Fennoskandiya

Fennoskandiya - Evropada arqadaǵı tábiyiy úlke. Skandinaviya hám Kola yarım atawları hám Fin qoltıǵı, Ladoga hám Onega kóli jáne de Aq teńizdi birlestirip turıwshı shártli sızıqtanarqa.batıstaǵı aymaqlardı óz ishine aladı. Baltıq, Arqa Norvegiya, Barens hám Ok, teńizler qorshap turadı. Maydanı 1,5 mln. km². Aymaǵınıń úlken bólegi Baltıq qalqanı hám Skandinaviya tawlarınıń kaledon búrmelerinen ibarat. Relyefinde peneplenlasqan orta biyikliktegi tawlıqlar hám tegis tawlar tiykarǵı orındı iyeleydi, eń biyik ornı 2469 m (Galxyopiggen tawı). Baltıq teńizi jaǵaları keń tegislik. Skandinaviya tawlarında muzlıqlar bar. Relyefinde morenali qatar tóbeler hám áyyemgi muzlıq formaları saqlanıp qalǵan, ford kóp. Íqlımı ortasha, jazı salqın. Skandinaviya tawlarınıń batıs janbawırlarında jıllıq jawın 2000-3000 mm, shıǵısında 400-500 mm. Dáryaları suwlı, kóp astanalı. Batpaqlıq hám kól kóp. Aymaǵınıń 1/2 bólegi orman, tiykarınan, tayga, qublada aralas keń japıraqlı ormanlar. Topıraǵı arqada podzol, qublada sırlı podzol topıraq. Úlkede, tiykarınan, orman haywanları jasaydı. Temir, mıs, nikel káni, apatit kánleri bar. F. da Shveciya, Norvegiya, Finlyandiya hám Rossiya aymaǵınıń bir bólegi jaylasqan.

Derekler

ÓzME, Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl