Prof in medical ethics/bioethics.Research interest: end of life, feminist bioethics, emerging technologies in biomedical area, clinical trial ethics...
ÖZET Pandeminin beraberinde getirdiği etik problemlerden biri de sınırlı tıbbi kaynakların adil k... more ÖZET Pandeminin beraberinde getirdiği etik problemlerden biri de sınırlı tıbbi kaynakların adil kullanımının nasıl olması gerektiğidir. Yaşlılar COVID-19’a bağlı olarak hayatını kaybetme riski en yüksek olan ve en örselenebilir gruplardan biridir. Bu nedenle tedaviye erişim talebinin hızla arttığı mevcut pandemi döneminde, yaşlıların sınırlı tıbbi kaynakların dağıtımındaki yeri oldukça önemlidir. Dağıtıma yönelik seçimler gittikçe güçleşmektedir ve bu güç seçimler, yalnızca eşitlik, yararlılık ve adalet ilkelerine dayandığında etik olarak haklı çıkarılabilir. Her insan, sağlığının korunması hakkına sahiptir ve yaş gibi herhangi bir durum nedeniyle ayrımcılığa uğramadan sağlık hizmetlerinden faydalanmalıdır. Adil bir dağıtım için bu hak göz önünde bulundurulmalıdır. Tıbbi kaynakların dağıtımında temel haklara ve etik ilkelere dikkat etmemek, insan hakları ihlaline yol açacaktır. İçinde bulunduğumuz pandemi döneminde, farklı ülkelerden iç burkan bir şekilde yaşlılara yönelik negatif ayrımcılık haberleri duyulmaktadır. Doğru ve adil bir pandemi yönetimi için insanlar arasında ayrımcılık yapılmamalı ve temel biyoetik ilkelerle uyumlu triaj uygulamaları geliştirilmelidir. Anahtar Kelimeler: COVID-19; pandemik; kaynakların dağıtımı; yaşlılar için sağlık hizmetleri; etik ABSTRACT One of the ethical problems brought by the pandemic is how the fair use of limited medical resources should be. Older people are one of the most vulnerable groups with the highest risk of losing their lives due to COVID-19. Thus the role of older people in the allocation of limited medical resources is very important during this pandemic where the demand for treatment is rapidly growing. Choices for the allocation are getting harder, and those hard choices can only be ethically justified if they are based on the principles of equality, beneficence, and justice. Each person has the right to health and should benefit from health services without any discrimination. This right must be considered for fair allocation. Not paying attention to fundamental rights and ethical principles in the allocation of medical resources will lead to the violation of human rights. In the current pandemic period, we hear bad news about negative discrimination against older people from different countries. However, there shouldn't be any discrimination between people, and triage practices that are compatible with basic bioethical principles should be developed for right and fair pandemic management. Keywords: COVID-19; pandemics; resource allocation; health services for the aged; ethics
II. Dunya Savasi'ndan sonra dunyada hizla artan nufus, beraberinde yeni besin kaynaklari gere... more II. Dunya Savasi'ndan sonra dunyada hizla artan nufus, beraberinde yeni besin kaynaklari gereksinimini de dogurmustur. Bu gereksinime karsi olusan ilk tepki, 1960'larin sonlarinda ortaya cikan “Yesil Devrim” oldu. Ancak cok umut baglanan bu girisimin, yillar icerisinde ciddi yan etkileri anlasildi ve kullanilan kimyasallarin bircogu 1970'lerde yasaklandi. Baslayan yeni arayislar, o donemlerde gelistirilen gen transferi teknolojisinin, tarim verimini artirmada kullanilabilirligini gundeme getirdi. Calismalarin nihayetinde ilk genetigi degistirilmis tohum, 1996'da Amerika'da satisa sunuldu. Bu yeni teknoloji urunu tohumlarin vaat ettigi yararlar arasinda; mahsullerin raf omrunu uzatacagi, herbisit direncini artiracagi, pestisit kullanimi gereksinimini azaltacagi, iklim ve hava olaylari gibi abiyotik strese dayanikliligi artiracagi, tarimsal verimliligi artiracagi, mikro besinler acisindan zenginlestirilme olanagi ile bunlarin eksikliklerinin neden oldugu hastaliklari azaltacagi beklentileri bulunmaktadir. Bunlara karsilik, hucre ici toksinlerin birikiminin bilinmeyen etkileri, bagisiklik sistemi uzerine olumsuz etkisi, artan alerjik reaksiyonlar gibi saglik zararlarinin yaninda, disardan doganin genetik havuzuna yapilan radikal mudahalelerin bilinmeyen sonuclari, geleneksel tarima olumsuz etkisi ve tohum sirketlerine bagimliliga neden olmasi, zararlari arasinda tartisilmaktadir. Biyolojik etkilerinin yani sira, biyoetik perspektiŞnden bakildiginda da ciddi kaygilar ve tartismalar gunden gune artmaktadir. Yarar / zarar dengesi, cevre etigi, hayvan haklari, gelecek nesillerin dogadaki haklari, yararlarin adil dagitilmasi ve besin tercihi konusunda ozerklige saygi acisindan, konu ile ilgili tartismalar surmektedir.GDO ile ilgili tercihler acisindan genel bir degerlendirme yapildiginda, kitalararasi onemli farkliliklar goze carpmakla beraber, kitalarin kendi icerisinde Şkir birliginde oldugu gorulmektedir. Kitalararasi bu ayrisma ve bu durumun nedenleri de bu yazida tartisilacaktir
Medical informatics involves medical practice and information and communications technology. Vari... more Medical informatics involves medical practice and information and communications technology. Various issues however, hamper the implementation of these technologies; complex and diverse, ethical and legal concerns are among said challenges.. The objective of this study is to conduct an analysis of scientific literature to identify the ethical and legal challenges which arise from issues related to medical informatics. The advancement in, and the increased the use of information and communications technology in the treatment and rehabilitation of diseases has brought about many challenging ethical questions. To ensure the confidentiality of patients' information and to increase data security, there is a need to monitor cases of physicians' inefficiency and a need to improve the quality of health care services, which all highlight the necessity of ethical discussions on information and communications technology. Personal data and personal information have been considered an integrated part of human rights and the right to privacy, where different countries formulate various laws, regulations, and policies to protect an individual's private life. The rapid advancement of technology and the opportunities it has brought along have inevitably narrowed the sphere of privacy of persons. Some argue that privacy cannot be adequately protected due to the nature of the digital environment of our times; however,, others argue that establishing strong mechanisms of protection can reduce threats to privacy violations. In this regard, States develop policies and adopt legislation pertaining to the protection of personal data.
Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık, sağlık, eğitim, çalışma yaşamı, karar verme mekanizmaların... more Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık, sağlık, eğitim, çalışma yaşamı, karar verme mekanizmalarına katılım, ev içi yaşantı gibi her alanda bizleri çepeçevre sarmalamış durumda. Bizler, Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HÜKSAM)’ın çalışmalarına emek veren ve bilimin yol göstericiliğine inanan akademisyenler olarak toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılığı ortadan kaldırma amacına bilimsel bir kaynakla katkı sunalım istedik. Bu isteğimizi hayata geçirirken bilginin kalıcı olduğunda daha da değerlendiğinin ve daha çok kişiye eriştiğinin de farkındaydık. Bu nedenle okurlarımızın öncelikli olarak üniversite öğrencileri olması fikri bizlerin heyecanını daha da artırdı. Bu kitabın bölümleri, hazırlayan ekibin bilimsel bilgi dağarcıklarını bugüne kadarki yaşam deneyimleriyle birleştirmesi sonucunda ortaya çıktı ve kolektif bir emeğin ürünü olarak sizlere ulaşıyor. Toplumsal cinsiyet eşitliği vurgusu, yaşamın her alanında olsa da kitabın bölümlerini sınırlandırmak zorunluluğundan dolayı sağlık, eğitim, hukuk, çalışma yaşamı, medya, spor gibi farklı disiplinlerden belirli konulara odaklanarak çalışmamızı şekillendirdik. Dileğimiz, kitap içeriğinin siz değerli okurlarımızın katkılarıyla gelecekte genişletilmesi ve yenilenmesidir. Son söz olarak, elbette bu kitabın sizlere ulaşmasındaki amaç yalnızca doğrudan toplumsal cinsiyet eşitliğinin hayata geçirilmesine katkı sağlamak değildi. Çünkü toplumsal cinsiyet eşitliği birçok iyileşmede sadece bir önkoşul. Toplumsal cinsiyet eşitliği üzerine temellenen ve bu eşitlikten yeşeren bütüncül bir umutla, bu kaynağın okur için yol gösterici, ufuk açıcı ve yaratımı özendirici olmasını diliyoruz
Amac: Bu arastirma etik dersi alan ve almayan hemsirelik ogrencilerinin etik karar verebilme duze... more Amac: Bu arastirma etik dersi alan ve almayan hemsirelik ogrencilerinin etik karar verebilme duzeylerini incelemek amaciyla yapilmistir. Yontem: Tanimlayici tipte olan arastirma Ankara’da, Gazi Universitesi Saglik Bilimleri Fakultesi Hemsirelik Bolumunde 2011-2012 yilindaegitim goren ve calismaya katilmayi kabul eden 146 ogrenci ile yapilmistir. Veriler ogrencilerin demografik ozelliklerini iceren bir veri toplama formu ve Hemsirelik Etik Ikilem Testi kullanilarak toplanmistir.Verilerin degerlendirilmesinde tanimlayici istatistiksel yontemlerden sayi, yuzde, ortalama, standart sapma, ortanca yararlanilmistir.Bulgular: Calismaya katilan ogrencilerin %54.1’i etik dersi aldigini,%45.9’u henuz almadigini belirtmistir. Ogrencilerin %16.4’u ise lisans dersi disinda da etik egitimi aldiklarini belirtmislerdir. Calismamizda etik dersi alan ogrenci hemsirelerin, ilkesel dusunme ve pratikdusunme puan ortalamalarinin 17.07±4.51 oldugu ve ikilemlere benzer durumlara asina olduklari 17.67±2.17 b...
Elderly individuals frequently face end-of-life decisions. These decisions create moral burden fo... more Elderly individuals frequently face end-of-life decisions. These decisions create moral burden for the family and health personnel. Aim of this study is determine the opinions of elderly about end-of-life decisions, which will act as a guide for physicians and families in clinical decision-making processes. Materials and Method: Standardized Mini Mental Test was applied to 650 elderlies, and 448 participants with a test score 27 or more were interviewed between 1 May 2017 and 1 January 2019 using questionnaires including sociodemographic data form and scenarios that would determine their end-of-life decisions. Only statistically significant (P ≤ 0.05) results were presented in the results section. Results: 72.5% (n=325) of the participants stated that they should be informed about medical diagnosis, 70.1% (n=314) stated that decision of informing the family should be left to patient and physician should inform the patient in any case. It was found that being familiar with the physician for a long time was important in fulfilling patient requests, and 79% (n=354) of the participants could consider leaving a living will and appointing a medical guardian. Conclusion: Not talking to elderly patients with the judgment that they will not understand the concepts of elderly care, not seeing them as a decision-maker in treatment and care decisions, letting relatives make the decisions and applying these decisions are unacceptable attitudes for elderly individuals who have good mental health.
