Max Delbrück
| Lífvísindi 20. öld | |
|---|---|
 | |
| Nafn: | Max Delbrück |
| Fæddur: | 4. september 1906 í Berlín í Þýska keisaradæminu |
| Látinn | 9. mars 1981 í Pasadena í Kaliforníu |
| Svið: | Sameindaerfðafræði |
| Helstu viðfangsefni: |
Erfðir í bakteríum og veirum |
| Markverðar uppgötvanir: |
Stökkbreytingar eru slembiháðar (en ekki aðlögun).[1] Grunntækni í sameindaerfðafræði. |
| Alma mater: | Georg-August-háskólinn í Göttingen |
| Helstu vinnustaðir: |
Vanderbilt University Caltech Cold Spring Harbor Laboratory |
| Verðlaun og nafnbætur: |
Nóbelsverðlaun í lífeðlis- og læknisfræði 1969 |
Max Ludwig Henning Delbrück (fæddur 4. september 1906 í Berlín, dáinn 9. mars 1981 í Pasadena í Kaliforníu) var þýskur og bandarískur eðlisfræðingur og sameindaerfðafræðingur. Hann er þekktastur fyrir að hafa með tilraunum sínum lagt grunninn að sameindalíffræði. Hann hlaut Nóbelsverðlaun í lífeðlis- og læknisfræði ásamt Salvador Luria og Alfred Hershey árið 1969 fyrir rannsóknir á afritunarferli erfðaefnisins og erfðafræði veira [2].
Æviágrip
[breyta | breyta frumkóða]Max Delbrück fæddist inn í mikils metna fræðimannafjölskyldu. Faðir hans, Hans Delbrück, var prófessor í sagnfræði við Háskólann í Berlín og móðir hans, Carolina Thiersch, var barnabarn hins þekkta efnafræðings Justus von Liebig. Föðurbróðir hans og nafni, Max Delbrück eldri, var þekktur efnafræðingur og frumkvöðull í líftækni gers.
Delbrück nam stjörnufræði og kennilega eðlisfræði við Háskólann í Göttingen og útskrifaðist með doktorsgráðu árið 1930. Að því loknu starfaði hann að tímabundnum rannsóknaverkefnum, fyrst hjá John Lennard-Jones í Bristol og síðan hjá Niels Bohr í Kaupmannahöfn. Bohr og vangaveltur hans um algildi skammtafræðinnar, meðal annars varðandi lífverur og lífefnafræði, höfðu mikil áhrif á Delbrück og kveiktu hjá honum áhuga á þverfaglegum rannsóknum og líffræði[3].
Hann fluttist aftur til Berlínar árið 1932 og starfaði sem rannsóknamaður hjá Lisu Meitner við Kaiser Wilhelm stofnunina, en hún vann þá ásamt Otto Hahn að hinum þekktu rannsóknum sínum á geislavirkni úraníums. Á þessum tíma vann hann að kennilegum rannsóknum sínum á ljósbroti gammageisla sem síðar varð kennt við hann [3].
Árið 1937, þegar honum þótti afskipti nasista af rannsóknastarfi í Berlín orðin ólíðandi, flutti Delbrück til Bandaríkjanna og tók þá af fullum krafti til við rannsóknir í lífvísindum, fyrst við Caltech þar sem hann fékkst við erfðafræði bananaflugna. Við Caltech kynntist hann fyrst bakteríum og veirum þeirra (gerilætum eða fögum). Árið 1942, þá starfandi við Vanderbilt Háskóla í Tennessee, sýndu hann og Salvador Luria fram á að þolni baktería gegn gerilætum kemur til vegna slembiháðra stökkbreytinga, en ekki vegna aðlögunar. Fyrir þessa rannsókn hlutu þeir Nóbelsverðlaunin, ásamt Alfred Hershey.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ S. E. Luria og M. Delbrück (1943) Mutations of Bacteria from Virus Sensitivity to Virus Resistance. Genetics 28, 491–511. PDF
- ↑ „The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1969“. Vefsíða Nóbelnefndarinnar. Sótt 19.12.2010.
- ↑ 3,0 3,1 W. Hayes (1993) Max Ludwig Henning Delbrück. Biographical Memoirs 62, 66-117. National Academy of Sciences http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=2201&page=66