Θουκυδίδη Ιστορία Βιβλίο 3 Κεφάλαιο 81 [Διαγώνισμα]

Ron Weathers 

Θουκυδίδη Ιστορία Βιβλίο 3 Κεφάλαιο 81 [Διαγώνισμα]

 

Θουκυδίδου Ἱστορίαι, 3, 81.2-81.4

Κερκυραῖοι δὲ αἰσθόμενοι τάς τε Ἀττικὰς ναῦς προσπλεούσας τάς τε τῶν πολεμίων οἰχομένας, λαβόντες τούς τε Μεσσηνίους ἐς τὴν πόλιν ἤγαγον πρότερον ἔξω ὄντας, καὶ τὰς ναῦς περιπλεῦσαι κελεύσαντες ἃς ἐπλήρωσαν ἐς τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα, ἐν ὅσῳ περιεκομίζοντο, τῶν ἐχθρῶν εἴ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον· καὶ ἐκ τῶν νεῶν ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι ἐκβιβάζοντες ἀπεχρῶντo, ἐς τὸ ῞Ηραιόν τε ἐλθόντες τῶν ἱκετῶν ὡς πεντήκοντα ἄνδρας δίκην ὑποσχεῖν ἔπεισαν καὶ κατέγνωσαν πάντων θάνατον. Οἱ δὲ πολλοὶ τῶν ἱκετῶν, ὅσοι οὐκ ἐπείσθησαν, ὡς ἑώρων τὰ γιγνόμενα, διέφθειρον αὐτοῦ ἐν τῷ ἱερῷ ἀλλήλους, καὶ ἐκ τῶν δένδρων τινὲς ἀπήγχοντο, οἱ δ᾽ ὡς ἕκαστοι ἐδύναντο ἀνηλοῦντο. Ἡμέρας τε ἑπτά, ἃς ἀφικόμενος ὁ Εὐρυμέδων ταῖς ἑξήκοντα ναυσὶ παρέμεινε, Κερκυραῖοι σφῶν αὐτῶν τοὺς ἐχθροὺς δοκοῦντας εἶναι ἐφόνευον, τὴν μὲν αἰτίαν ἐπιφέροντες τοῖς τὸν δῆμον καταλύουσιν, ἀπέθανον δέ τινες καὶ ἰδίας ἔχθρας ἕνεκα, καὶ ἄλλοι χρημάτων σφίσιν ὀφειλομένων ὑπὸ τῶν λαβόντων·

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.     Να μεταφράσετε στη Νέα Ελληνική το απόσπασμα: «Οἱ δὲ πολλοὶ τῶν ἱκετῶν… ὀφειλομένων ὑπὸ τῶν λαβόντων·»

Μονάδες 30

 

Οι περισσότεροι από τους ικέτες, όσοι δεν πείσθηκαν, βλέποντας τι γινόταν, άρχισαν να σκοτώνουν εκεί, μέσα στον ιερό τόπο, ο ένας τον άλλο, μερικοί κρεμάστηκαν από τα δένδρα και άλλοι αυτοκτονούσαν όπως καθένας μπορούσε. Τις επτά ημέρες που έμεινε εκεί ο Ευρυμέδων, όταν έφθασε με τα εξήντα πλοία, οι Κερκυραίοι σκότωναν όποιους θεωρούσαν εχθρούς τους· τους καταλόγιζαν ότι ήθελαν να καταλύσουν το δημοκρατικό πολίτευμα, στην πραγματικότητα όμως θανατώθηκαν μερικοί και από προσωπικά μίση και άλλοι για χρήματα που τους οφείλονταν θανατώθηκαν από τους οφειλέτες τους.

 

2. «Καὶ γὰρ πατὴρ παῖδα ἀπέκτεινε καὶ ἀπὸ τῶν ἱερῶν ἀπεσπῶντο καὶ πρὸς αὐτοῖς ἐκτείνοντο». Με βάση τη συγκεκριμένη περίοδο να σχολιάσετε τις ακρότητες ενός εμφύλιου πολέμου. Μονάδες 10

 

Σε συνθήκες εμφύλιας διαμάχης διασαλεύεται η φυσική τάξη των πραγμάτων, καθώς ακόμη και η πατρική αγάπη και στοργή προς τα παιδιά αντικαθίσταται από πράξεις ωμότητας. Κάθε έννοια ηθικής, δικαιοσύνης, γραπτού ή άγραφου νόμου αλλά και ανθρωπιάς καταλύεται. Πέραν, άλλωστε, από την ακραία πράξη πατεράδων να δολοφονούν τα ίδια τους τα παιδιά, ακόμη και η ασέβεια απέναντι στα ιερά των θεών ήταν ανήκουστη για τα δεδομένα της εποχής. Η δολοφονία των ικετών συνιστούσε βάναυση καταπάτηση του άγραφου ηθικού νόμου, που όριζε ότι οι ικέτες ήταν πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα. Με δεδομένο, άρα, πως οι άνθρωποι στο πλαίσιο ενός εμφυλίου πολέμου παύουν να δείχνουν τον οφειλόμενο σεβασμό στους ιερούς χώρους, στο άγραφο δίκαιο, αλλά και στους στενότερους συγγενικούς δεσμούς, γίνεται αντιληπτό πως καθίστανται ικανοί για κάθε άλλη ακρότητα και απάνθρωπη πράξη. Τυφλωμένοι από το πολιτικά υποκινούμενο μίσος χάνουν την αίσθηση του μέτρου και αποκτηνώνονται κατά τρόπο απρόσμενο, αφού οι «εχθροί» τους δεν είναι κάποιοι ξένοι εισβολείς, αλλά συγγενείς, φίλοι και συμπολίτες τους.

