The late-Roman and early-medieval Netherlands witnessed major changes in landscape, economy, demo... more The late-Roman and early-medieval Netherlands witnessed major changes in landscape, economy, demography and also possibly climate. People had to adapt to increased flooding and changing river systems. Settlements were abandoned or relocated. The precise nature and extent of these adaptations reflected in large-scale patterns is generally unknown. Large-scale route networks will have changed during the late-Roman and earlymedieval period and are key to understand settlements dynamics.
We developed a network-friction model (NFM) which combines data on past environments with archaeological data in order to model historical-route networks. Network friction is the variable that determines potential regional accessibility based on the comparison of local and surrounding landscape factors (Van Lanen et al. submitted).
Natura2000 and Water Framework Directive policies aim for natural conditions in rural landscapes ... more Natura2000 and Water Framework Directive policies aim for natural conditions in rural landscapes within the EU. As a result, many nature restoration, reconstruction or 'rewilding' projects are currently underway to (re)create natural landscapes. Such projects often strive for a multi-disciplinary approach to achieve an increase in biodiversity, sustainability or climate resilience. In addition, rewilding is expected to also benefit tourism development and landscape heritage preservation. Rewilding projects often involve intensive physical changes in ecosystems, such as re-meandering, undraining, removing ditches, creating nature-friendly embankments and top soil removal. However, such physical changes may also be a threat to landscape values. There are examples of areas where important archaeological or cultural-historical structures were damaged. Elsewhere reconstruction of river beds has resulted in physical processes that are not endemic to the specific landscape. This ra...
In the sandy areas of the Netherlands, heather (Calluna vulgaris) played an important role in the... more In the sandy areas of the Netherlands, heather (Calluna vulgaris) played an important role in the construction of prehistoric barrows, although, as will be shown in this paper, not in all periods as was recently asserted by Doorenbosch (2013). Since the mineralogical composition and the texture of the sandy deposits determine the vegetation and the occurrence of podzolization, no generalizations concerning the presence of heathland in relation to prehistoric barrows can be made. Post-depositional formation processes like podzolization and pollen infiltration should always be considered in relation to the nature of the subsoil.
Plans for the expansion of the present woodland cover exist all over the world, with climate ambi... more Plans for the expansion of the present woodland cover exist all over the world, with climate ambitions (carbon capture, climate adaptation), sustainability, the preservation of biodiversity, and the reduction of recreational pressure among the arguments being cited. The question is where and how to create new woodland. As a contribution to the current debate on large-scale reforestation in the Netherlands, we have tried to conduct a quick and overall scan to determine whether the spatial distribution of woodland-related place names can have an evidential value for locating surviving woodland in the high and late Middle Ages (AD 1000–1500). To do so, we have made extensive use of digital data sets and existing inventories (place names, field names, historical maps, charcoal production sites, ancient woodland, ancient woodland indicator plants). Results suggest that although the spatial reconstructions produced are biased due to multiple factors, pre-1500 place names in combination with historical woodland references and other woodland proxies can indeed be used to quickly and roughly reconstruct the distribution of woodland and even of specific historical woodland types. A precondition is the availability of existing inventories and digital data sets.
Neither the European Commission nor any person acting on behalf of the Commission is responsible ... more Neither the European Commission nor any person acting on behalf of the Commission is responsible for the use which might be made of the following information. The opinions expressed are those of the expert(s)* only and should not be considered as representative of the European Commission's official position. More information on the European Union is available on the Internet (http://europa.eu).
Nederlandse landschappen hebben een lange, complexe geschiedenis achter de rug waarbij natuurlijk... more Nederlandse landschappen hebben een lange, complexe geschiedenis achter de rug waarbij natuurlijke en menselijke processen een belangrijke rol spelen en speelden. In het huidige landschap vallen veel van die processen af te lezen, maar vaak is lang niet alles van de wordingsgeschiedenis in een oogopslag zichtbaar. Maar dat ze niet zichtbaar zijn, wil niet zeggen dat overblijfselen van de ontwikkelingsgeschiedenis niet meer aanwezig zijn. Om een beeld te krijgen van de wording van een landschap kan het maken van een landschapsbiografie een nuttig gereedschap zijn. In deze brochure wordt uitgelegd op welke manier zo’n biografie gemaakt kan worden, op basis van ervaringen van het project “Biografie van het water” in het stroomgebied van de Drentsche Aa.