This study presents an overview of the scientific and ethical issues pertaining to the most contr... more This study presents an overview of the scientific and ethical issues pertaining to the most controversial areas of experimentation on humans (research with children subjects, risk/benefit estimation in paediatric research maturity of children to consent to medical research). Over the past decade, the questions regarding research ethics related to this issue have continuously evolved. The major objective of this paper is that each of these issues will continue to pose new ethical questions and mechanisms in relevant areas for ongoing considerations of these questions. It is essential that we are aware of the ethical issues in various paediatric research studies an continue to search for answers for the numerous ethical challenges, being aware of the vulnerability/defenselessness and capacity development of child participants.
Mersin üniversitesi tıp fakültesi lokman hekim dergisi, Jan 27, 2023
Bu çalışmada, Çağatay Türkçesi tıp eserlerindeki humoral patoloji ile ilgili bilgileri araştırmay... more Bu çalışmada, Çağatay Türkçesi tıp eserlerindeki humoral patoloji ile ilgili bilgileri araştırmayı amaçladık.
This article was checked by Turnitin. Similarity Index 17% Bu makalede araştırma ve yayın etiğine... more This article was checked by Turnitin. Similarity Index 17% Bu makalede araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur.
Sosyal aktivistler ve feministler arasında, kadın sünneti (FGM- Female Genital Mutilation-, kadı... more Sosyal aktivistler ve feministler arasında, kadın sünneti (FGM- Female Genital Mutilation-, kadının genital yaralanması) ile mücadele önemli bir politika hedefidir. Bazen kadın sünneti veya kadın genital kesimi olarak adlandırılan FGM, kadınların ve kız çocuklarının klitorisini cinsel arzularını azaltmak ve cinsel onurunu evlilik öncesi korumak için kesmektir. Kadın sünneti ve kadın genital kesimi olarak tanımlanan iki kavram konusunda, hafif bir karışıklık da vardır. Aslında, iki terim birbirinin yerine kullanılabildiği halde, farklı iki çağrışım taşıdıkları da aşikârdır. Çoğunlukla müslüman ülkelerde yaygın olduğu söylenen uygulamanın muazzam bir maliyeti vardır: birçok kız kan kaybı veya enfeksiyon nedeniyle ölür. Çoğu travmatize olmuştur. Hayatta kalanlar evlilik ve gebelik süresince olumsuz sağlık etkileri yaşayabilirler. Irak Kürdistanı'ndan yeni bilgiler, sorunun Ortadoğu'da da yaygın olduğunu ortaya koymaktadır. Bu makalede önce konu ile ilgili ilgili kavramlar/terminoloji verilecek ve uygulanan farklı yöntemlerin/tiplendirilmesi değerlendirilecektir. Daha sonra bu işlemin gerekçesi, tarihçesi ve dinler açısından önemi, Batı’da klitoridektomi, bu uygulamanın kadın cinselliği ve kadın düşmanlığı ile ilişkisi ve İstanbul Sözleşmesi’nde kadın sünneti incelenecektir. İlgili konunun kadın bakış açısından ve feminist terminolojiden yeniden değerlendirilmesi ve bu konuda daha sonra yapılması muhtemel daha kapsamlı çalışmalara öncül olması amacını taşımaktadır.
Kanser gibi yaşamı tehdit eden hastalık durumunda hekimler arasında tıbbi gerçeğin hastaya söylen... more Kanser gibi yaşamı tehdit eden hastalık durumunda hekimler arasında tıbbi gerçeğin hastaya söylenmesi eğilimi her ülkenin kendi ahlaksal, sosyal ve kültürel yapısına göre farklılık gösterebildiği gibi, ülkelerin sağlık politikaları ve gelenekselleşmiş hekim tutumları da belirleyici olabilmektedir. Bunun yanı sıra hastanın kanser tanısı hakkında bilgilendirilme yöntemi, hastanın özelliklerine ve kullandığı psikolojik uyum yöntemlerine bağlı olarak da değişebilmektedir. Hastanın, örselenebilir kabul ettiğimiz çocuk ve ergen yaş grubunda olması, durumu daha da karmaşık hale getirebilmektedir. Hekimlerin ve ebeveynlerin; kanser ve ölüm konusundaki endişelerinin yansıması, bu endişelerden çocuğu koruma istekleri; yıkıcı bilgiyle baş edebilecek kadar psikolojik güçlerinin olmadığı yönündeki inançları, çocuğu ve çocuk kavramı içinde muamele gören ergenleri onay sürecinin dışında bırakabilmektedir. Oysaki çocukların ve ergenlerin tedavi kararı sürecine dahil edilmeleri; hekim-hasta ilişkisinin en önemli şartlarından biri olan karşılıklı güveni, kanser tedavisine uyumu ve tedavi için gerekli olan işbirliğini sağlama açısından önemlidir. Bu makalede; öncelikle çocuklardan tedaviye yönelik onay almanın önemi vurgulanacak; sonrasında kanser gerçeğinin söylenmesinde yetke ögesi olan ebeveynlerin ve hekimlerin tutumlarına bakılacak; ülkemiz açısından konu ile ilgili kısa bir değerlendirme yapıldıktan sonra, kanser sürecinde iletişim konusunun önemi ve diğer önerilerimizi dile getirerek yazın sonlandırılacaktır. In cases of life-threatening diseases such as cancer, physicians' tendency to reveal the medical truth to the patients can vary depending on each country's own moral, social and cultural structures as well as countries' health policies and traditional physician attitudes. Furthermore, the way of informing patients about cancer diagnosis can vary depending on the patient's characteristics and psychological adaptation methods. The situation is more complicated to when the patients are from children or adolescent age group. Children and adolescents are left out of assent process because of physicians' and parents' concerns about cancer and death, their wish to protect the child from these worries and their belief that children are not psychologically powerful enough to deal with this situation. However children and adolescents must be involved in the treatment decision process because it is important to build the physician-patient relationship on mutual trust in order to assure compliance in cancer treatment and cooperation that is required for the treatment. In this article, first of, all the importance of getting approval of children for the treatment will be emphasized. Afterwards attitudes of physicians and parents, who take part in the process as decision makers in telling the truth, will be examined. Following a brief review of approaches regarding our country; the importance of communication in the cancer process and our recommendations will be expressed.
