Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (Դսեղ)

Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի;
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	եկեղեցի և մշակութային արժեք
Երկիր	Հայաստան
Տեղագրություն	Հայաստան Լոռու մարզ, Դսեղ
Դավանանք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Թեմ	Գուգարաց թեմ
Կազմված է	Գերեզմանոց, Զանգակատուն, Խաչքար և Խաչքար
Ժառանգության կարգավիճակ	մշակութային հուշարձան Հայաստանում
Անվանված	Գրիգոր Լուսավորիչ
Ճարտարապետական ոճ	հայկական ճարտարապետություն
Կառուցման սկիզբ	VII դար
	Lusavorich church, Dsegh Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի (այլ կիրառումներ)

Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի, Հայ Առաքելական եկեղեցի Լոռու մարզի Դսեղ գյուղում։ Ընդգրկված է Դսեղի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։

Պատմություն

Գտնվում է Դսեղ գյուղի կենտրոնում՝ միջնադարյան գերեզմանոցի տարածքում, Հովհաննես Թումանյանի տուն-թանգարանի հարևանությամբ։ Շրջապատված է քարե ցածր պարսպով։ Կառուցվել է 7-րդ դարում։ Բազմիցս վերակառուցվել է, և նախնական շինությունից գրեթե ոչինչ չի պահպանվել։ Ներկայիս կառույցը ուղղանկյուն դահլիճ է՝ արևելյան կողմում խորանով, որի ուղղանկյուն ծավալը դուրս է գալիս եկեղեցու արևելյան պատի սահմաններից։ Խորանի երկու կողմերում ավանդատներն են։ Հարավային ավանդատունը հետագայում՝ 10-րդ դարում, Մամիկոնյան իշխանների միջոցով վերափոխվել է զանգակատան, որը կառուցվել է դեղնակարմրավուն ֆելզիտով։ Զանգակատան արևելյան ճակատին պահպանվել է Մամիկոնյան տոհմի զինանշանը՝ երկգլխանի արծիվ՝ ճանկերում գառ։ Հարավային պատին փորագրված է արևի ժամացույց։

Եկեղեցին վերակառուցման է ենթարկվել նաև 1900 թվականին, որի մասին հիշատակվում է գմբեթարդի ճակատային կամարի արձանագրության մեջ։ Ներկայիս տեսքը եկեղեցին ստացել է այդ վերակառուցումից հետո։

Եկեղեցու վերջին վերակառուցումը վերաբերում է 1969 թվականին։

Դսեղի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին վաղ միջնադարյան այն ճարտարապետական հուշարձաններից է, որտեղ զուգադրվել են տարբեր դարաշրջանների վերակառուցումները^[2]։