Notre Dame Soborı (roman)
| Notre Dame Soborı | |
|---|---|
 Viktor Gyugonıń sızǵan súwreti | |
| Negizgi atı | Notre Dame de Paris |
| Avtorı | Viktor Gyugo |
| Janr | roman |
| Mámleket |  Franciya |
| Kitap jazılǵan til | francuz tili |
| Original baspa jılı | 1831-jıl 14-yanvar |
Notre Dame Soborı (original ataması: Notre Dame de Paris) Viktor Gygonıń 1831-jılı basıp shıǵarılǵan, Franciyadaǵı korollik dáwirinıń qara kúnlerinen bólimler beretuǵın romanı. Romannıń jazıp tamamlanıwına, shama menen, 6 ay waqıt ketken. "Notre-Dame Soborı" shıǵarması klassikalıq shıǵarmalardıń biri esaplanadı. "Notre Dame Soborı" Viktor Gyugonıń shıǵarmashılıǵınıń eń gúllengen waqtında basıp shıǵarıldı. 1831-jılı basılǵan bul roman qaharmanlarınan biri sonshelli itibar tarttı, shıǵarma "Notre Dame Soborı" atı menen ataldı. Viktor Gyugo bul romanında táǵdirdiń adam ómirindegi tutqan ornın jáne jarlılıqtıń adamnıń kózin kór etpeytuǵının jazadı. Roman avtordıń elinde de, basqa ellerde júdá tanımalı boldı. Kóplegen tillerge awdarmalandı, sonday-aq, filmi de túsirildi.
Roman jazılmastan aldın
19-ásirdiń baslarında Parij qalasınıń jobalastırıwshıları Notre Dame Soborında qayta ońlaw isleri bolmaǵanı ushın, onı buzǵısı keledi. Ataqlı francuz jazıwshısı Viltor Gyugo Notre Dame Soborına xalıqtıń itibarın tartıw hám buzılıwı kerek bolǵan sobordıń jańalanıwın támiyinlew maqsetinde "Notre Dame Soborı" romanın jazadı. Roman Notre Dame Soborınıń jańalanıwında úlken rol oynaǵan.
Roman jazılǵannan soń
"Notre Dame de Paris" myuzikli Viktor Gyugonıń romanınan ilhamlanǵan halda saxnalastırılǵan. Myuzilk Belle, Tu Vas Me Detruire, Déchire sıyaqlı muzıkalar menen klasikkalasqan hám roman menen birlestirilgen.
Shıǵarmanıń mazmunı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Shıǵarmada Klod Frollo degen papa sobordıń aldınan bir bala tawıp aladı. Ol sonshelli kórimsiz bala bolǵanlıqtan, latın tilinen awdarǵanda "tamamlanbaǵan, tolıq emes adam" degen mánisti bildiretuǵın Kvazimodo degen attı qoyadı. Jası óse kelip Kvazimodo soborda sobor qońırawın qaǵatuǵın hám sol jerdiń tazalawshısı bolıp jumıs isleydi. Biraz waqıttan soń qońırawdıń sestinen gereń bolıp qaladı.
Bir kúni Esmeralda atlı bir qız benen tanısadı. Esmeralda jas hám sulıw qız edi. Ol kishkene waqtında shańaraǵınan cıganlar tárepinen urlap ketilgen. Kvazimodonıń oǵan ashıq bolıwı menen waqıyalar shiyelenisedi. Sebebi, papa Klod Frollo da Esmeraldaǵa sırtınan ashıq bolıp júrgen edi. Esmeralda bolsa, gárezsiz ruxlı, filosof hám shayır Gringoir menen - onı qutqarıw ushın - turmıs quradı.