Aim: Family physicians are role models for their societies in disaster management and have an imp... more Aim: Family physicians are role models for their societies in disaster management and have an important place in it. This study was carried out during the specialty training of the residents, who are currently family physicians fighting against COVID-19 in the field, and was aimed to identify the awareness levels of residents regarding the roles and duties of family physicians before, during, and after disasters and to increase their awareness of disaster medicine and management. Background: The duties and responsibilities of a family physician in disasters should be a part of their specialty training. This study has contributed to the limited literature, increased awareness, and opened a new avenue of research for studies to be conducted with family physicians by demonstrating the current situation of family physicians in disaster management. Methods: This is an observational and descriptive study. The knowledge, experience, opinions, willingness, attitudes of the residents, and the awareness levels of the residents regarding their roles and duties in a disaster were evaluated along with their sociodemographic information. The surveys were applied in the family medicine clinics of the all residents by the interview method (n = 233). Findings: Only 9.2% of the residents stated that they had received training on disaster medicine where they currently work. The knowledge level of the residents on this subject was found as 'Unsure'. In total, 80% of the residents stated that family physicians should have a role in disasters. It was found that 83.3% of the residents had never joined a disaster drill, 94.3% had never participated in making or applying a disaster plan, and 97.7% had never worked in any disaster. Conclusion: The residents participating in the study lacked not only information on disaster management but also experience. The residents' willingness to receive training, work voluntarily, significantly question the curriculum, and specialize in disaster medicine were a positive outcome.
In clinical drug trials it is essential in terms of Medical ethics to study on patient's and subj... more In clinical drug trials it is essential in terms of Medical ethics to study on patient's and subject's rights, to discuss on physician-investigator/patient-subject relations, and to evaluate the dynamics inherited within these relations. In order to have internationally acceptable trials, besides the existence of methodological and semantical harmony, it is also necessary to standardize ethical principles, as well. For different societies in which production of scientific knowledge take place, it is possible to speak about the existence of different cultural factors. On the other hand, free from the fact that to what extent they differ from each other regarding the level of economical and sociological development, there should be some ''universal ethical principles'' binding scientists from different geographies of the world. In Medical researches the term ''universality'' has started to be cited more, and it has been obvious that a common consideration on basic values that direct these researches is needed. Only when these are taken into account, the researches that are conducted in different countries may have the same level of scientific and ethical standards. Since, the patient-physician relations in Turkish society and its reflections on clinical drug trials, and regulations about clinical drug trials in Turkey should be evaluated.
Human reproduction and genetic ethics, Feb 19, 2010
In Turkey, as in many other countries, infertility is generally regarded as a negative phenomenon... more In Turkey, as in many other countries, infertility is generally regarded as a negative phenomenon in a woman's life and is associated with a lot of stigma by society. In other words, female infertility and having a baby using Assisted Reproductive Technologies (ART) have to be taken into consideration with respect to gender, motherhood, social factors, religion and law. Yet if a woman chooses to use ART she has to deal with the consequences of her decision, such as being ostracized by society. Other types of procedures in this area, such as sperm and ova donation or surrogate motherhood, are not permitted in law. However, both before and after the development of this techonology, society has been finding its own solutions which are rarely questioned and are * This manuscript was presented as "A Medicolegal Approach to Assisted Reproductive Technology in Turkey" at the 8th World Bioethics Congress,
Turkish Journal of Geriatrics-Turk Geriatri Dergisi, Jan 31, 2020
We aimed to determine what elderly individuals think about good death and their level of anxiety ... more We aimed to determine what elderly individuals think about good death and their level of anxiety about death in order to guide people and families working with elderly individuals. Materials and Method: 420 volunteer elderly participated in the study. Questionnaires were conducted using face to face interview technique. The measured values were calculated as arithmetic mean and standard deviation, while values determined by counting as number and percent. The significance of the difference between the means of the groups was evaluated using the T-test for 2-independent samples for two measured values, the One-Way ANOVA test for comparison of three and more measured variables, and the Tukey's post-hoc test for determining the factor that caused the significance. Results: The importance given to psychosocial and spiritual aspect, personal control and clinical aspect of death were found to be high in elderly individuals, having a near death experience and having children are factors that increase death anxiety of elderly people. Elderly women have higher death anxiety, and death anxiety decreases with age. It was found that thinking of death frequently increases death anxiety. Conclusion: As a decent and fair life befitting human dignity is an indispensable right for all people, decisions regarding the last period of life and the desire for a good death are equally indispensable rights for all people and all age groups, and applications in practice should be shaped according to these needs.
