Jump to content

Հարություն Խաչատրյան (բժիշկ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հարություն Խաչատրյան (այլ կիրառումներ)
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Խաչատրյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Հարություն Խաչատրյան
Ծնվել էապրիլի 5, 1915(1915-04-05)
ԾննդավայրԿարախանբեկլու, Բաբեկի շրջան, Ադրբեջան
Մահացել էնոյեմբերի 23, 1985(1985-11-23)[1] (70 տարեկան)
Մահվան վայրԵրևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ
ԿրթությունԵրևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան
Մասնագիտությունբժիշկ
Պարգևներ

Հարություն Խաչատրյան Ռուբենի (ռուս.՝ Арутюн Рубенович Хачатрян, ապրիլի 5, 1915(1915-04-05), Կարախանբեկլու, Բաբեկի շրջան, Ադրբեջան - նոյեմբերի 23, 1985(1985-11-23)[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայկական ծագում ունեցող խորհրդային բժիշկ, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մասնակից, գերության մեջ լինելու ժամանակ գործած հերոսության համար արժանացել է «Աշխարհի արդարակյացներ» կոչմանը։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1915 թվականի ապրիլի 5-ին[3][Նշում 1], Կարախան-բեկլու գյուղում։ Ուսանել է տեղական գյուղական դպրոցում։ 1934 թվականին տեղափոխվել է Երևան և ընդունվել Երևանի պետական բժշկական համալսարան։ Ուսումն ավարտելուց հետո ծառայել է Բանվորագյուղացիական Կարմիր բանակում[3]։ 1940 թվականին մասնակցել է խորհրդա-ֆինլանդական պատերազմին[4]։

1941 թվականի հունիսին Արևելյան ռազմաճակատի («Հայրենական մեծ պատերազմ», 1941-1945) գործողությունների սկսվելու ժամանակ Հարություն Խաչատրյանը Մոսկվայում ռազմաճակատ ուղևորվելուց երկաթուղային կայարանում ծանոթանում է Ստարոկոնստանտինով քաղաքից հրեական ծագում ունեցող սպա Իոսիֆ Կոգանի հետ։ Հետագայում այդ ծանոթությունը կարևոր դեր է խաղում երկուսի կյանքում[5]։

Վելիկիե Լուկի քաղաքում, որտեղ Հարություն Խաչատրյանը աշխատել է ռազմական հոսպիտալում, 1941 թվականի օգոստոսին նա գերի է ընկել և անհետ կորած էր համարվում[6]։ Ռազմագերիների ճամբարում նա կրկին հանդիպում է վիրավոր Իոսիֆ Կոգանին։ Խաչատրյանը Կոգանին օգնում է թաքցնել իր ազգությունը[3]։ Կոգանի վերքերը մշակելուց հետո Խաչատրյանը վերցնում է նրանից բոլոր փաստաթղթերը, նամակները, նկարը և ասում, որ Կոգանը պետք է իրեն անվանի որպես հայազգի Միքայել Մարկոսյան։ Իսկ նրա համար, որպեսզի Կոգանը չմոռանա իր նոր ազգանունը, Խաչատրյանը քիմիական մատիտով այն գրում է ընկերոջ աջ ափին։ Հետագայում Խաչատրյանը Կոգանին հայերեն լեզու էր սովորեցնում և Կոգանի փոխարեն այլ մարդու ուղարկում է բուժզննման, որպեսզի թաքցնի թլպատման փաստը[7]։ Իոսիֆ Կոգանին հաջողվում է կենդանի մնալ Խաչատրյանի և այլ հայազգի ռազմագերիների օգնության շնորհիվ[3]։ Հետագայում Խաչատրյանը բժիշկ էր աշխատում ռազմագերիների այլ ճամբարներում արևելյան լեգիոնների կազմում[4]։

1946 թվականին նա վերադառնում է Հայաստան, որտեղ 1946-1949 թվականներին շրջանային հիվանդանոցներից մեկում աշխատել է որպես գլխավոր բժիշկ։ 1949 թվականին նա մեղադրվել է դավաճանության մեջ և դատապարտվել մահապատժի, որը հետագայում փոխարինել են 25 տարվա ազատազրկման[4]։ Իր պատիժը կրել է Նորիլսկում[8]։ 1956 թվականին Խաչատրյանին ազատ են արձակել, նա վերադարձել է Երևան, ամուսնացել[7]։

Խաչատրյանին վերականգնել են 1960-ական թվականներին[7]։ 1956-1984 թվականներին նա որպես բժիշկ աշխատել է Երևանի №17 պոլիկլինիկայում[3][8]։ Հարություն Խաչատրյանի դստեր՝ Ռուբինայի տեղեկություններով, նա 53 տարեկան հասակում գիտական ատենախոսություն է պաշտպանել[7]։

Պատերազմից հետո առաջին անգամ Կոգանը և Խաչատրյանը հանդիպեցին Երևանում 1983 թվականին, մինչ այդ նրանք միայն նամակագրվում էին[7]։

Հարություն Խաչատրյանը մահացել է 1985 թվականին, Երևանում։ Իոսիֆ Կոգանը արտագաղթել է Իսրայել[Նշում 2]։

2013 թվականի սեպտեմբերին իսրայելական Յադ վա-Շեմ Աղետի ու հերոսության Ինստիտուտի կողմից Իոսիֆ Կոգանի փրկության համար Հարություն Խաչատրյանին «Աշխարհի արդարակյացներ» պատվավոր կոչում է շնորհվել[9]։ Ըստ հայկական Լուրեր.com տեղեկատվական կայքի, Հարություն Խաչատրյանը Հայաստանի Հանրապետության միակ քաղաքացին է, ով արժանացել է այդ կոչմանը[10]։ 2014 թվականի փետրվարի 4-ին Երևանում կայացած պարգևատրման արարողության ժամանակ Հայաստանում Իսրայելի դեսպան Շմուեյլ Մեյրոմը շքանշան և հավաստագիր է հանձնել Հարություն Խաչատրյանի թոռնուհուն՝ հայազգի երգչուհի Աննա Խաչատրյանին[5][10]։ Ռաուլ Վալլենբերգ միջազգային հիմնադրամը Հարություն Խաչատրյանին պարգևատրել է Ռաուլ Վալլենբերգի շքանշանով[11]։

Նշումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ ԶԼՄ-ների այլ տեղեկություններով Հարություն Խաչատրյանը ծնվել է ապրիլի 10-ին։
  2. ↑ Իոսիֆ Կոգանը մահացել է 1999 թվականին (79 տարեկան հասակում) Իսրայելի Կիրյատ Յամ քաղաքում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 The Righteous Among the Nations Database
  2. ↑ https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_yubileinaya_kartoteka1521764421
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Wallenberg Foundation bestows Wallenberg Medal to an Armenian Rescuer» (անգլերեն). The International Raoul Wallenberg Foundation. 2013 թ․ սեպտեմբերի 16. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Միքայել Մարկոսյան-Կոգանն ու հայ փրկիչները». am.friends-of-armenia.org — Майкл Маркосян-Коган и спасители. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 22-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Арутюн Хачатрян». Армяне-Праведники народов мира. Яд ва-Шем. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 31-ին.
  6. ↑ «Информация из документов, уточняющих потери». ОБД Мемориал. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 8-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Евгений Коган «Да, это был мой спаситель…» // Букник. — Фонд Ави Хай, 15 ноября 2013.
  8. ↑ 8,0 8,1 «Վալլենբերգ Հիմնադրամը հայ փրկչին պարգևատրում է Վալլենբերգի մեդալով». Friends of Armenia. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  9. ↑ «Khachatryan Harutyun (1915 - 1985)». Яд ва-Шем. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 20-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 «Հայտնի է ՀՀ այն միակ քաղաքացու անունը, ով արժանացել է «Ազգերի առաքյալ» կոչմանը. նա, վտանգելով իր կյանքը, փրկել է հրեաներին». lurer.com. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 22-ին.
  11. ↑ Artiom Chernamorian. (2013 թ․ հոկտեմբերի 16). «Harutyun Khachatryan as a Righteous among Nations» (անգլերեն). Friends of Armenia. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 6-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հարություն_Խաչատրյան_(բժիշկ)&oldid=9783252» էջից