Menyang kontèn

Sel Punca

Saka Wikipédia Jawa, bauwarna mardika basa Jawa
Sel induk embrio tikus.

Sèl Punca inggih punika sèl induk ingkang botèn terspesialisasi. Sèl kasébut manawi dipunsimpén saged ngantos 40 taun. Fungsi utamanipun inggih punika ngélangkungi sérta gantos sèl-sèl salira ingkang sampun rusak, kados ta Pangkrèas ing diabètés. [1]

Sifat

[besut | besut sumber]

Sèl punca gadhah kalih sipat ingkang bèntèn kaliyan sèl sanèsipun:

  • Sèl punca dèrèng kagolong sèl kaliyan spesialisasi fungsi nanging saged ngaruhi piyambak kanthi pémbélahan sèl punika manawi sampun botén aktif ingkang wekdal botén kathah.
  • ing kaanan katamtu, sèl punca saged ngunduksiakén kanggé dados sèl kaliyan fungsi katamtu kados ta jaringan utawi sèl organ ingkang gadhah tugas piyambak. ing sungsum balung lan getih tali pusar (Inggris: umbilical cord blood), sèl punca kanthi kaatur belah saha dandani sèl ingkang rusak, manawi makaten ing organ sanès pankrèas utawi ati, pembelahan namung kadadosan ing kaanan katamtu.[2]

Adédasar potènsi

[besut | besut sumber]
Un zygote: spirogyra sp.(zygnematales).
Colonie de cellule souche humaine en culture avec des fibroblastes murins.
  • Sel induk ber-totipotensi (toti=total) inggih punika sèl induk ingkang gadhah potènsi kanggé deferensiasi dados sadaya jinis sèl, inggih punika sèl ekstraembrionik, sèl somatik, saha sèl sèksual. Jinis sèl punika saged tukul dados organisme énggal manawi dipunsukani panjurung maternal ingkang nandai. Sel induk bertotipotensi pikoleh saking sèl induk embrio, asil pembuahan sèl telur déning sèl sperma.
  • Sel induk ber-pluripotensi (pluri=jamak) inggih punika sèl-sèl ingkang saged diferensiasi dados sedanten jinis sèl ing salira, nanging boten saged wujud organisme énggal.
  • Sel induk ber-multipotensi inggih punika sèl-sèl ingkang saged defensiasi dados pinten-pinten jinis sèl diwasa.
  • Sel induk ber-unipotensi (uni=tunggal) inggih punika sèl induk ingkang saged ngasilaken satunggal jinis sèl katamtu, nanging gadhah kabetahan nguwali piyambak ingkang boten gadhah sèl ingkang boten sèl induk.[3].

Sel punca embrio (embryonic stem cells)

[besut | besut sumber]
Human embryonic stem cells
A: Cellules souches humaines encore indifferenciées.
B: Cellules nerveuses

Sel induk punika dipunpendet saking embrio ing fase blastosit (5-7 dinten sakampunipun buah).[3] Massa sèl pérangan ing ngelompok saha ngandut sèl-sèl induk embrionik.[3] Sel-sèl dipunisolasi saking massa sèl pérangan jawi lan dipunkultur kanthi in vitro.[3] Sel induk embrional saged dipunarahaken dados sadaya jinis sèl ingkang dipunmangertosi ing organisme diwasa, kados ta sèl-sèl getih, sèl-sèl otot, sèl-sèl ati, sèl-sèl ginjel, dan sèl-sèl sanèsipun.[3]

Sel Germinal utawa Benih Embrionik (embryonic germ cells)

[besut | besut sumber]

Sel germinal utawa benih (seperti sprema utawa ovum) embrionik induk utawa primordial (primordial germ cells) lan prekursor sèl germinal diploid wonten ing embrio sadèrèngipun punika terosiasi kaliyan sèl somatik gond saha salajengipun dados sèl germinal[3]. Sel germinal embrionik manungsa utawi human embryonic germ cells (hEGCs) kagolong sèl pucuk ingkang asalipun saking sèl germinal primordial saking janin yuswanipun 5-9 minggu. Sel punca jinis punika gadhah sipat [3].

Sel punca fetal

[besut | besut sumber]

Sel punca fetal inggih punika sèl primitif ingkang saged dipuntemuaken ing organ-organ fetus (janin) kados ta sèl punca hematopoietik fetal lan progenitor klanjer pankreas.[3] Sel punca neural fetal ingkang dipuntemuaken ing utek janin nedahaken kabetahan kanggé berdiferensiasi dados sèl neuron saha sèl glial (sèl-sèl pendukung ing sistem saraf punjer).[3] Getih, plasenta, lan tali punjer janin kathah sèl punca hematopoietik fetal.[3]

