Phnom Penh
| Phnom Penh | ||
| ||
| Kelk imaji pri Phnom Penh. | ||
| Lando: |  Kambodja
| |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 11°33' N | |
| Longitudo: | 104°55' E | |
| Altitudo: | 8 m | |
| Surfaco: | 678,46 km² | |
| Habitanti: | 1 501 275 (2012) | |
| Denseso di habitantaro: | 2200 hab./km² | |
| Urbestro: | Khuong Sreng (CPP) | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.phnompenh.gov.kh | ||
Phnon Penh, olim Krong Chaktomuk o Krong Chaktomuk Serimongkul esas chef-urbo e maxim populoza urbo di Kambodja. Segun statistiki dil yaro 2012 ol havis 1 501 275 habitanti. Lua tota surfaco esas 376 km². Ol esas chef-urbo di Kambodja de la Franca koloniigo til nun, e divenis la centro ekonomiala, industriala e kulturala di la lando.
Olim surnomizita "la Perlo di Azia", nun ol esas un ek la precipua turistala destini di Kambodja, kune Siem Reap e Sihanoukville. Fondita en 1434, l'urbo esas remarkinda pro lua bela e historiala arkitekturo. La nomo dil urbo devenas de Kmer-vorti qui signifikas 'monto di abundo'. Lua metropolala regiono havas cirkume 1,5 milion habitanti, o cirkume 10% de la habitantaro di Kambodja.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
On kredas ke l'unesma kolonieto en la nuna Phnom Penh establisesis dum la 5ma yarcento, segun restaji trovita en la regiono Choeung Ek, sude del urbo, dum arkeologiala exkavadi de la komenco dil yari 2000a. Choeung Ek produktis multa ceramikajo, nome ceremoniala vazi uzita de la 5ma til la 13ma yarcenti. L'arkeologiisti deskovris ke granda komunitato cirkondesis da strukturo havanta 740 metri di diametro.
Phnom Penh divenis chef-urbo dil imperio kmer dum la 15ma yarcento, pos ke Angkor Thom destruktesis da invaderi de Siam poka yari ante, e lora rejulo Ponhea Yat decidis transferar lua korto a Phnom Penh. Existas stupa (misferala strukturo uzata por rekoleco) dop la pagodo Wat Phnom, ube la restaji di Ponhea Yat ed altra membri de lora rejala familio sepultesis.
Phnom Penh duris kom chef-urbo dum 73 yari, de 1432 til 1505. Dum 360 yari ol abandonesis da la sequanta reji di Kambodja, pro militi pri sucedo a la krono. La nova reji establisis lia chef-urbi en altra loki, nome Tuol Basan (Srey Santhor), Pursat, Longvek (nuna Lovek), Lavear Em, ed Oudong. Dum la 17ma yarcento, Japoniana koloniigisti ank establisis su an la suburbi di Phnom Penh. Portugalani anke mantenis kolonieto en la urbo til la 17ma yarcento.
Erste en 1866, dum la regno di Norodom la 1ma di Kambodja (1860–1904), la maxim olda filiulo del rejulo Ang Duong, qua guvernis pro l'interesto di Siam, Phnom Penh itere divenis la chef-urbo di Kambodja.
Dum la yari 1920a, Phnom Penh surnomizesis "la perlo di Azia", e dum la sequanta 4 yardeki ol duris kreskar rapide. Dum la regno di Norodom Sihanouk, konstruktesis ferovoyi qui ligis ol a Sihanoukville ed al internaciona aeroportuo Pochentong (nun Aeroportuo Internaciona di Phnom Penh). En aprilo 1967, lora chefministro di Singapur Lee Kuan Yew vizitis Phnom Penh ed admiris la beleso dil urbo. Ilu dicis a Norodom Sihanouk: "me expektas ke uladie mea urbo semblos la tua". Ante, ye la 1ma di septembro 1966, Charles de Gaulle vizitis Phnom Penh e diskursis kontre Usana milital interveno en Indochinia.
Dum Vietnam-milito, Kambodja uzesis kom bazo dal Popul-armeo di Vietnam e da Viet Cong. Mili di refujinti de multa loki di la lando fugis vers Phnom Penh probante eskapar la kombati inter Popul-armeo di Vietnam e Viet Cong kontre Sud-Vietnamana armeo e lua federiti, ed inter Kambodjana armeo e Reda Kmer.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
La reliefo di Phnom Penh esas preske komplete plana, kun mezavalora altitudo di 12 metri adsur la marala nivelo. L'urbo jacas an la rivi dil fluvii Tonlé Sap, Mekong e Bassac, qui furnisas pura aquo al urbo. Tamen, l'urbo inundesas da la tri fluvii dum la musono.
La klimato dil urbo esas tropikala kun du sezoni, sika e pluvoza (Aw segun la klimatala klasifikuro da Köppen). La temperaturi varias de 22°C til 35°C.
La pluvoza sezono duras de mayo til novembro. La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 1411,9 mm, e la maxim pluvoza monato esas septembro, kun mezavalore 270,9 mm. La norda venti enduktas la sika sezono, qua duras de decembro til aprilo. Januaro e februaro esas la maxim sika monati.
