aoërsjpronk geet 't um 'n variant van 't Limbörgs, mèt evvel anger taalpolitiek die die sjtreektaal haet beïnvloojd: vör 't Limbörgs is dat 't Nederlands gewaes en vör 't Platduutsj 't Frans of 't Duutsj.
D'r Nederlandstalige term Platdiets um 't plat va Voere te beneume, is in de jaore '60 in Vlaandere oontsjtaande.
Legitimatie Fraanse taalkeus in Voere
[bewirk | brón bewèrke]D'r naam Platdiets waoërt dör Vlamsje politici aagegraeëpe um in Vlaandere eeges mit taalkundige argumaente aannaemelek te make vörwat de mieërderheed van de bevolking va Voere vör 't Fraans kaoës. 't Platdiets zow 'n taal zieë die in zichzelf 'n taalkeus tusje de standaardtale 't Nederlands of 't Fraans aoëpe heel. Dis taalkeus waor dus väör alle aander luuj in Vlaandere ging optie, want dao waoërte dialekte gekald die alling bie 't Nederlands hure. Me mot neet vergaeëte dat in dae tied 't oet Nederland geïmporteerde ABN de Vlamingen nog ummer vraemer aadeeg es 't Fraans, wat in dae tied ooch nog 'ne hoeëgere sjtatus how.
Vlamsje taalpolitiek.
[bewirk | brón bewèrke]D'r Nederlandstalige naam Platdiets vör de taal va Voere is dus 'n politieke constructie in 't kader van de taalpolitiek die va Vlaandere 'n homogeen Nederlandstalig gebied woolt make dör de mäögelekheed van 't zelfsjtandig make van 'n taalkeuze oet 't bewustzieë van de Vlaminge te haowe. Voere moeg dus gee väörbeeld waeëre in dae zin en dus waoërt van 't dialekt dat me dao kalde get gaans speciaals gemakt. Dör Vlamsje politici.
Gevolge väör de benaming van 't plat in Voere.
[bewirk | brón bewèrke]In dae tied höbbe de Vlaminge in Voere en Moelinge d'r naam van hun dialekt verenderd in 't Vlamsj. Daomit goof me dan aa dat me voond dat hun Plat dao dezelfde 'natuurleke' wirking how es de dialekte in Vlaandere: n.l. 't Nederlands es sjtandaardtaal. De Franstalige in Voere en Moelinge bleve d'r term Plat gebroeke en in 't Oost-Voeres neumt me 't dialekt nog ummer Platduutsj, zjuus wie vreuger en wie de luuj dat in 't Moontsener gebied dunt.
Gevolge väör 't kalle van 't plat in Voere.
[bewirk | brón bewèrke]Langs Vlamsje kaant góng me in dae tied ooch d'r naam van 't Nederlands verendere in good Vlamsj. 't Gebruuk van 't Plat verminderde hieël sjtaerk. In Vlaandere waorte de dialekte bis e jaor of tieën gelaeje nog es de taal van de wirkluuj bezieë. Wae get gelieërd how, kalde Nederlands en dat gool ooch väör Voere. Dao baove-n-op kieëm nog dat me neet d'r indruk wol wekke dat me nog twiefelde an de taalkeus. Dat koes me 't bitste bewieze dör 't plat neet mie mit de keender te kalle.
Saer e jaor of tieën bekiekt me 't Plat langs d'r Vlamsje kaant neet mie zo negatief. De Nederlands-Limburgse houding ten aanzieë van die taal is dao zieëker neet vraem aan. Mae och 't gegaeve dat Nederlanders sinds 2000 väör d'r gemingderaod va Voere maoge mitsjtimme, haat daobie 'n neet te oondersjatte rol gesjpeld. 't Plat haat in Vlaandere gee Europees statuut.
Langs Franstalige kaant is me, wie de Vlaminge, 't Plat 't Vlamsj gónge neume, hos van d'r ene op d'r aandere daag Fraans gaoë kalle mit de keender. Daomit goof me dan aa dat me neet umwille van 't plat, dat me kalde, bie Vlaandere woolt hure. Ze veulde zich heem in 't Laand va Herf en in 't Moontzenergebied en dao góng me och wie langer wie mieë Fraans kalle. Mit hun taalkeus binneshoes makde me zie taalpolitiek sjtaandpunt dudelek. 't Plat wert langs Franstalige kaant alling nog gekald däör luuj baove de vieftig jaor.
Term Platdiets is uvverbodig waore.
[bewirk | brón bewèrke]D'r oetsjpraak, dat luuj die van oudsher d'r term Platduutsj vör hun dialect gebruke, daomit zowwe wille zigke dat ze 'n taal kalle die neet verboonde is mit 't Zuud-West-Nederfrankisch of 't Limburgs, klopt dus neet. Dis interpretatie van 't gebruuk van d'r term Platduutsj is 't gevolg van 't feit, dat d'r Nederlandstalige term Platdiets, vör 't Plat va Voere, huutsedaag in d'r ege Vlamsje kontekst uvverbodig is waoëre - Vlaandere is Nederlandstalig, 't is in 2000 dör de aktie va Mergelsberg ooch bewaeze dat zelfs de Vlaminge in Voere dat definitief zeunt! - mae es idee waal nog deepgeworteld in 't Vlamsj collectief bewuszieë aanwezig is. Mitstens wert zoe'n idee dan tiedelek in 'n ander kultuurgemeensjap 'hinein interpretiert' bis dat dao 'n reaktie op keump en de ege bevolking tut inzich keump, ziet wie de gesjiedenis gegange haat en dao vraej mit haat of kriet. Pas da kint dat idee vergoeë en is me vaeërdeg vör 'ne volgende sjtap in Vlaandere.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]- De Voerenaere i Moelinge en Voere neumde hun dialekt in de zèsteger jaore nog gewoeën "plat" en ten ooste van de Uerdinger Seitenlinie mètstens "Platduutsj". 't Dialekt wat me doe kalt, hèt ooch waal Oos-Voeres.