Людвиг Тик

Людвиг Иоганн Тик

Людвиг Иоганн Тик (немісше Johann Ludwig Tieck, (нем. Johann Ludwig Tieck, 31 мамыр 1773, Берлин — 28 сәуір 1853, Берлин) – немістің романтик ақыны, жазушы, драматург, аудармашы, сыншы.

Людвик Тик 1773 жылы 31 мамырда Берлин қаласында қарапайым жанұяда дүниеге келді. Жас кезінен бастап ол театр мен әдебиетке қызығушылық танытты. Гимназияда оқып жүрген жылдарында ол Вильгельм Вакенродермен (1773-1798) танысады. Одан арғы білімін Галл, Эрланген және Геттинген университеттерінде жалғастырады. Осы кезде ол ағылшын әдебиетіне (әсіресе Елизавета дәуіріндегі (ХУІғ.) көп көңіл аударады. Алғашында теологияны оқудан бастап, лингвистика мен әдебиетке көшеді. Осы кезден бастап оның В.Вакенродермен, Новалиспен достық қатынасы тереңдей түседі және бұл адамдардың достығы неміс романтизміне де әсерін тигізеді. Тик өзінің ізденістері арқылы романтикалық шығармаларында белгілі эстетикалық бағдарламаларын ашты («Етік киген мысық», «Өмірдің жасырын жақтары», «Цербино ханзада»). Людвик Тик –иендік романтик ақын. Тик қаламынан туған лирикалық өлеңдері, романдары, драмалары мен новеллалары оның талантын танытатын жарқыратып ашып көрсетеді. Тик әсіресе новеллистикаға жақын болды. Оның романтикалық новеллалары әлем әдебиетіне үлкен ықпалын тигізіп, осы күнге дейін сақталып, оқырмандарын жоғалтқан жоқ. «Ол шынында да Германияның ең мықты новеллисі болды» деп жазды Генрих Гейне.

Неміс романтик жазушысы Эрнст Теодор Амадей Гофман да Тиктің шығармаларынан үлгі алды. 1794 жылдары ол Берлиндік белгілі жазушы К.Ф.Николаймен (1733-1811) жақсы қарым-қатынаста болып, тапсырыс бойынша И.К.Музеустың «Түйеқұс қауырсыны» (1787) атты прозалық циклын жалғастырып, оны новеллаларымен толықтырады. Мысалы «Альманур» (1790) новелласы, мұндағы рационализм мен романтизмнің қосындысы – оның шығармашылығына тән нәрсе.

1797 жылдан бастап Тиктің романтикалық позициялары анықтала бастады. Тиктің осы кездегі басты шығармаларының бірі – «Вильям Ловельдің әңгімесі» атты қайғылы романы. Роман хат түрінде жазылған. Бұл романды автор философиямен байланыстырып жазады.

1797 жылдары Людвиг Тик «Петер Лебрехттің халық ертегілері» атты жинағын жарыққа шығарады. Мұнда ортағасырлардағы халық ертегілері мен халық аңыздары жайлы жазған дүниелері жинақталған. Ортағасырлық «халық кітаптарын» өңдеп, патриархалдық әлемді идеализациялаған «Петер Лебрехттың халық ертегілері» жинағына ағайынды Шлегельдер де көңіл аударды және олар Тикті «романтик ақын» деп таныды.

1798 жылы Тиктің ең маңызды романы – «Франц Штернбальдтың саяхаты» атты романы жарық көрді және ол неміс романтикасындағы елеулі де маңызды дүние болды. «Франц Штернбальдтың саяхаты» романы – романтикалық романның үлгісі.

1799 жылдары Тик өзінің тағы бір шығармалар жинағын басып шығарады. Бұл жинақ фольклорлық шығармалар жинағы болып табылады, яғни бұдан оның неміс фольклорының дамуына белсене араласқанын көруге болады. Тик 1799-1800 жылдары иен романтиктерінің үйірмесіне мүше болады.

1802 жылы Одер бойындағы Франкфуртке жанұясымен көшіп келеді, мұнда ол граф К.Финкенштейннің имениесінде тұрады. Осы кезде ол «Швабстық миннезингерлердің өлеңдері» деген жинағын жарыққа шығарады. Және де ол Англияға да сапар шегіп, Елизавета кезеңі туралы пьесалар жинағына материал жинайды.

Тиктің танымал драмалық шығармасы «Етік киген мысық» (1797-1811) болып табылады. Бұл шығарма атақты Перроның ертегісі негізінде, эпигондарға арналып жазылған. Тик оларды мұрагерлікке таласқан ағайындылар арқылы келемеждейді. 1819 жылы Тик жанұясымен Дрезден қаласына көшіп, сонда 1825-1830 жылдар аралығында театрдың әдебиет бөлімін басқарады. Бұл уақытта Тик романтикалық шығармаларға қарағанда новеллаларды көптеп жазады, оны романтизмнен біржола кетті десе де болады.

Тик әдеби шығармашылығының соңына дейін әдебиетпен, аудармалар жасаумен айналысты. Ол Шекспир драмаларын аударды.сонымен қатар, Мигель де Сервантес Сааведраның «Дон Кихот» романын неміс тіліне аударды. Кейде аударма жұмыстарын Август Шлегельмен бірге жасап жүрді. Тик аударма еңбектер жаңа өнердің үлгілерін жасау үшін қажет деп санады. Ол өзінің 80 жыл ғұмырында неміс әдебиетіне көп еңбек сіңірді.