ÖZET Pandeminin beraberinde getirdiği etik problemlerden biri de sınırlı tıbbi kaynakların adil k... more ÖZET Pandeminin beraberinde getirdiği etik problemlerden biri de sınırlı tıbbi kaynakların adil kullanımının nasıl olması gerektiğidir. Yaşlılar COVID-19’a bağlı olarak hayatını kaybetme riski en yüksek olan ve en örselenebilir gruplardan biridir. Bu nedenle tedaviye erişim talebinin hızla arttığı mevcut pandemi döneminde, yaşlıların sınırlı tıbbi kaynakların dağıtımındaki yeri oldukça önemlidir. Dağıtıma yönelik seçimler gittikçe güçleşmektedir ve bu güç seçimler, yalnızca eşitlik, yararlılık ve adalet ilkelerine dayandığında etik olarak haklı çıkarılabilir. Her insan, sağlığının korunması hakkına sahiptir ve yaş gibi herhangi bir durum nedeniyle ayrımcılığa uğramadan sağlık hizmetlerinden faydalanmalıdır. Adil bir dağıtım için bu hak göz önünde bulundurulmalıdır. Tıbbi kaynakların dağıtımında temel haklara ve etik ilkelere dikkat etmemek, insan hakları ihlaline yol açacaktır. İçinde bulunduğumuz pandemi döneminde, farklı ülkelerden iç burkan bir şekilde yaşlılara yönelik negatif ayrımcılık haberleri duyulmaktadır. Doğru ve adil bir pandemi yönetimi için insanlar arasında ayrımcılık yapılmamalı ve temel biyoetik ilkelerle uyumlu triaj uygulamaları geliştirilmelidir. Anahtar Kelimeler: COVID-19; pandemik; kaynakların dağıtımı; yaşlılar için sağlık hizmetleri; etik ABSTRACT One of the ethical problems brought by the pandemic is how the fair use of limited medical resources should be. Older people are one of the most vulnerable groups with the highest risk of losing their lives due to COVID-19. Thus the role of older people in the allocation of limited medical resources is very important during this pandemic where the demand for treatment is rapidly growing. Choices for the allocation are getting harder, and those hard choices can only be ethically justified if they are based on the principles of equality, beneficence, and justice. Each person has the right to health and should benefit from health services without any discrimination. This right must be considered for fair allocation. Not paying attention to fundamental rights and ethical principles in the allocation of medical resources will lead to the violation of human rights. In the current pandemic period, we hear bad news about negative discrimination against older people from different countries. However, there shouldn't be any discrimination between people, and triage practices that are compatible with basic bioethical principles should be developed for right and fair pandemic management. Keywords: COVID-19; pandemics; resource allocation; health services for the aged; ethics
II. Dunya Savasi'ndan sonra dunyada hizla artan nufus, beraberinde yeni besin kaynaklari gere... more II. Dunya Savasi'ndan sonra dunyada hizla artan nufus, beraberinde yeni besin kaynaklari gereksinimini de dogurmustur. Bu gereksinime karsi olusan ilk tepki, 1960'larin sonlarinda ortaya cikan “Yesil Devrim” oldu. Ancak cok umut baglanan bu girisimin, yillar icerisinde ciddi yan etkileri anlasildi ve kullanilan kimyasallarin bircogu 1970'lerde yasaklandi. Baslayan yeni arayislar, o donemlerde gelistirilen gen transferi teknolojisinin, tarim verimini artirmada kullanilabilirligini gundeme getirdi. Calismalarin nihayetinde ilk genetigi degistirilmis tohum, 1996'da Amerika'da satisa sunuldu. Bu yeni teknoloji urunu tohumlarin vaat ettigi yararlar arasinda; mahsullerin raf omrunu uzatacagi, herbisit direncini artiracagi, pestisit kullanimi gereksinimini azaltacagi, iklim ve hava olaylari gibi abiyotik strese dayanikliligi artiracagi, tarimsal verimliligi artiracagi, mikro besinler acisindan zenginlestirilme olanagi ile bunlarin eksikliklerinin neden oldugu hastaliklari azaltacagi beklentileri bulunmaktadir. Bunlara karsilik, hucre ici toksinlerin birikiminin bilinmeyen etkileri, bagisiklik sistemi uzerine olumsuz etkisi, artan alerjik reaksiyonlar gibi saglik zararlarinin yaninda, disardan doganin genetik havuzuna yapilan radikal mudahalelerin bilinmeyen sonuclari, geleneksel tarima olumsuz etkisi ve tohum sirketlerine bagimliliga neden olmasi, zararlari arasinda tartisilmaktadir. Biyolojik etkilerinin yani sira, biyoetik perspektiŞnden bakildiginda da ciddi kaygilar ve tartismalar gunden gune artmaktadir. Yarar / zarar dengesi, cevre etigi, hayvan haklari, gelecek nesillerin dogadaki haklari, yararlarin adil dagitilmasi ve besin tercihi konusunda ozerklige saygi acisindan, konu ile ilgili tartismalar surmektedir.GDO ile ilgili tercihler acisindan genel bir degerlendirme yapildiginda, kitalararasi onemli farkliliklar goze carpmakla beraber, kitalarin kendi icerisinde Şkir birliginde oldugu gorulmektedir. Kitalararasi bu ayrisma ve bu durumun nedenleri de bu yazida tartisilacaktir
Medical informatics involves medical practice and information and communications technology. Vari... more Medical informatics involves medical practice and information and communications technology. Various issues however, hamper the implementation of these technologies; complex and diverse, ethical and legal concerns are among said challenges.. The objective of this study is to conduct an analysis of scientific literature to identify the ethical and legal challenges which arise from issues related to medical informatics. The advancement in, and the increased the use of information and communications technology in the treatment and rehabilitation of diseases has brought about many challenging ethical questions. To ensure the confidentiality of patients' information and to increase data security, there is a need to monitor cases of physicians' inefficiency and a need to improve the quality of health care services, which all highlight the necessity of ethical discussions on information and communications technology. Personal data and personal information have been considered an integrated part of human rights and the right to privacy, where different countries formulate various laws, regulations, and policies to protect an individual's private life. The rapid advancement of technology and the opportunities it has brought along have inevitably narrowed the sphere of privacy of persons. Some argue that privacy cannot be adequately protected due to the nature of the digital environment of our times; however,, others argue that establishing strong mechanisms of protection can reduce threats to privacy violations. In this regard, States develop policies and adopt legislation pertaining to the protection of personal data.
Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık, sağlık, eğitim, çalışma yaşamı, karar verme mekanizmaların... more Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık, sağlık, eğitim, çalışma yaşamı, karar verme mekanizmalarına katılım, ev içi yaşantı gibi her alanda bizleri çepeçevre sarmalamış durumda. Bizler, Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HÜKSAM)’ın çalışmalarına emek veren ve bilimin yol göstericiliğine inanan akademisyenler olarak toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılığı ortadan kaldırma amacına bilimsel bir kaynakla katkı sunalım istedik. Bu isteğimizi hayata geçirirken bilginin kalıcı olduğunda daha da değerlendiğinin ve daha çok kişiye eriştiğinin de farkındaydık. Bu nedenle okurlarımızın öncelikli olarak üniversite öğrencileri olması fikri bizlerin heyecanını daha da artırdı. Bu kitabın bölümleri, hazırlayan ekibin bilimsel bilgi dağarcıklarını bugüne kadarki yaşam deneyimleriyle birleştirmesi sonucunda ortaya çıktı ve kolektif bir emeğin ürünü olarak sizlere ulaşıyor. Toplumsal cinsiyet eşitliği vurgusu, yaşamın her alanında olsa da kitabın bölümlerini sınırlandırmak zorunluluğundan dolayı sağlık, eğitim, hukuk, çalışma yaşamı, medya, spor gibi farklı disiplinlerden belirli konulara odaklanarak çalışmamızı şekillendirdik. Dileğimiz, kitap içeriğinin siz değerli okurlarımızın katkılarıyla gelecekte genişletilmesi ve yenilenmesidir. Son söz olarak, elbette bu kitabın sizlere ulaşmasındaki amaç yalnızca doğrudan toplumsal cinsiyet eşitliğinin hayata geçirilmesine katkı sağlamak değildi. Çünkü toplumsal cinsiyet eşitliği birçok iyileşmede sadece bir önkoşul. Toplumsal cinsiyet eşitliği üzerine temellenen ve bu eşitlikten yeşeren bütüncül bir umutla, bu kaynağın okur için yol gösterici, ufuk açıcı ve yaratımı özendirici olmasını diliyoruz
Amac: Bu arastirma etik dersi alan ve almayan hemsirelik ogrencilerinin etik karar verebilme duze... more Amac: Bu arastirma etik dersi alan ve almayan hemsirelik ogrencilerinin etik karar verebilme duzeylerini incelemek amaciyla yapilmistir. Yontem: Tanimlayici tipte olan arastirma Ankara’da, Gazi Universitesi Saglik Bilimleri Fakultesi Hemsirelik Bolumunde 2011-2012 yilindaegitim goren ve calismaya katilmayi kabul eden 146 ogrenci ile yapilmistir. Veriler ogrencilerin demografik ozelliklerini iceren bir veri toplama formu ve Hemsirelik Etik Ikilem Testi kullanilarak toplanmistir.Verilerin degerlendirilmesinde tanimlayici istatistiksel yontemlerden sayi, yuzde, ortalama, standart sapma, ortanca yararlanilmistir.Bulgular: Calismaya katilan ogrencilerin %54.1’i etik dersi aldigini,%45.9’u henuz almadigini belirtmistir. Ogrencilerin %16.4’u ise lisans dersi disinda da etik egitimi aldiklarini belirtmislerdir. Calismamizda etik dersi alan ogrenci hemsirelerin, ilkesel dusunme ve pratikdusunme puan ortalamalarinin 17.07±4.51 oldugu ve ikilemlere benzer durumlara asina olduklari 17.67±2.17 b...
Elderly individuals frequently face end-of-life decisions. These decisions create moral burden fo... more Elderly individuals frequently face end-of-life decisions. These decisions create moral burden for the family and health personnel. Aim of this study is determine the opinions of elderly about end-of-life decisions, which will act as a guide for physicians and families in clinical decision-making processes. Materials and Method: Standardized Mini Mental Test was applied to 650 elderlies, and 448 participants with a test score 27 or more were interviewed between 1 May 2017 and 1 January 2019 using questionnaires including sociodemographic data form and scenarios that would determine their end-of-life decisions. Only statistically significant (P ≤ 0.05) results were presented in the results section. Results: 72.5% (n=325) of the participants stated that they should be informed about medical diagnosis, 70.1% (n=314) stated that decision of informing the family should be left to patient and physician should inform the patient in any case. It was found that being familiar with the physician for a long time was important in fulfilling patient requests, and 79% (n=354) of the participants could consider leaving a living will and appointing a medical guardian. Conclusion: Not talking to elderly patients with the judgment that they will not understand the concepts of elderly care, not seeing them as a decision-maker in treatment and care decisions, letting relatives make the decisions and applying these decisions are unacceptable attitudes for elderly individuals who have good mental health.