Domeinhoven en domeingoederen van de bisschop van Utrecht en de Utrechtse kapittels in middeleeuw... more Domeinhoven en domeingoederen van de bisschop van Utrecht en de Utrechtse kapittels in middeleeuws Drenthe Tijdens de Volle Middeleeuwen behoorde ongeveer veertig procent van de boerderijen in Drenthe tot het bezit van kerkelijke en wereldlijke grootgrondbezitters. Een aanzienlijk deel daarvan gaat terug op de periode vóór 1100 na Chr., toen grootgrondbezitters als de rijksabdij Werden, de bisschop van Utrecht en de Utrechtse kapittels een groot aantal domeinen in Drenthe bezaten. Zij exploiteerden deze vanuit domaniale hoven (curtes). Historisch en geografisch onderzoek van laatmiddeleeuwse goederenregisters en rekeningen maakt een gedetailleerde reconstructie mogelijk van de omvang en ligging van deze goederencomplexen. Archeologische opgravingen van een bisschoppelijke hof bij Diever en een kapittelhof in Peelo geven inzicht in de ruimtelijke opbouw en ontwikkeling van de domeinhoven zelf. Volgens de meest recente inzichten is de tot dan toe Saksische landstreek Drenthe in het jaar 758 na Chr. door Pepijn de Korte, de vader van Karel de Grote, aan het Frankische gezag onderworpen. In het kielzog van de nieuwe machthebbers kwam tussen 760 en 770 de missie in Drenthe op gang, mogelijk vanuit het het Sint-Pietersmunster bij Sint-Odiliënberg in Midden-Limburg. 2 Ook is bekend dat de bekende missionaris Willehad al in 779 in Drenthe heeft gepredikt. 3 De oudste generatie kerken van Drenthe, te weten die in Groningen, Vries, Anloo, Rolde, Beilen, Emmen en Diever, dateert vermoedelijk van kort na die tijd. De eerste kerk die in de schriftelijke bronnen
Château Gaillard. Etudes de castellologie médiévale (CHATEAU), 2018
Although various researchers have demonstrated that approaches to landscape in castle studies are... more Although various researchers have demonstrated that approaches to landscape in castle studies are promising, little attention has been paid to the development of a theoretical and methodological framework for the study of castle landscapes. This paper aims to contribute to such a framework, introducing and operationalizing a multidimensional and dynamic model for castle landscapes. The model is based on castles as a multifunctional phenomenon and on landscape as a combination of physical, social and symbolical dimensions. The model is operationalized by an interdisciplinary reconstruction of the long-term development of the regional castle landscape of Goor and Diepenheim in the Netherlands. It includes an analysis of the site selection of the castles, their influence on infrastructure, market towns and rural farms, as well as the functional and spatial interrelations among the twelve castles of this area, including their roles in the seigniorial politics of the Bishop of Utrecht. The defining elements in the model are: 1. a multifunctional and multidimensional definition of castles and landscapes; 2. a large variety in the spheres of influence of each function of the castle landscape; 3. a highly dynamic development of these functions and spheres of influence in High and Late Medieval Times. An der Entwickelung von einem theoretischen und methodischen Rahmen in der Forschung von Burgenlandschaften gab es nur wenig Aufmerksamkeit, obwohl verschiedene Forscher die Verwendung eines Landschaftsansatzes überprüft haben, was vielversprechend ist. Das Ziel dieser Arbeit ist einen Beitrag zu liefern über die Entwicklung von einem derartigen Rahmen durch ein multidimensionales und multidynamisches Modell für Burgenlandschaften zu operationalisieren. Das Modell ist gegründet auf der Idee, dass Burgen multidimensional sind und Landschaften eine Kombination sind von physikalischen, sozialen und symbolischen Dimensionen. Dieses Modell wird operationalisiert durch eine interdisziplinärere Rekonstruktion von der langfristigeren Entwicklung über die regionale Burgenlandschaft Goor und Diepenheim in den Niederlanden. Hiermit wird die Platzwahl, der Einfluss an Infrastruktur, Markt, Stadt und Bauernhöfen, die gegenseitigen Beziehungen zwischen dreizehn Burgen und die Rolle der landesherrlichen Politik des Bischofs von Utrecht untersucht. Die entscheidenden Elemente des Modelles sind: 1. eine multifunktionale Definition von Burgen und Landschaft, 2. eine große Variation der Einflussbereiche jeder Burgenlandschaft und 3. eine sehr dynamische Entwicklung dieser Funktionen und Einflussbereiche während des Hoch- und Spätmittelalters. Les différents chercheurs qui, lors de l’étude des châteaux, ont souligné l’importance du paysage, s’annoncèrent fort prometteurs. Pourtant, ils n’attachèrent que peu d’importance à la formalisation d’un cadre à la fois théorique et méthodologique. Le présent article essaie de pallier à cette lacune en dressant un modèle pluridimensionnel et dynamique s’adaptant aux paysages des châteaux. A la base, l’on retrouve la conviction que le château se présente en tant que phénomène plurifonctionnel