 

3. Πώς ερμηνεύετε την επιλογή των ολιγαρχικών να θέτουν οι ίδιοι τέρμα στη ζωή τους;

Μονάδες 10

 

Οι ολιγαρχικοί, συνειδητοποιώντας ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα σωτηρίας, προτίμησαν να θέσουν οι ίδιοι τέρμα στη ζωή τους, παρά να πέσουν στα χέρια των εχθρών τους. Ο Θουκυδίδης, χρησιμοποιώντας τρία ρήματα που δηλώνουν θάνατο (διέφθειρον, ἀπήγχοντο, ἀνηλοῦντο),  μεταδίδει το κλίμα της απόγνωσης των ολιγαρχικών και δημιουργεί συγχρόνως μία από τις πιο «σκληρές», έντονες αλλά και τραγικές εικόνες του έργου του. Η επιλογή των ολιγαρχικών να αυτοκτονήσουν φανερώνει την απόλυτη απροθυμία τους να αφεθούν στα χέρια των αντιπάλων τους και να τους προσφέρουν κατ’ αυτό τον τρόπο την ευχαρίστηση να είναι εκείνοι που θα τους σκοτώσουν ή θα τους βασανίσουν. Προτιμούν, έτσι, να αυτοκτονήσουν ή να πεθάνουν από τα χέρια κάποιου ομοϊδεάτη τους, παρά να πέσουν θύματα της αγριότητας των εχθρών τους. Εμφανής -έστω και έμμεσα- η ένταση των πολιτικών παθών, εφόσον στη σκέψη των ολιγαρχικών ο θάνατος από τα χέρια ενός δημοκρατικού μοιάζει πολύ πιο επώδυνος ή ακραία πιο ανεπιθύμητος από τον θάνατο που θα επερχόταν με τη συνδρομή κάποιου ολιγαρχικού ή μέσω της αυτοχειρίας.

 

4. Αλλά μόλις παρουσιαζόταν ευκαιρία, εκείνοι που πρώτοι είχαν ξαναβρεί το θάρρος τους, αν έβλεπαν ότι οι αντίπαλοι τους ήταν αφύλαχτοι, τους χτυπούσαν κ’ ένοιωθαν μεγαλύτερη χαρά να τους βλάψουν εξαπατώντας τους, παρά χτυπώντας τους ανοιχτά. Θεωρούσαν ότι ο τρόπος αυτός όχι μόνο είναι πιο ασφαλής αλλά και βραβείο σε αγώνα δόλου. [Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 82, & 7]

 

Να εντοπίσετε στοιχεία από το μεταφρασμένο χωρίο, τα οποία επιβεβαιώνονται στο κείμενο που σας δόθηκε (3, 81.2-81.4).

Μονάδες 10

 

Στο δοθέν κείμενο εντοπίζουμε την επιβεβαίωση ποικίλων στοιχείων από τις παρατηρήσεις που κάνει ο ιστορικός στο κεφάλαιο 82. Σε πρώτο επίπεδο διαπιστώνουμε πως οι δημοκρατικοί της Κέρκυρας έσπευσαν να εκμεταλλευτούν την έλλειψη προστασίας των αντιπάλων τους, μόλις διαπίστωσαν πως τα πλοία των Πελοποννησίων είχαν φύγει από το νησί. Προτού καν, μάλιστα, φτάσουν τα αθηναϊκά πλοία, οι δημοκρατικοί είχαν ξεκινήσει να θέτουν σε εφαρμογή το σχέδιο εξόντωσης των αντιπάλων τους. Παραλλήλως, διαπιστώνουμε έντονα το στοιχείο της εξαπάτησης, διότι οι δημοκρατικοί δεν διστάζουν να δολοφονήσουν, καθώς τους αποβιβάζουν από τα πλοία, ακόμα κι εκείνους τους ολιγαρχικούς, που πείστηκαν να αγωνιστούν μαζί τους για τη σωτηρία της πατρίδας, ενάντια στους ομόφρονές τους. Αντιστοίχως, εμφανές είναι το στοιχείο της εξαπάτησης ακόμη και στο γεγονός ότι, ενώ έπεισαν ορισμένους από τους ικέτες πως θα τους δικάσουν δίκαια, επρόκειτο απλώς για ένα τέχνασμα προκειμένου να τους απομακρύνουν από το ιερό, αφού είχαν ήδη αποφασίσει να τους δολοφονήσουν. Οι δημοκρατικοί εξαπατούν για δεύτερη φορά τους αντιπάλους τους, φανερώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο βαθύ πολιτικό αμοραλισμό και αναλγησία. Διαφαίνεται, έτσι, το αδίστακτο και το δόλιο του χαρακτήρα των δημοκρατικών, οι οποίοι μετέρχονται κάθε πιθανό τέχνασμα, για να επιτύχουν τον στόχο του αφανισμού των πολιτικών τους αντιπάλων.