This study presents an overview of the scientific and ethical issues pertaining to the most contr... more This study presents an overview of the scientific and ethical issues pertaining to the most controversial areas of experimentation on humans (research with children subjects, risk/benefit estimation in paediatric research maturity of children to consent to medical research). Over the past decade, the questions regarding research ethics related to this issue have continuously evolved. The major objective of this paper is that each of these issues will continue to pose new ethical questions and mechanisms in relevant areas for ongoing considerations of these questions. It is essential that we are aware of the ethical issues in various paediatric research studies an continue to search for answers for the numerous ethical challenges, being aware of the vulnerability/defenselessness and capacity development of child participants.
Mersin üniversitesi tıp fakültesi lokman hekim dergisi, Jan 27, 2023
Bu çalışmada, Çağatay Türkçesi tıp eserlerindeki humoral patoloji ile ilgili bilgileri araştırmay... more Bu çalışmada, Çağatay Türkçesi tıp eserlerindeki humoral patoloji ile ilgili bilgileri araştırmayı amaçladık.
This article was checked by Turnitin. Similarity Index 17% Bu makalede araştırma ve yayın etiğine... more This article was checked by Turnitin. Similarity Index 17% Bu makalede araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur.
Sosyal aktivistler ve feministler arasında, kadın sünneti (FGM- Female Genital Mutilation-, kadı... more Sosyal aktivistler ve feministler arasında, kadın sünneti (FGM- Female Genital Mutilation-, kadının genital yaralanması) ile mücadele önemli bir politika hedefidir. Bazen kadın sünneti veya kadın genital kesimi olarak adlandırılan FGM, kadınların ve kız çocuklarının klitorisini cinsel arzularını azaltmak ve cinsel onurunu evlilik öncesi korumak için kesmektir. Kadın sünneti ve kadın genital kesimi olarak tanımlanan iki kavram konusunda, hafif bir karışıklık da vardır. Aslında, iki terim birbirinin yerine kullanılabildiği halde, farklı iki çağrışım taşıdıkları da aşikârdır. Çoğunlukla müslüman ülkelerde yaygın olduğu söylenen uygulamanın muazzam bir maliyeti vardır: birçok kız kan kaybı veya enfeksiyon nedeniyle ölür. Çoğu travmatize olmuştur. Hayatta kalanlar evlilik ve gebelik süresince olumsuz sağlık etkileri yaşayabilirler. Irak Kürdistanı'ndan yeni bilgiler, sorunun Ortadoğu'da da yaygın olduğunu ortaya koymaktadır. Bu makalede önce konu ile ilgili ilgili kavramlar/terminoloji verilecek ve uygulanan farklı yöntemlerin/tiplendirilmesi değerlendirilecektir. Daha sonra bu işlemin gerekçesi, tarihçesi ve dinler açısından önemi, Batı’da klitoridektomi, bu uygulamanın kadın cinselliği ve kadın düşmanlığı ile ilişkisi ve İstanbul Sözleşmesi’nde kadın sünneti incelenecektir. İlgili konunun kadın bakış açısından ve feminist terminolojiden yeniden değerlendirilmesi ve bu konuda daha sonra yapılması muhtemel daha kapsamlı çalışmalara öncül olması amacını taşımaktadır.
Kanser gibi yaşamı tehdit eden hastalık durumunda hekimler arasında tıbbi gerçeğin hastaya söylen... more Kanser gibi yaşamı tehdit eden hastalık durumunda hekimler arasında tıbbi gerçeğin hastaya söylenmesi eğilimi her ülkenin kendi ahlaksal, sosyal ve kültürel yapısına göre farklılık gösterebildiği gibi, ülkelerin sağlık politikaları ve gelenekselleşmiş hekim tutumları da belirleyici olabilmektedir. Bunun yanı sıra hastanın kanser tanısı hakkında bilgilendirilme yöntemi, hastanın özelliklerine ve kullandığı psikolojik uyum yöntemlerine bağlı olarak da değişebilmektedir. Hastanın, örselenebilir kabul ettiğimiz çocuk ve ergen yaş grubunda olması, durumu daha da karmaşık hale getirebilmektedir. Hekimlerin ve ebeveynlerin; kanser ve ölüm konusundaki endişelerinin yansıması, bu endişelerden çocuğu koruma istekleri; yıkıcı bilgiyle baş edebilecek kadar psikolojik güçlerinin olmadığı yönündeki inançları, çocuğu ve çocuk kavramı içinde muamele gören ergenleri onay sürecinin dışında bırakabilmektedir. Oysaki çocukların ve ergenlerin tedavi kararı sürecine dahil edilmeleri; hekim-hasta ilişkisinin en önemli şartlarından biri olan karşılıklı güveni, kanser tedavisine uyumu ve tedavi için gerekli olan işbirliğini sağlama açısından önemlidir. Bu makalede; öncelikle çocuklardan tedaviye yönelik onay almanın önemi vurgulanacak; sonrasında kanser gerçeğinin söylenmesinde yetke ögesi olan ebeveynlerin ve hekimlerin tutumlarına bakılacak; ülkemiz açısından konu ile ilgili kısa bir değerlendirme yapıldıktan sonra, kanser sürecinde iletişim konusunun önemi ve diğer önerilerimizi dile getirerek yazın sonlandırılacaktır. In cases of life-threatening diseases such as cancer, physicians' tendency to reveal the medical truth to the patients can vary depending on each country's own moral, social and cultural structures as well as countries' health policies and traditional physician attitudes. Furthermore, the way of informing patients about cancer diagnosis can vary depending on the patient's characteristics and psychological adaptation methods. The situation is more complicated to when the patients are from children or adolescent age group. Children and adolescents are left out of assent process because of physicians' and parents' concerns about cancer and death, their wish to protect the child from these worries and their belief that children are not psychologically powerful enough to deal with this situation. However children and adolescents must be involved in the treatment decision process because it is important to build the physician-patient relationship on mutual trust in order to assure compliance in cancer treatment and cooperation that is required for the treatment. In this article, first of, all the importance of getting approval of children for the treatment will be emphasized. Afterwards attitudes of physicians and parents, who take part in the process as decision makers in telling the truth, will be examined. Following a brief review of approaches regarding our country; the importance of communication in the cancer process and our recommendations will be expressed.