Esmeraldanı barlıqlı, qurǵın bir shańaraqtıń balası menen nekelestirilgenine qaramastan, júregin sımbatı kelisken júzbası Febus urlaǵan. Óziniń juwapsız muxabbatına degen qızǵanısh penen kektiń nátiyjesinde Frollo Esmeralda menen Febus ushrasqan túnde júzbasını qanjarı menen óltirmekshi boladı. Gúnanı Esmeraldaǵa júkleydi. Hámme bul isti cıgan, onıń ústine sıyqırshı bolǵanı ushın Esmeralda isledi dep oylaydı. Esmeralda ózin gúnasız dep aytsa da, adamlar oǵan isenbeydi.
Ólim jazasına kesilgen kúni Esmeraldanı Kvazimodo urlap áketedi, ol sobor aldındaǵı jánjelden únemli paydalanıp, Notre Dame soborın panalaydı. Áskerler ólim jazasın ámelge asıra almaydı, óytkeni, sol waqıtta Qudaydıń ádilligi patshanıń ádilliginen joqarı dep esaplanatuǵın edi, sonlıqtan Qudaydı panalaǵanlarǵa jaza qollanıwǵa bolmaydı, - desedi, onı patsha da maqullaydı. Sońıraq patshanıń ózi buǵan qarsı boladı. Esmeraldanıń urı, tilenshi, tabaqlas dosları Mirakles sarayına jıynalıp, soborǵa júris baslaydı. Maqseti - Esmeraldanıń ol jerden qashıp ketiwine járdem beriw. Kóterilis etedi. Patsha da ásker jiberedi. Esmeraldanı sobordan Gringoir hám Frollo urlap áketedi. Frollo Grev maydanında onıń ushın tayarlap qoyılǵan dar aǵashın kórsetedi hám oǵan ya ózin, ya ólim jazasın tańlawdı aytadı. Esmeralda Febustı jaqsı kóretuǵının aytadı. Onnan soń Frollo onı cıganlardı jek kóretuǵın, Roland minarasında ólimin kútip atırǵan Gudul miyribiykege aparadı. Ózi áskerlerdi shaqırıp keliwge ketedi. Gudul Esmeraldanıń temir tordıń arǵı jaǵında turıp qolınan uslap atırǵanda, jánjel waqtında 15 jıl aldın urlap ketilgen qızı ekenin bilip aladı. Gudul miyribiyke qızın áskerlerge beriwdi qálemeydi. Usı waqıtta iyterilip jiberilip, basın jerge qattı uradı hám óledi. Áskerler Esmeraldanı asadı. Frollo hám Kvazimodo Notre Dame Soborınıń qorshawlarınıń artınan onıń ólimin kóredi. Kvazimodo bunı Frollonıń qılmısı ekenin túsinip, onı iyterip jiberedi, Frollo tómenge qulap, óledi. Kvazimodo biraz waqıtqa ortadan joǵaladı. Tabılǵanında kesh bolǵan, denesi Esmeraldanıń denesin qushaqlaǵan halda skeletke aylanǵan boladı.
Romannıń qaharmanları
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Kvazimodo - romannıń bas qahramanı. Cıganlar tárepinen sobordıń aldına taslap ketilgennen soń bul balaǵa onıń atın diniy xızmetker Klod Frollo qoyadı;
Esmeralda - sulıw, jas cıgan qızı;
Klod Frollo - úylenbewi kerek bolsa da, Esmeraldaǵa ashıq boladı;
Pier Gringor - shayır. Jolı cıganlar awılına túsken waqıtta Esmeralda menen tanısadı;
Luis XI - sol waqıttaǵı Franciya koroli;
Febus - Esmeraldanıń ashıq bolǵan júzbası;
Jehan Frollo - Klod Frollonıń inisi;
Fleur-de-Lys - Gondelaurier Febusqa ashıq bolǵan tekli qız;
Tristan Hermit - koroldiń adyutantı;
Jekius Karmolue - koroldiń sobordaǵı wákili;
Klopin Trouillefou - urı cıganlar gercogı;
Florian Barbedienne - policiya járdemshisi.