Sel induk hematopoietik
Salah satunggaling macem sèl induk diwasa inggih punika sèl induk hematopoietik (hematopoietic stem cells), inggih punika sèl induk wujud getih:ingkang kiat wujud sèl getih abrit, sèl getih pethak, saha keping getih ingkang séhat. [butuh sitiran] Sumber sèl induk hematopoietik inggih punika sungsum:balung, Getih pinggir, lan getih tali pusar.[butuh sitiran] bentukan sèl induk hematopietik dados ing tahap wiwit embriogenesis, inggih punika saking mesoderm lan kasimpen ing situs-situs spesifik ing salebeting embrio[4].
Sel punca mesenkimal
Sel induk mesenkimal utawa mesenchymal stem cells (MSC)sagen dipuntemuake ing stroma sungsum balung wingking, periosteum, lemak, lan kulit.[5] MSC kagolong sèl induk multipontensi ingkang saged berdiferensiasi dados sèl-sèl balung, otot, ligamen, téndhon, saha lemak.[5] Nanging wonten pinten-pinyen bukti ingkang nyataaken manawi pérangan MSC asifat pluripotensi pramila boten kamawon saged ngubah dados jaringan mesodermal nanging ugi endodermal.[6]

Sel punca kanker (cancer stem cells)

[besut | besut sumber]

Sel punca kanker inggih punika sèl ingkang ngaktivasi lintasan onkogenik wujud tumorigenesis ingkang damel sèl normal nglampahi fase inisiasi tumor, nanging sèl pucuk kanker boten gadhah sipat namun tumorigenik.[7] saking data pungkasan, dipuntemuake selpuncak kanker ing pinten-pinten jinis kanker seperti leukimia, kanker payudara, kanker utek, kanker utek, kanker usus besar dan kanker kulit. Sel punca kanker pankreas gadhah kluster diferensiasi CD44, CD24 saha epithelial-specific antigen, selain SDF-1 (stromal cell-derived factor 1)/CXCR4 kanggé migrasi kados ta sèl punca normal,[8] sarta èksprèsi genetiklangkung inggal saking lebih tinggi ari sèl punca normal, kados ta gen BMI-1 dan SHH (Sonic hedgehog) kanggé nguwali piyambakipun,,[9]

Sifat

[besut | besut sumber]

Sel punca gadhah kalih sipat ingkang bènten kaliyan sèl sanèsipun:

  • Sel punca dèrèng kagolong sèl kaliyan spesialisasi fungsi nanging saged ngaruhi piyambak kanti pembelahan sèl punika manawi sampun boten aktif ingkang wekdal boten tembung.
  • ing situasi katamtu, sèl punca sagen ngunduksiaken kanggé dados sèl kaliyan fungsi katamtu kados ta jatingan utawi sèl organ ingkang gadhah tugas piyambak. ing sungsum balung lan getih tali pusar (Inggris: umbilical cord blood), sèl punca kanthi kaatur belah saha dandani sèl ingkang rusak, manawi makaten ing organ sanès pankreas utawi ati, pembelahan namung kadadosan ing kaanan katamtu.[10]

Adedasar potensi

[besut | besut sumber]
  • Sel induk ber-totipotensi (toti=total) inggih punika sèl induk ingkang gadhah potensi kanggé deferensiasi dados sadaya jinis sèl, inggih punika sèl ekstraembrionik, sèl somatik, saha sèl sèksual. [butuh sitiran] Jinis sèl punika saged tukul dados organisme énggal manawi dipunsukani panjurung maternal ingkang nandai. Sel induk bertotipotensi pikoleh saking sèl induk embrio, asil pembuahan sèl telur déning sèl sperma.
  • Sel induk ber-pluripotensi (pluri=jamak) inggih punika sèl-sèl ingkang saged diferensiasi dados sedanten jinis sèl ing salira, nanging boten saged wujud organisme énggal.
  • Sel induk ber-multipotensi inggih punika sèl-sèl ingkang saged defensiasi dados pinten-pinten jinis sèl diwasa.
  • Sel induk ber-unipotensi (uni=tunggal) inggih punika sèl induk ingkang saged ngasilaken satunggal jinis sèl katamtu, nanging gadhah kamampuan nguwali piyambak ingkang boten gadhah sèl ingkang boten sèl induk.[3].

Sel punca embrio (embryonic stem cells)

[besut | besut sumber]

Sel induk punika dipunpendet saking embrio ing fase blastosit (5-7 dinten sakampunipun buah).[3] Massa sèl pérangan ing ngelompok saha ngandut sèl-sèl induk embrionik.[3] Sel-sèl dipunisolasi saking massa sèl pérangan jawi lan dipunkultur kanthi in vitro.[3] Sel induk embrional saged dipunarahaken dados sadaya jinis sèl ingkang dipunmangertosi ing organisme diwasa, kados ta sèl-sèl getih, sèl-sèl otot, sèl-sèl ati, sèl-sèl ginjel, dan sèl-sèl sanèsipun.[3]

Sel germinal/benih embrionik (embryonic germ cells)

[besut | besut sumber]

Sel germinal utawa benih (seperti sprema/ovum) embrionik induk utawa primordial (primordial germ cells) lan prekursor sèl germinal diploid wonten ing embrio sadèrèngipun punika terosiasi kaliyan sèl somatik gond saha salajengipun dados sèl germinal[3]. Sel germinal embrionik manungsa utawi human embryonic germ cells (hEGCs) kagolong sèl pucuk ingkang asalipun saking sèl germinal primordial saking janin yuswanipun 5-9 minggu.[butuh sitiran] Sel punca jinis punika gadhah sipat [3].