et que son paysage traduisait des dimensions physiques, sociales et économiques. Le modèle proposé fut traduit en reconstruction d’un paysage pluridisciplinaire scrutant sur le long terme l’évolution d’un paysage régional situé aux Pays-Bas et lié aux châteaux de Goor et de Diepenheim. Les aspects analysés ont trait au choix de l’emplacement, à l’influence du paysage naturel, à l’infrastructure, à l’histoire de l’habitation, aux relations ecclésiastiques, aux liens entre les treize châteaux de cette région et leur place vis-à-vis de la politique souveraine de l’évêque d’Utrecht. Les éléments déterminants s’avèrent être (1) la définition plurifonctionnelle des châteaux et de leurs paysages, (2) une multitude d’influences sur la fonction du paysage et (3) l’évolution dynamique de ces fonctions et de ces influences à travers tout le moyen âge.
The late-Roman and early-medieval Netherlands witnessed major changes in landscape, economy, demo... more The late-Roman and early-medieval Netherlands witnessed major changes in landscape, economy, demography and also possibly climate. People had to adapt to increased flooding and changing river systems. Settlements were abandoned or relocated. The precise nature and extent of these adaptations reflected in large-scale patterns is generally unknown. Large-scale route networks will have changed during the late-Roman and earlymedieval period and are key to understand settlements dynamics.
We developed a network-friction model (NFM) which combines data on past environments with archaeological data in order to model historical-route networks. Network friction is the variable that determines potential regional accessibility based on the comparison of local and surrounding landscape factors (Van Lanen et al. submitted).
Natura2000 and Water Framework Directive policies aim for natural conditions in rural landscapes ... more Natura2000 and Water Framework Directive policies aim for natural conditions in rural landscapes within the EU. As a result, many nature restoration, reconstruction or 'rewilding' projects are currently underway to (re)create natural landscapes. Such projects often strive for a multi-disciplinary approach to achieve an increase in biodiversity, sustainability or climate resilience. In addition, rewilding is expected to also benefit tourism development and landscape heritage preservation. Rewilding projects often involve intensive physical changes in ecosystems, such as re-meandering, undraining, removing ditches, creating nature-friendly embankments and top soil removal. However, such physical changes may also be a threat to landscape values. There are examples of areas where important archaeological or cultural-historical structures were damaged. Elsewhere reconstruction of river beds has resulted in physical processes that are not endemic to the specific landscape. This ra...
In the sandy areas of the Netherlands, heather (Calluna vulgaris) played an important role in the... more In the sandy areas of the Netherlands, heather (Calluna vulgaris) played an important role in the construction of prehistoric barrows, although, as will be shown in this paper, not in all periods as was recently asserted by Doorenbosch (2013). Since the mineralogical composition and the texture of the sandy deposits determine the vegetation and the occurrence of podzolization, no generalizations concerning the presence of heathland in relation to prehistoric barrows can be made. Post-depositional formation processes like podzolization and pollen infiltration should always be considered in relation to the nature of the subsoil.
Plans for the expansion of the present woodland cover exist all over the world, with climate ambi... more Plans for the expansion of the present woodland cover exist all over the world, with climate ambitions (carbon capture, climate adaptation), sustainability, the preservation of biodiversity, and the reduction of recreational pressure among the arguments being cited. The question is where and how to create new woodland. As a contribution to the current debate on large-scale reforestation in the Netherlands, we have tried to conduct a quick and overall scan to determine whether the spatial distribution of woodland-related place names can have an evidential value for locating surviving woodland in the high and late Middle Ages (AD 1000–1500). To do so, we have made extensive use of digital data sets and existing inventories (place names, field names, historical maps, charcoal production sites, ancient woodland, ancient woodland indicator plants). Results suggest that although the spatial reconstructions produced are biased due to multiple factors, pre-1500 place names in combination with historical woodland references and other woodland proxies can indeed be used to quickly and roughly reconstruct the distribution of woodland and even of specific historical woodland types. A precondition is the availability of existing inventories and digital data sets.
