Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարան

Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարան^[1] սահմանադրական վերահսկողության դատական մարմին, որը սահմանադրական դատավարության միջոցով ինքնուրույն ու անկախ իրականացնում է դատական իշխանությունը։

Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի լիազորությունները, կազմավորման և գործունեության կարգը սահմանվում են Սահմանադրությամբ և Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային Սահմանադրական դատարանի մասին սահմանադրական օրենքով։ Ռուսաստանի Դաշնության սահմանադրական դատարանը բաղկացած է 19 դատավորներից, որը նշանակվում է Դաշնության խորհրդի կողմից Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ներկայացմամբ։

Սահմանադրական դատարանի շենքը, կառուցվել է 1834 թվականին

Պատմություն

1989 թվականից ԽՍՀՄ-ում Սահմանադրական դատարանի գործառույթները դրվեցին ԽՍՀՄ սահմանադրական վերահսկողության կոմիտեի կազմում։ 1991 թվականի հուլիսի 12-ին, Սահմանադրական դատարանի մասին ՌՍՖՍՀ օրենքով ստեղծվել է ՌՍՖՍՀ հանրապետական սահմանադրական դատարանը, որը առաջին անգամ ընտրվել է 1991 թվականի հոկտեմբերի 30-ին ՌԽՖՍՀ ժողովրդական պատգամավորների համագումարով, 13 դատավորների կազմով։

1992-1993 թվականներին Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանը ակտիվորեն մասնակցել է սահմանադրական ճգնաժամի կարգավորմանը։ Նախագահ Վալերի Զորկինը 1992 թվականի դեկտեմբերին մասնակցել է Գերագույն Խորհրդի և նախագահ Բորիս Ելցինի միջև տեղի ունեցող բանակցություններին, որն այդ ժամանակ ավարտվեց Ելցինի և Ռուսլան Խասբուլատովի միջև համաձայնագրի ստորագրմամբ, որի համաձայն նախատեսվում էր հետաձգել ուժի մեջ մտցնել սահմանադրական փոփոխությունները, որոնք սահմանափակում էին նախագահի լիազորությունները, մինչև 1993 թվականի ապրիլի հանրաքվեի անցկացումը

1993 թվականի մարտի 23-ին Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանը նախագահ Ելցինի հեռուստաուղերձը ուղղված ժողովրդին մարտի 20-ին ճանաչեց հակասահմանադրական^[2], որը հիմք դարձավ նախագահի պաշտոնից հեռանալու հարցի քննության համար։

1993 թվականի հոկտեմբերի 3-4-ի իրադարձություններից հետո Բորիս Ելցինը դադարեցրել է Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի գործունեությունը, իսկ 1994 թվականին ընդունվել է նոր օրենք Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի մասին, դատարանը կորցրեց գործերը սեփական նախաձեռնությամբ քննելու իրավունքը և գնահատելու այս կամ այն պաշտոնատար անձանց գործողությունների սահմանադրականությունը, ինչպես նաև կուսակցությունների սահմանադրականությունը։

Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանը կրկին նշանակվել է Ռուսաստանի Դաշնության Ֆեդերացիայի խորհրդի կողմից 1995 թվականի փետրվարին՝ 19 դատավորների թվով (ՍԴ դատավոր Գ. Գաջիևի գնահատմամբ, կազմի ՍԴ-ի կազմի ընդլայնումը պայմանավորված էր նախագահ Ելցինի ցանկությամբ՝ ապահովել առավելություն 9 դատավորների օգնությամբ, որոնք նրա դեմ էին քվեարկել ճգնաժամի ժամանակ^[3]), նախագահ է ընտրվել Վլադիմիր Տումանովը, 1997 թվականին նոր նախագահ է դարձել Մարատ Բագլայը, իսկ 2003 թվականին կրկին ընտրվել է Վալերի Զորկինը։

Այդ ընթացքում Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանը ընդունել է ավելի քան 200 որոշում։ Դիտարկված գործերի մեծ մասը անդրադարձել է սահմանադրականության օրենքների ստուգմանը։ Ավելի քան 30 անգամ հակասահմանադրական էին համարվում ՌՍՖՍՀ Քրեական դատավարության օրենսգրքի առանձին դրույթները։

Կառուցվածք

Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի ղեկավարը հանդիսանում է նախագահը։ Դաշնային սահմանադրական օրենքի 21.07.1994 №1-ԴՍՕ Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի մասին 23-րդ հոդվածին համապատասխան (խմբ․ 25.12.2012)։

Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի նախագահը պաշտոնում նշանակվում է Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ներկայացմամբ Ֆեդերացիայի Խորհրդի կողմից վեց տարի ժամկետով՝ ըստ Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի դատավորների թվի։
Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի նախագահն ունի երկու տեղակալներ, որոնք նշանակվում են Ֆեդերացիայի խորհրդի կողմից Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ներկայացմամբ վեց տարի ժամկետով՝ ըստ Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի դատավորների թվի։
Ռուսաստանի Դաշնության Սահմանադրական դատարանի նախագահը և տեղակալները իրենց լիազորությունների ավարտից հետո կարող են նշանակվել պաշտոնին նոր ժամկետով համար։

2016 թվականի դրությամբ անձնակազմի թվաքանակը կազմում է 233 մարդ^[4]։

Ծանոթագրություններ

↑ В текстах Конституции Российской Федерации и нормативных актов второе слово пишется с прописной буквы — Конституционный Суд; согласно Правилам русской орфографии и пунктуации — со строчной (полный академический справочник РАН, 2009)
↑ «Заключение Конституционного Суда РФ от 23 марта 1993 г. N 1-З». garant.ru. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 8-ին.
↑ Вишневский Б. Судья Гадис Гаджиев: «Мы собрались вечером, действительно, без мантий» Արխիվացված 2011-06-20 Wayback Machine «Новая газета» 16.06.2011.
↑ «Справка о численности и оплате труда гражданских служащих федеральных государственных органов (центральных аппаратов министерств и ведомств) за 2016 год». www.gks.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 8-ին.

Արտաքին հղումներ

[1] В текстах Конституции Российской Федерации и нормативных актов второе слово пишется с прописной буквы — Конституционный Суд; согласно Правилам русской орфографии и пунктуации — со строчной (полный академический справочник РАН, 2009)

[2] «Заключение Конституционного Суда РФ от 23 марта 1993 г. N 1-З». garant.ru. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 8-ին.

[3] Вишневский Б. Судья Гадис Гаджиев: «Мы собрались вечером, действительно, без мантий» Արխիվացված 2011-06-20 Wayback Machine «Новая газета» 16.06.2011.

[4] «Справка о численности и оплате труда гражданских служащих федеральных государственных органов (центральных аппаратов министерств и ведомств) за 2016 год». www.gks.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 8-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]