Aim: Family physicians are role models for their societies in disaster management and have an imp... more Aim: Family physicians are role models for their societies in disaster management and have an important place in it. This study was carried out during the specialty training of the residents, who are currently family physicians fighting against COVID-19 in the field, and was aimed to identify the awareness levels of residents regarding the roles and duties of family physicians before, during, and after disasters and to increase their awareness of disaster medicine and management. Background: The duties and responsibilities of a family physician in disasters should be a part of their specialty training. This study has contributed to the limited literature, increased awareness, and opened a new avenue of research for studies to be conducted with family physicians by demonstrating the current situation of family physicians in disaster management. Methods: This is an observational and descriptive study. The knowledge, experience, opinions, willingness, attitudes of the residents, and the awareness levels of the residents regarding their roles and duties in a disaster were evaluated along with their sociodemographic information. The surveys were applied in the family medicine clinics of the all residents by the interview method (n = 233). Findings: Only 9.2% of the residents stated that they had received training on disaster medicine where they currently work. The knowledge level of the residents on this subject was found as 'Unsure'. In total, 80% of the residents stated that family physicians should have a role in disasters. It was found that 83.3% of the residents had never joined a disaster drill, 94.3% had never participated in making or applying a disaster plan, and 97.7% had never worked in any disaster. Conclusion: The residents participating in the study lacked not only information on disaster management but also experience. The residents' willingness to receive training, work voluntarily, significantly question the curriculum, and specialize in disaster medicine were a positive outcome.
In clinical drug trials it is essential in terms of Medical ethics to study on patient's and subj... more In clinical drug trials it is essential in terms of Medical ethics to study on patient's and subject's rights, to discuss on physician-investigator/patient-subject relations, and to evaluate the dynamics inherited within these relations. In order to have internationally acceptable trials, besides the existence of methodological and semantical harmony, it is also necessary to standardize ethical principles, as well. For different societies in which production of scientific knowledge take place, it is possible to speak about the existence of different cultural factors. On the other hand, free from the fact that to what extent they differ from each other regarding the level of economical and sociological development, there should be some ''universal ethical principles'' binding scientists from different geographies of the world. In Medical researches the term ''universality'' has started to be cited more, and it has been obvious that a common consideration on basic values that direct these researches is needed. Only when these are taken into account, the researches that are conducted in different countries may have the same level of scientific and ethical standards. Since, the patient-physician relations in Turkish society and its reflections on clinical drug trials, and regulations about clinical drug trials in Turkey should be evaluated.
Human reproduction and genetic ethics, Feb 19, 2010
In Turkey, as in many other countries, infertility is generally regarded as a negative phenomenon... more In Turkey, as in many other countries, infertility is generally regarded as a negative phenomenon in a woman's life and is associated with a lot of stigma by society. In other words, female infertility and having a baby using Assisted Reproductive Technologies (ART) have to be taken into consideration with respect to gender, motherhood, social factors, religion and law. Yet if a woman chooses to use ART she has to deal with the consequences of her decision, such as being ostracized by society. Other types of procedures in this area, such as sperm and ova donation or surrogate motherhood, are not permitted in law. However, both before and after the development of this techonology, society has been finding its own solutions which are rarely questioned and are * This manuscript was presented as "A Medicolegal Approach to Assisted Reproductive Technology in Turkey" at the 8th World Bioethics Congress,
Turkish Journal of Geriatrics-Turk Geriatri Dergisi, Jan 31, 2020
We aimed to determine what elderly individuals think about good death and their level of anxiety ... more We aimed to determine what elderly individuals think about good death and their level of anxiety about death in order to guide people and families working with elderly individuals. Materials and Method: 420 volunteer elderly participated in the study. Questionnaires were conducted using face to face interview technique. The measured values were calculated as arithmetic mean and standard deviation, while values determined by counting as number and percent. The significance of the difference between the means of the groups was evaluated using the T-test for 2-independent samples for two measured values, the One-Way ANOVA test for comparison of three and more measured variables, and the Tukey's post-hoc test for determining the factor that caused the significance. Results: The importance given to psychosocial and spiritual aspect, personal control and clinical aspect of death were found to be high in elderly individuals, having a near death experience and having children are factors that increase death anxiety of elderly people. Elderly women have higher death anxiety, and death anxiety decreases with age. It was found that thinking of death frequently increases death anxiety. Conclusion: As a decent and fair life befitting human dignity is an indispensable right for all people, decisions regarding the last period of life and the desire for a good death are equally indispensable rights for all people and all age groups, and applications in practice should be shaped according to these needs.
Uploads
Papers by Nuket Buken