 

5.    Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: πρόσληψη, διαπαιδαγώγηση, αυτοπεποίθηση, αγχώδης, αναλώσιμος.  

Μονάδες 10

πρόσληψη: λαβόντες/λάβοιεν

διαπαιδαγώγηση: ἤγαγον

αυτοπεποίθηση: ἔπεισαν  

αγχώδης: ἀπήγχοντο

αναλώσιμος: ἀνηλοῦντο

 

6.α. «Κερκυραῖοι δὲ αἰσθόμενοι τάς τε Ἀττικὰς ναῦς προσπλεούσας»: Να συντάξετε αναλυτικά τους όρους της περιόδου. (μονάδες 5)

Κερκυραῖοι: Υποκείμενο ρήματος & μετοχής. αἰσθόμενοι: Χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. τάς ναῦς: Αντικείμενο μετοχής. τάς Ἀττικὰς: Επιθετικός προσδιορισμός στο ναῦς. προσπλεούσας: Κατηγορηματική μετοχή, αναφέρεται στο «τάς Ἀττικὰς ναῦς».

β. «καὶ ἐκ τῶν νεῶν ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι ἐκβιβάζοντες ἀπεχρῶντo»: Να συντάξετε αναλυτικά τους όρους της περιόδου. (μονάδες 5)

ἀπεχρῶντo: Ρήμα. Κερκυραῖοι: Εννοείται ως υποκείμενο ρήματος. (Ως αντικείμενο του ρήματος τίθεται η αναφορική πρόταση που ακολουθεί). ἐκβιβάζοντες: Χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. ἐκ τῶν νεῶν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης από τόπο.

ὅσους ἔπεισαν ἐσβῆναι

Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση ως αντικείμενο του ρήματος ἀπεχρῶντo

ἔπεισαν: Ρήμα. Κερκυραῖοι: Εννοείται ως υποκείμενο ρήματος. ὅσους: Άμεσο αντικείμενο του ρήματος. ἐσβῆναι: Έμμεσο αντικείμενο του ρήματος, τελικό απαρέμφατο. Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται το ὅσους (ετεροπροσωπία).

Μονάδες 10

 

7.α. Να μεταφέρετε τα ακόλουθα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: τάς ναῦς, τὴν πόλιν, τῶν ἐχθρῶν, τὴν αἰτίαν, τῶν νεῶν. (μονάδες 5)

 

τάς ναῦς: τήν ναῦν

τὴν πόλιν: τάς πόλεις

τῶν ἐχθρῶν: τοῦ ἐχθροῦ

τὴν αἰτίαν: τάς αἰτίας

τῶν νεῶν: τῆς νεώς

 

β. Να γράψετε τους ρηματικούς τύπους που σας ζητούνται:

- ὄντας: β΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα: ᾖς

- ὄντας: β΄ ενικό οριστικής Παρατατικού: ἦσθα

- ἐδύναντο: β΄ πληθυντικό οριστικής Ενεστώτα: δύνασθε

- λαβόντες: γ΄ ενικό ευκτικής Παρακειμένου: εἰληφώς- εἰληφυῖα- εἰληφός εἴη

- γιγνόμενα: γ΄ πληθυντικό ευκτικής Μέλλοντα: γενήσοιντο

(μονάδες 5)

Μονάδες 10

8.   Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω διατυπώσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):

Στο έργο του Θουκυδίδη

α.   η εξιστόρηση των γεγονότων διακόπτεται στο 411 π. Χ. 

β.   οι δημηγορίες εκφράζουν τα κίνητρα και τους στόχους των ομιλητών αλλά δεν αποδίδουν τις ιδέες και το ήθος τους. 

γ.   είναι βέβαιο ότι ορισμένα τμήματά του έχουν γραφτεί μετά το 404 π. Χ.

δ.   η γλώσσα είναι η λεγόμενη «αρχαία αττική» του 5^ου αι. π. Χ.

ε.   η συσσώρευση αιτιολογικών προσδιορισμών φανερώνει την προσπάθεια του ιστορικού να φωτίσει τα αίτια των γεγονότων.

Μονάδες 10

α-Σ, β-Λ, γ-Σ, δ-Σ, ε-Σ