Papers by Józef Maria Ruszar
Perspektywy Kultury, 2022
Interpretacja wiersza Jana Polkowskiego Morze białe analizuje fenomen istnienia współczesnej poez... more Interpretacja wiersza Jana Polkowskiego Morze białe analizuje fenomen istnienia współczesnej poezji religijnej niekoniecznie tematycznie zajmującej się Bogiem. Istotą takiej poezji jest wizja świata, z gruntu religijna, zakładająca ufność i zawierzenie bez względu na świecką materię wiersza, który może opisywać najgorsze zbrodnie. Autor ukazuje, że w przypadku najlepszej poezji religijnej zasada anima naturaliter christiana oznacza, że fundamentalna dobroć Boga istnieje w wierszach bezwiednie, właśnie naturalnie, a nie jako coś dodanego czy wykoncypowanego.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2022
Esej o Madonnie oczyma Polkowskiego, ale w drodze do Herberta z 14 numeru kulturalnego kwartalnik... more Esej o Madonnie oczyma Polkowskiego, ale w drodze do Herberta z 14 numeru kulturalnego kwartalnika „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” skupiającego się na religijności.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2022
Szkic o poezji skupiający się na końcu pewnej Polski, a raczej zapisie końca ludowej religijności... more Szkic o poezji skupiający się na końcu pewnej Polski, a raczej zapisie końca ludowej religijności, jaki poświadcza Jan Polkowski w swoich wierszach z 14 numeru kulturalnego kwartalnika „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” skupiającego się na religijności.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2022
Artykuł poświęcony nowemu, wydanemu po latach tomikowi wierszy Roberta Tekieli z 14 numeru kultur... more Artykuł poświęcony nowemu, wydanemu po latach tomikowi wierszy Roberta Tekieli z 14 numeru kulturalnego kwartalnika „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” 2022.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2021
Interpretacja „Pacierza sierpniowego” Tadeusza Nowaka z 12 numeru kwartalnika kulturalnego „Nowy... more Interpretacja „Pacierza sierpniowego” Tadeusza Nowaka z 12 numeru kwartalnika kulturalnego „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat”.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2021
Przyjrzenie się wierszom Jana Polkowskiego z 12 numeru kwartalnika kulturalnego „Nowy Napis. Liry... more Przyjrzenie się wierszom Jana Polkowskiego z 12 numeru kwartalnika kulturalnego „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat”
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2021
Wspomnienie z zatrzymania 13 grudnia 1981 roku i opis nocnej drogi do obozu dla internowanych w B... more Wspomnienie z zatrzymania 13 grudnia 1981 roku i opis nocnej drogi do obozu dla internowanych w Białołęce (dziś część Warszawy). „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” 2021, nr 11.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2021
Mikrorelacja z krótkiej rozmowy z Janem Pawłem II, która autorowi zapadła w pamięć nie przez swą ... more Mikrorelacja z krótkiej rozmowy z Janem Pawłem II, która autorowi zapadła w pamięć nie przez swą treść, lecz ciężar gatunkowy spotkania po latach z 11 numeru kulturalnego kwartalnika „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat”.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2021
Interpretacja „Głosów” Jana Polkowskiego z 9 numeru kwartalnika kulturalnego „Nowy Napis. Liryka,... more Interpretacja „Głosów” Jana Polkowskiego z 9 numeru kwartalnika kulturalnego „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat”. Powrót do mrocznej historii Grudnia 1970, którą w przejmujący, bardzo intymny sposób opowiedział poeta. „Głosy” – nie mają właściwie odpowiednika w polskiej, a nawet światowej literaturze. Jest to jednolity i spójny cykl osiemnastu wierszy poświęcony ofiarom masakry na Wybrzeżu w 1970 roku.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2020
Publikacja w numerze 6/7 kulturalnego kwartalnika, „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” poświęcone... more Publikacja w numerze 6/7 kulturalnego kwartalnika, „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” poświęconego „Solidarności”.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2020
Publikacja w numerze 6/7 kulturalnego kwartalnika, „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” poświęcone... more Publikacja w numerze 6/7 kulturalnego kwartalnika, „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” poświęconego „Solidarności”.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2020
Esej opublikowany w numerze 5 kwartalnika kulturalnego „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat”. Trakt... more Esej opublikowany w numerze 5 kwartalnika kulturalnego „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat”. Traktuje o ambicjach pisarstwa Tokarczuk i jego odbiorcach – tych mniej i bardziej profesjonalnych.
Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 2020
Podstawowym celem artykułu jest dotarcie do specyfiki twórczości Zbigniewa Herberta, poety, który... more Podstawowym celem artykułu jest dotarcie do specyfiki twórczości Zbigniewa Herberta, poety, który mógł się wykazać formalnym wykształceniem filozoficznym i nie można traktować go jedynie jako pisarza poruszającego kwestie egzystencjalne. Konsekwencją studiów filozoficznych u najwybitniejszych ówczesnych polskich filozofów (Roman Ingarden, Henryk Elzenberg) było podejmowanie istotnych pytań filozoficznych, a nie użytkowanie odpowiedzi, jakie dawali filozofowie w dziejach tej dyscypliny. Jest to ważna cecha twórczości i odróżnia Herberta od tych pisarzy, którzy wpisują się w światopogląd swojej epoki (co jest zjawiskiem najczęstszym). Brak rozróżnienia tych dwóch postaw pisarskich doprowadził do jednostronnych odczytań wiersza „Do Marka Aurelego”. Przytoczone w artykule interpretacje z ostatnich sześćdziesięciu lat (Kazimierz Wyka, Karl Dedecius, Jacek Brzozowski, Julian Kornhauser, Adam Workowski, Piotr Michałowski, Piotr Urbański) prowadziły do konstatacji, że mamy do czynienia z rodzajem „współczesnego”, to znaczy zmodyfikowanego „stoicyzmu”. Późniejsi badacze (Przemysław Czapliński, Piotr Śliwiński, Andrzej Franaszek) interpretowali utwór (i postawę poety) jako egzystencjalną. Porównanie wiersza z dziełem Marka Aureliusza, a przede wszystkim analiza różnic między starożytnym (konkretnie: stoickim) a współczesnym rozumieniem takich pojęć jak „natura”, „los”, „ja” (tożsamość) czy „cierpienie”, pozwoliły na ukazanie wewnętrznego intelektualno-emocjonalnego napięcia w wierszu Herberta (i innych wierszach poety nawiązujących do stoicyzmu), a przede wszystkim na generalną ideę poezji filozofującej. Sam poeta uważał, że „przypomina [ona] refleksję pierwotną, jak na przykład wczesnych myślicieli jońskich”. Mowa więc nie o filozofowaniu w oparciu o rozbudowany aparat pojęciowy, ale o intuicji filozoficznej i „przeżyciu filozoficznym” – napięciu intelektualno-emocjonalnym, w którym – dzięki poetyckiemu talentowi – rodzi się piękno. Dialog, jakim jest wiersz „Do Marka Aurelego”, stanowi właśnie zapis takiego poetyckiego poruszenia
Forum Artis Rhetoricae, 2019
Odczytanie ważnych dzieł modernistycznej i postmodernistycznej literatury polskiej z perspektywy ... more Odczytanie ważnych dzieł modernistycznej i postmodernistycznej literatury polskiej z perspektywy filozofii i religii, z możliwie szerokim zastosowaniem jej instrumentów badawczych, ale bez rezygnacji z metod wypracowanych przez współczesne literaturoznawstwo ukazało bogactwo teoretycznych możliwości. Należy podkreślić, iż ważną rolę odgrywa tutaj wielość problematyki — od „mistyki życia codziennego” poprzez postawy wątpiące, poszukiwanie i pragnienie Istoty Absolutnej po kontemplację i nastawienia apologetyczne i wyznawcze. Wśród rozpatrywanych zagadnień znalazły się rozpoznania i diagnozy funkcjonowania myśli religijnej w kulturze współczesnej, a także wątki antropologiczne uwzględniające opisy relacji człowiek–Bóg.
Pełne zbadanie różnorodnej wyobraźni odpowiedzialnej za obrazy Boga w polskiej literaturze ostatnich stu lat jest — co oczywiste — niemożliwe. Nie tylko dlatego, że przeżycie egzystencjalne, nawet we wspólnocie języka i kultury od stuleci judeochrześcijańskiej, musi być z natury zindywidualizowane, a kształt wypowiedzi różny, choćby z powodu wyznawanej poetyki. Jeszcze większy wpływ na rozmaitość postaw mają burzliwe dzieje polityczne Europy, w tym dwie wojny światowe i groza zarówno totalitarnych systemów, jak i przygody intelektu powodujące gwałtowne zmiany mentalne, w tym stosunek do Transcendencji. Przy tak rozległym materiale możliwe są wyłącznie badania punktowe, prowadzone z troską o różnorodność przypadków, aby rozpostarty wachlarz prezentował w miarę kompletną panoramę.
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2019
Nowy Napis. Liryka, epika, dramat, 2019
Artykuł z 3 numeru kwartalnika kulturowego „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” dotyczącego „Kompa... more Artykuł z 3 numeru kwartalnika kulturowego „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” dotyczącego „Kompasu Kulturowego”.
