1904
Uiterlijk
1904 waor e sjrikkeljaor wat begós op vriedig oppe Gregoriaanse kalender. 't Waor 't jaor 1358 oppe Armeense kalender, 1901 – 1902 oppe Ethiopische kalender en 4605 – 4606 oppe Chinese kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 17 jannewarie - 't Speul Visjnjovi sad ('De keersenhoof') vaan Antonin Tsjechov geit in Moskou in premièr.
- 19 jannewarie - Thomas Alva Edison vundj de eësjte elektrische auto oet.
- 23 jannewarie - De Noorse plaatsj Ålesund wirt verrinneweerd door eine brandj.
- 8 fibberwarie - 't Koloniaol leger begint in d'n Atjehoorlog 'n offensief tege de Gayo's en de Bataks, wat zier bleujeteg zal verloupe.
- 12 fibberwarie - In Amsterdam wirt de eësjte tentoansjtèlling van de Rijwiel- en Automobielindustrie (RAI) geäöpend.
- 3 miert - Keizer Wilhelm II van Duutsjlandj wirt de eësjte persaon dae ein poletieke opname maak mèt behulp van Thomas Edison ziene cilinder.
- 8 april - Frankriek en 't Vereinig Keuninkriek teikene 't Entente cordiale.
- 19 april - Bie 'ne brand weurt e groat deil van Toronto (Canada) verwoes.
- 1 mei - 't Belsj en 't Frans hierevoetbalèlftal speule hunnen iersten officiële match. D'n indoetslaag is 3-3.
- 21 mei - In Paries weurt de waereldvootbalbond Fédération Internationale de Football Association (FIFA) opgeriech.
- 15 juni - 't Sjtoamsjeep de General Slocum vat vlam in de have van New York City. Meë es 1000 luuj, veurnamelik vrouwluuj en kènjer oet de wiek Little Germany, laote 't laeve.
- 10 juli - 't Beeld vaan Jan Pieter Minckelers op de Merret in Mestreech weurt oonthöld.
- 27 oktober - De Metro vaan New York geit ope.
- 16 november - Oetvènjing van de elektronebuus, door John Ambrose Fleming.
- 6 december - D'n Amerikaanse president Theodore Roosevelt bepaolt op groond vaan de Monroedoctrien tot de Vereinegde Staote instabiel rezjiems in Latiens Amerika mage aofzètte.
Nobelprieze
[bewirk | brón bewèrke]- Natuurkunde: Lord Rayleigh "veur zien oonderzeuk nao de diechhied vaan de belaankriekste gaze en um zien oontdèkking vaan argon in verband mèt die studies."
- Sjemie: William Ramsay "[veur zien] oontdèkking vaan de inerte gaasvörmege eleminte in de loch, en zien bepaoling vaan hun plaots in 't Periodiek Systeem."
- Geneeskunde: Ivan Pavlov "es erkinning veur zie werk euver de fysiologie vaan vertering, boedoor de kinnes euver 't oonderwerp op cruciaol punte is umgevörmp en aongevöld."
- Literatuur:
- Frédéric Mistral "es erkinning veur de frisse originaliteit en echte inspiratie vaan zie poëtisch werk, wat 't natuurlek decor en de inheimse geis vaan zie volk getrouw weergief; wijer veur zie belaankriek werk en Provençaalse filoloog."
- José Echegaray "es erkining veur de talloes briljante werk die, op 'n persoeneleke en orzjineel meneer, de groete traditie vaan 't Spaons theater nui leve höbbe ingebloze."
- Vrei: Instituut veur Internationaol Rech "um zien inspanninge es 'n oonofficieel orgaon wat de principes vaan de internationaol rechsgelierdheid formuleert."
