Թրուվեր

Թրուվեր, հիւսիսֆրանսական միջնադարեան Քուրթուազական բանաստեղծութեանյի ներկայացուցիչները։

Ի տարբերութիւն թրուպատուրներու, Թրուվերները ոչ միայն քնարական երգերու, այլ նաեւ էփիքական, տրամաթիքական եւ այլ կարգի ստեղծագործութիւններու հեղինակներ էին։ Թրուվերներու բանաստեղծութիւնը չունեցաւ թրուպատուրական լիրիքայի ինքնատիպութիւնը։ Թրուվերները եւս գլխաւորապէս ասպետական միջավայրի ծնունդ էին եւ աւատատիրական վերնախաւի ճաշակի ու աշխարհայեացքի արտայայտողը։

Վաղ շրջանի թրուվերներու ստեղծագործութիւններուն մէջ որոշակի է ժողովուրդական բանարուեստի ազդեցութիւնը։ Անոնք նորովի մշակեր են հին ֆրանսական աշխատանքային երգերը, որ կը կատարէին յատկապես կանայք ու աղջիկները՝ կարելու, գործելու ժամանակ։ Այդ երգերը յայտնի են շանսոն տը թուալ (ջուլհակեան երգեր) անունով։ Ահա երկու տուն մը նմանօրինակ անանուն երգէն, ուր պատկերուած են սիրած ասպետի մահուան բոթը ստացող աղջկայ ծանր ապրումները.

Չքնաղ Տոեթը պատուհանի մօտ

Գիրք էր ընթերցում, բայց սիրտը կարօտ

Տոոնին էր յիշում, քաջին կրակօտ,

Որ մարտնչում էր երկրում անծանօթ։

Վշտե՜ր ցաւալի։

Կանգնեց տան առաջ թիկնապահն արի,

Արձակեց սանձը իր երիվարի,

Ընդառաջ ելաւ Տոեթը բարի.

Նա չէր սպասում չարաղետ լուրի։

Վշտե՜ր ցաւալի...

(Թարգմ. Հենրիկ Բախչինեան)

Թրուվերներու բանաստեղծութեան յատուկ են կրկնակներն ու կրկներգերը, որոնք նոյնպէս կը բխին ժողովուրդական բանարուեստէն։

Հետագային թրուվերները թրուպատուրներէն որդեգրեցին քուրթուազական սիրոյ հայեցակարգը, ինչպէս նաեւ փրովանսալական լիրիքայի հիմնական ժանրերը՝ քանցոն (շանսոն), թենսոն կամ ժո փարթի (վիճերգ), ալպա (օպաթ), փասթորել եւ այլն։

Թրուվերները ստեղծեցին նաեւ երգերու նոր տեսակներ, որոնցմէ են Խաչակրած արշաւանքներուն նուիրված երգերը (շանսոն տը քրուազաթ)։

Ժողովուրդական երգերը մշակող վաղ շրջանի թրուվերները, դեռ չունենալով անհատական ստեղծագործութեան գիտակցութիւնը, չեն ձգած իրենց անունը։ Անոնք փաստօրէն կը ներկայացնեն ժողովուրդական բանարուեստէն անհատական գրականութեան անցման շրջափուլը։

Տես նաեւ՝

• Թրուպատուր