Napis. Liryka, epika, dramat, 2018
Napis. Liryka, epika, dramat, 2018
Perspektywy Kultury, 2017
Niniejszy szkic jest rozdziałem większej całości (Strategie przetrwania pisarzy w czasach pierwsz... more Niniejszy szkic jest rozdziałem większej całości (Strategie przetrwania pisarzy w czasach pierwszych sekretarzy), poświęconej strategii finansowej poety, który uznał, że poważne zajęcie się literaturą oznacza przejście na zawodowstwo czyli zdanie się na dochody z profesji. Utrzymanie się na powierzchni oznaczało jednak nieregularność dochodów i zależność od okoliczności ekonomicznych, w tym ustrojowych. Prezentowana część omawia okres od 1948 do 1957 roku czyli tzw. czasy stalinowskie.
Uploads
Papers by Józef Maria Ruszar
Pełne zbadanie różnorodnej wyobraźni odpowiedzialnej za obrazy Boga w polskiej literaturze ostatnich stu lat jest — co oczywiste — niemożliwe. Nie tylko dlatego, że przeżycie egzystencjalne, nawet we wspólnocie języka i kultury od stuleci judeochrześcijańskiej, musi być z natury zindywidualizowane, a kształt wypowiedzi różny, choćby z powodu wyznawanej poetyki. Jeszcze większy wpływ na rozmaitość postaw mają burzliwe dzieje polityczne Europy, w tym dwie wojny światowe i groza zarówno totalitarnych systemów, jak i przygody intelektu powodujące gwałtowne zmiany mentalne, w tym stosunek do Transcendencji. Przy tak rozległym materiale możliwe są wyłącznie badania punktowe, prowadzone z troską o różnorodność przypadków, aby rozpostarty wachlarz prezentował w miarę kompletną panoramę.
Pełne zbadanie różnorodnej wyobraźni odpowiedzialnej za obrazy Boga w polskiej literaturze ostatnich stu lat jest — co oczywiste — niemożliwe. Nie tylko dlatego, że przeżycie egzystencjalne, nawet we wspólnocie języka i kultury od stuleci judeochrześcijańskiej, musi być z natury zindywidualizowane, a kształt wypowiedzi różny, choćby z powodu wyznawanej poetyki. Jeszcze większy wpływ na rozmaitość postaw mają burzliwe dzieje polityczne Europy, w tym dwie wojny światowe i groza zarówno totalitarnych systemów, jak i przygody intelektu powodujące gwałtowne zmiany mentalne, w tym stosunek do Transcendencji. Przy tak rozległym materiale możliwe są wyłącznie badania punktowe, prowadzone z troską o różnorodność przypadków, aby rozpostarty wachlarz prezentował w miarę kompletną panoramę.
«Солидарность». Это случилось со мной
Перевод Никиты Кузнецова
Опубликовано в журнале Иностранная литература, номер 6, 2021
Rozdział książki „Milcząca wzajemność. Inspiracje artystyczne młodego Karola Wojtyły” wydanej przez Instytut Literatury w Krakowie w 2021 roku.
Rozdział książki „Kłusownik i myśliwi. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta” wydanej przez Instytut Literatury w Krakowie w 2020.
Rozdział książki „Kłusownik i myśliwi. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta” wydanej przez Instytut Literatury w Krakowie w 2020 roku.
Józef Maria Ruszar, wstęp do książki: „Legnica, Port Wrocław, Stacja Literatura. 25-lecie Biura Literackiego” wydanej przez Instytut Literatury w Krakowie w 2020.
Rozdział książki „Obrazy Boga w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Od pierwszej do drugiej wojny światowej”.
Rozdział z książki „Nie powinien przysyłać Syna. Etyczne i metafizyczne aspekty twórczości Zbigniewa Herberta” należącej do serii „Biblioteka Pana Cogito”.
Wstęp od redaktora do książki „Nie powinien przysyłać Syna. Etyczne i metafizyczne aspekty twórczości Zbigniewa Herberta” należącej do serii „Biblioteka Pana Cogito”.
Rozdział z książki „Świat piękny i bardzo różny. Szkice o wojażach Pana Cogito” należącej do serii „Biblioteka Pana Cogito”.
Rozdział z książki „Świat piękny i bardzo różny. Szkice o wojażach Pana Cogito” należącej do serii „Biblioteka Pana Cogito”.
Rozdział z książki: „W mojej epoce już wymieram. Antologia szkiców o twórczości Jana Polkowskiego (1979 –2017)”.
Rozdział z książki „W mojej epoce już wymieram. Antologia szkiców o twórczości Jana Polkowskiego (1979–2017)”.
Redaktorski wstęp do książki „W mojej epoce już wymieram. Antologia szkiców o twórczości Jana Polkowskiego (1979–2017)”.
Rozdział z książki „Liryka i fenomenologia. Zbigniew Herbert i Tadeusz Różewicz w kręgu myśli Ingardenowskiej”.
Rozdział w książce „Gąszcz srebrnych liści. Interpretacje wierszy Zbigniewa Herberta”.