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]- 8 jannewarie - Karl Brandt, Duitsen dokter en SS'er (gestorve 1948)
- 13 jannewarie - Richard Addinsell, Britse componis vaan filmmeziek (gestorve 1977)
- 18 jannewarie - Cary Grant, Britse filmacteur (euverleje 1986)
- 25 jannewarie - Frans Goedhart, Nederlandse politicus, verzètssjtriejer en journalis (gesjtorve 1990)
- 3 fibberwarie - Luigi Dallapiccola, Italiaanse componis (gestorve 1975)
- 4 fibberwarie - Herman Bernard Wiardi Beckman, Nederlandse politicus en verzètssjtriejer (gesjtorve 1945)
- 18 fibberwarie - Willem Idenburg, Nederlandse verzètssjtriejer (gesjtorve 1945)
- 21 fibberwarie - Armand Preud'homme, Belsj-Limbörgse componis (gestorve 1986)
- 23 fibberwarie - William L. Shirer, Amerikaanse journalis, gesjiedkundige en sjriever (gesjtorve 1993)
- 27 fibberwarie - James T. Farrell, Amerikaanse sjriever (gestorve 1979)
- 1 miert - Glenn Miller, Amerikaanse muzikant (gestorve 1944)
- 3 miert - Frans Muriloff, Nederlandse radioproducer (gesjtorve 1999)
- 4 miert - Joseph Schmidt, Roemeense zenger (gesjtorve 1942)
- 5 miert - Karl Rahner, Duutsje theoloog (gesjtorve 1984)
- 20 miert - Burrhus Skinner, Amerikaanse psycholoog (gestorve 1990)
- 21 miert - Nikos Skalkottas, Griekse componis (gestorve 1949)
- 24 april - Willem de Kooning, Nederlands-Amerikaanse sjilder (gesjtorve 1997)
- 4 mei - Umm Kulthum, Egyptische zengeres (gestorve 1975)
- 11 mei - Salvador Dalí, Sjpaanse surrealistische sjilder (gesjtorve 1989)
- 22 mei - Anne de Vries, Nederlandse onderwiezer en sjriever, o.a. van Bartje (gestorve 1964)
- 2 juni - Johnny Weissmuller, Oosterieks-Amerikaanse zwummer en acteur (gestorve 1984)
- 22 juni - Harry Koolen, Nederlands-Limbörgse sjèlder (gestorve 1985)
- 30 juni - Glenda Farrell, Amerikaanse actrice (gesjtorve 1971)
- 12 juli - Pablo Neruda, Chileense diechter (gesjtorve 1973)
- 22 augustus - Deng Xiaoping, Chinese politicus (gesjtorve 1997)
- 15 september - Umberto II vaan Italië (gestorve 1983)
- 2 oktober - Graham Greene, Britse sjriever (gestorve 1991)
- 21 november - Coleman Hawkins, Amerikaanse jazzmusicus (gesjtorve 1969)
- 21 november - Isaac Bashevis Singer, Pools-Amerikaanse sjriever (gesjtorve 1991)
- 30 november - Clyfford Still, Amerikaanse kunssjilder (gesjtorve 1980)
- 10 december - Antonín Novotný, Tsjecho-Slowaakse politicus (gestorve 1975)
- 20 december - Maurice Iweins d'Eeckhoutte, Belzje diplomaat (gesjtorve 1976)
Gestorve
[bewirk | brón bewèrke]- 2 jannewarie - James Longstreet, Geconfiddereerde generaol (82)
- 4 jannewarie - Anna Winlock, Amerikaanse astronome (46)
- 7 jannewarie - Friedrich von Hefner-Alteneck, Duutsje ingenieur, elektrotechnicus en oetvènjer (58)
- 22 jannewarie - Laura Vicuña, Chileense zaolige (12)
- 7 fibberwarie - Victor Besme, Belzje landjmaeter (ca. 69)
- 1 mei - Antonín Dvořák, Boheemse componis (62)
- 10 mei - Henry Morton Stanley, Britse journalis en óntdèkkingsreiziger (63)
- 12 mei - Isabella Eugenie Boyer, Frans model (62)
- 24 mei - Friedrich Siemens, Duitse industrieel (77)
- 28 mei - Trampende Beer (Matȟó Wanáȟtake), Lakota-stamhoof (58)
- 17 juni - Nikolai Ivanovitsj Bobrikov, Russische gouverneur-generaal van Finlandj (65)
- 3 juli - Theodor Herzl, Oasteriekse journalis, publicis en sjtichter van 't zionisme (44)
- 14 juli - Paul Kruger, president vaan Transvaal (78)
- 15 juli - Anton Pavlovitsj Tsjechov, Russische sjriever (44)
- 12 augustus - William Renshaw, Britse tennisser (43)
- 24 september - Niels R. Finsen, Deense medicus (43)
- 4 oktober - Frédéric-Auguste Bartholdi, Franse beeldhouwer (70)