Neither the European Commission nor any person acting on behalf of the Commission is responsible ... more Neither the European Commission nor any person acting on behalf of the Commission is responsible for the use which might be made of the following information. The opinions expressed are those of the expert(s)* only and should not be considered as representative of the European Commission's official position. More information on the European Union is available on the Internet (http://europa.eu).
Nederlandse landschappen hebben een lange, complexe geschiedenis achter de rug waarbij natuurlijk... more Nederlandse landschappen hebben een lange, complexe geschiedenis achter de rug waarbij natuurlijke en menselijke processen een belangrijke rol spelen en speelden. In het huidige landschap vallen veel van die processen af te lezen, maar vaak is lang niet alles van de wordingsgeschiedenis in een oogopslag zichtbaar. Maar dat ze niet zichtbaar zijn, wil niet zeggen dat overblijfselen van de ontwikkelingsgeschiedenis niet meer aanwezig zijn. Om een beeld te krijgen van de wording van een landschap kan het maken van een landschapsbiografie een nuttig gereedschap zijn. In deze brochure wordt uitgelegd op welke manier zo’n biografie gemaakt kan worden, op basis van ervaringen van het project “Biografie van het water” in het stroomgebied van de Drentsche Aa.
Domeinhoven en domeingoederen van de bisschop van Utrecht en de Utrechtse kapittels in middeleeuw... more Domeinhoven en domeingoederen van de bisschop van Utrecht en de Utrechtse kapittels in middeleeuws Drenthe Tijdens de Volle Middeleeuwen behoorde ongeveer veertig procent van de boerderijen in Drenthe tot het bezit van kerkelijke en wereldlijke grootgrondbezitters. Een aanzienlijk deel daarvan gaat terug op de periode vóór 1100 na Chr., toen grootgrondbezitters als de rijksabdij Werden, de bisschop van Utrecht en de Utrechtse kapittels een groot aantal domeinen in Drenthe bezaten. Zij exploiteerden deze vanuit domaniale hoven (curtes). Historisch en geografisch onderzoek van laatmiddeleeuwse goederenregisters en rekeningen maakt een gedetailleerde reconstructie mogelijk van de omvang en ligging van deze goederencomplexen. Archeologische opgravingen van een bisschoppelijke hof bij Diever en een kapittelhof in Peelo geven inzicht in de ruimtelijke opbouw en ontwikkeling van de domeinhoven zelf. Volgens de meest recente inzichten is de tot dan toe Saksische landstreek Drenthe in het jaar 758 na Chr. door Pepijn de Korte, de vader van Karel de Grote, aan het Frankische gezag onderworpen. In het kielzog van de nieuwe machthebbers kwam tussen 760 en 770 de missie in Drenthe op gang, mogelijk vanuit het het Sint-Pietersmunster bij Sint-Odiliënberg in Midden-Limburg. 2 Ook is bekend dat de bekende missionaris Willehad al in 779 in Drenthe heeft gepredikt. 3 De oudste generatie kerken van Drenthe, te weten die in Groningen, Vries, Anloo, Rolde, Beilen, Emmen en Diever, dateert vermoedelijk van kort na die tijd. De eerste kerk die in de schriftelijke bronnen
Château Gaillard. Etudes de castellologie médiévale (CHATEAU), 2018
Although various researchers have demonstrated that approaches to landscape in castle studies are... more Although various researchers have demonstrated that approaches to landscape in castle studies are promising, little attention has been paid to the development of a theoretical and methodological framework for the study of castle landscapes. This paper aims to contribute to such a framework, introducing and operationalizing a multidimensional and dynamic model for castle landscapes. The model is based on castles as a multifunctional phenomenon and on landscape as a combination of physical, social and symbolical dimensions. The model is operationalized by an interdisciplinary reconstruction of the long-term development of the regional castle landscape of Goor and Diepenheim in the Netherlands. It includes an analysis of the site selection of the castles, their influence on infrastructure, market towns and rural farms, as well as the functional and spatial interrelations among the twelve castles of this area, including their roles in the seigniorial politics of the Bishop of Utrecht. The defining elements in the model are: 1. a multifunctional and multidimensional definition of castles and landscapes; 2. a large variety in the spheres of influence of each function