Sel punca fetal

[besut | besut sumber]

Sel punca fetal inggih punika sèl primitif ingkang saged dipuntemuaken ing organ-organ fetus (janin) kados ta sèl punca hematopoietik fetal lan progenitor klanjer pankreas.[3] Sel punca neural fetal ingkang dipuntemuaken ing utek janin nedahaken kabetahan kanggé berdiferensiasi dados sèl neuron saha sèl glial (sèl-sèl pendukung ing sistem saraf punjer).[3] Getih, plasenta, lan tali punjer janin kathah sèl punca hematopoietik fetal.[3]

Sel induk mesenkimal
Sel induk hematopoietik
Salah satunggaling macem sèl induk diwasa inggih punika sèl induk hematopoietik (hematopoietic stem cells), inggih punika sèl induk wujud getih:ingkang kiat wujud sèl getih abrit, sèl getih pethak, saha keping getih ingkang séhat. [butuh sitiran] Sumber sèl induk hematopoietik inggih punika sungsum:balung, Getih pinggir, lan getih tali pusar.[butuh sitiran] bentukan sèl induk hematopietik dados ing tahap wiwit embriogenesis, inggih punika saking mesoderm lan kasimpen ing situs-situs spesifik ing salebeting embrio[4].
Sel punca mesenkimal
Sel induk mesenkimal/ mesenchymal stem cells (MSC)sagen dipuntemuake ing stroma sungsum balung wingking, periosteum, lemak, lan kulit.[5] MSC kagolong sèl induk multipontensi ingkang saged berdiferensiasi dados sèl-sèl balung, otot, ligamen, téndhon, saha lemak.[5] Nanging wonten pinten-pinyen bukti ingkang nyataaken manawi pérangan MSC asifat pluripotensi pramila boten kamawon saged ngubah dados jaringan mesodermal nanging ugi endodermal.[6]

Sel punca kanker (cancer stem cells)

[besut | besut sumber]

Sel punca kanker inggih punika sèl ingkang ngaktivasi lintasan onkogenik wujud tumorigenesis ingkang damel sèl normal nglampahi fase inisiasi tumor, nanging sèl pucuk kanker boten gadhah sipat namun tumorigenik.[7] saking data pungkasan, dipuntemuake selpuncak kanker ing pinten-pinten jinis kanker seperti leukimia, kanker payudara, kanker utek, kanker utek, kanker usus besar dan kanker kulit. Sel punca kanker pankreas gadhah kluster diferensiasi CD44, CD24 saha epithelial-specific antigen, selain SDF-1 (stromal cell-derived factor 1)/CXCR4 kanggé migrasi kados ta sèl punca normal,[11] sarta èksprèsi genetiklangkung inggal saking lebih tinggi ari sèl punca normal, kados ta gen BMI-1 dan SHH (Sonic hedgehog) kanggé nguwali piyambakipun,,[9]

Cathetan suku

[besut | besut sumber]
  1. ↑ Pengertian Sel Punca (dipununduh Tanggal 16 Oktober 2012)
  2. ↑ "Stem cell basics". National Institute of Health. Diarsip saka sing asli ing 2010-02-23. Dibukak ing 2012-16-10. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (pitulung)
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Bongso A & Lee EH. 2005. Stem Cells: From Bench to Bedside.Singapore: World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd.
  4. ↑ a b Stem Cell and Developmental Biology Writing Group's Report. 2004. Natl Inst Diabetes & Digestive & Kidney Dses, NIH. 1-27
  5. ↑ a b c d Caplan AI. 1994. The mesengenic process.Clin Plast Surg 21: 429-435.
  6. ↑ a b Jiang Y, Jahagirder BN, Reindhardt RL, et al. 2002. Pluripotency of mesenchymal stem cells derived from adult bone marrow. Nature 418:41-49
  7. ↑ a b "Cancer stem cells in solid tumors". Institute for Stem Cell Biology and Regenerative Medicine, Stanford University School of Medicine; Ailles LE, Weissman IL. Dibukak ing 2012-10-16.
  8. ↑ "Cancer stem cells: implications for the progression and treatment of metastatic disease". London Regional Cancer Program, London Health Sciences Centre; Croker AK, Allan AL. Dibukak ing 2012-10-16.
  9. ↑ a b "Pancreatic cancer stem cells". Department of Surgery, University of Michigan; Lee CJ, Dosch J, Simeone DM. Dibukak ing 2011-07-24.
  10. ↑ "Stem cell basics". National Institute of Health. Diarsip saka sing asli ing 2010-02-23. Dibukak ing 2012-10-16.
  11. ↑ "Cancer stem cells: implications for the progression and treatment of metastatic disease". London Regional Cancer Program, London Health Sciences Centre; Croker AK, Allan AL. Dibukak ing 2011-07-24.
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Sel_Punca&oldid=1649491"