of the castle landscape; 3. a highly dynamic development of these functions and spheres of influence in High and Late Medieval Times. An der Entwickelung von einem theoretischen und methodischen Rahmen in der Forschung von Burgenlandschaften gab es nur wenig Aufmerksamkeit, obwohl verschiedene Forscher die Verwendung eines Landschaftsansatzes überprüft haben, was vielversprechend ist. Das Ziel dieser Arbeit ist einen Beitrag zu liefern über die Entwicklung von einem derartigen Rahmen durch ein multidimensionales und multidynamisches Modell für Burgenlandschaften zu operationalisieren. Das Modell ist gegründet auf der Idee, dass Burgen multidimensional sind und Landschaften eine Kombination sind von physikalischen, sozialen und symbolischen Dimensionen. Dieses Modell wird operationalisiert durch eine interdisziplinärere Rekonstruktion von der langfristigeren Entwicklung über die regionale Burgenlandschaft Goor und Diepenheim in den Niederlanden. Hiermit wird die Platzwahl, der Einfluss an Infrastruktur, Markt, Stadt und Bauernhöfen, die gegenseitigen Beziehungen zwischen dreizehn Burgen und die Rolle der landesherrlichen Politik des Bischofs von Utrecht untersucht. Die entscheidenden Elemente des Modelles sind: 1. eine multifunktionale Definition von Burgen und Landschaft, 2. eine große Variation der Einflussbereiche jeder Burgenlandschaft und 3. eine sehr dynamische Entwicklung dieser Funktionen und Einflussbereiche während des Hoch- und Spätmittelalters. Les différents chercheurs qui, lors de l’étude des châteaux, ont souligné l’importance du paysage, s’annoncèrent fort prometteurs. Pourtant, ils n’attachèrent que peu d’importance à la formalisation d’un cadre à la fois théorique et méthodologique. Le présent article essaie de pallier à cette lacune en dressant un modèle pluridimensionnel et dynamique s’adaptant aux paysages des châteaux. A la base, l’on retrouve la conviction que le château se présente en tant que phénomène plurifonctionnel et que son paysage traduisait des dimensions physiques, sociales et économiques. Le modèle proposé fut traduit en reconstruction d’un paysage pluridisciplinaire scrutant sur le long terme l’évolution d’un paysage régional situé aux Pays-Bas et lié aux châteaux de Goor et de Diepenheim. Les aspects analysés ont trait au choix de l’emplacement, à l’influence du paysage naturel, à l’infrastructure, à l’histoire de l’habitation, aux relations ecclésiastiques, aux liens entre les treize châteaux de cette région et leur place vis-à-vis de la politique souveraine de l’évêque d’Utrecht. Les éléments déterminants s’avèrent être (1) la définition plurifonctionnelle des châteaux et de leurs paysages, (2) une multitude d’influences sur la fonction du paysage et (3) l’évolution dynamique de ces fonctions et de ces influences à travers tout le moyen âge.
Veldnamen waren de straatnamen van het platteland. Welke akker, elk stukje groenland of opvallend... more Veldnamen waren de straatnamen van het platteland. Welke akker, elk stukje groenland of opvallende plekjes had een eigen betekenisvolle naam. Zonder kaart of navigatiesysteem vonden dorpsbewoners feilloos de weg naar het Torenveen, de Meulenakkers of het Stoefgat. Veldnamen vormden een vanzelfsprekend onderdeel van hun leefomgeving. Ze waren onmisbaar voor de oriëntatie en handig in de communicatie. Dit rijk geïllustreerde boek bevat een verhelderende essays en boeiende interviews. Het opent de schatkist die het veldnamenbezit in al zijn rijkdom, variatie en betekenis vormt. 'Van Jeruzalem tot Ezelakker' vertelt over het landschap vanaf het moment dat het nog woest en ledig was en ontcijfert de geheimtaal die het al eeuwen in zich draagt.
Uploads
Poster by Theo Spek
We developed a network-friction model (NFM) which combines data on past environments with archaeological data in order to model historical-route networks. Network friction is the variable that determines potential regional accessibility based on the comparison of local and surrounding landscape factors (Van Lanen et al. submitted).
Papers by Theo Spek
We developed a network-friction model (NFM) which combines data on past environments with archaeological data in order to model historical-route networks. Network friction is the variable that determines potential regional accessibility based on the comparison of local and surrounding landscape factors (Van Lanen et al. submitted).