Զոյա Կեդրինա
Զոյա Կեդրինա ղազ.՝ Зоя Сергеевна Кедрина | |
---|---|
Ծնվել է | օգոստոսի 18 (31), 1904 Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն |
Մահացել է | դեկտեմբերի 11, 1992 (88 տարեկան) Մոսկվա, Ռուսաստան |
Քաղաքացիություն | Ղազախստան |
Մասնագիտություն | գիտնական, գրող, գրական քննադատ, գրականագետ և թարգմանչուհի |
Հաստատություն(ներ) | ՌԳԱ Մաքսիմ Գորկու անվան համաշխարհային գրականության ինստիտուտ |
Գործունեության ոլորտ | Ստեղծագործական և մասնագիտական գրություն[1], գրաքննադատություն[1], գրականագիտություն[1] և թարգմանություն[1] |
Ալմա մատեր | Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ |
Տիրապետում է լեզուներին | ռուսերեն[1] |
Պարգևներ |
Զոյա Սերգեևնա Կեդրինա (ռուս.՝ Зоя Сергеевна Кедрина, օգոստոսի 18 (31), 1904, Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 11, 1992, Մոսկվա, Ռուսաստան) , ռուս խորհրդային գրող, գրականագետ, գրաքննադատ, ազգային լեզուներից թարգմանիչ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1931 թվականին տեղափոխվել է Ալմաթի (Ղազախական ՂՍՀ), աշխատել է Ղազախական ԽՍՀ պետական հանրային գրադարանում[2]։ Վերադառնալով Մոսկվա՝ ընդունվել է Ա. Մ. Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ, որն ավարտել է 1938 թվականին։ Աշխատել է «Новый мир», «Октябрь», «Литературная газета» ամսագրերում։ Դասավանդել է Մոսկվայի պետական համալսարանում, 1957 թվականից եղել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի, Ա. Մ. Գորկու անվան գրական ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող[2]։ 1974 թվականին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն բանասիրության գծով։
1966 թվականին հանդես է եկել որպես հանրային մեղադրող Սինյավսկու և Դանիելի դատավարությունում։
Անձնական կյանք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ամուսինը եղել է գրող Ալեքսեյ Նաումովիչ (Աբել Նախիմովիչ) Պանտիելևը[3][4][5]։
Գիտական գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գիտական հետաքրքրությունների ոլորտը ներառում է ռուսական խորհրդային գրականությունը (Ֆեոդոր Գլադկով, Լեոնիդ Լեոնով, Կոնստանտին Սիմոնով, Իլյա Սելվինսկի և այլն), ղազախական խորհրդային գրականություն (Մուխթար Աուեզով, Սաբիթ Մուքանով, Գաբիթ Մուսրեպով, Գաբիդեն Մուսթաֆին, Սուլեյման Ռահիմով, Դմիտրի Գուլիա, Բերդի Քերբաբաև, Չինգիզ Այթմատով, Միրզա Իբրահիմով), ազգային լեզուներից թարգմանության հարցեր։
Նրա մասնակցությամբ ռուսերենով լույս են տեսել ղազախական (1958, 1960), ադրբեջանական (1963), թաթարական (1965), ուզբեկական (1967), ղրղզական (1970) գրականության պատմությանը նվիրված հրատարակություններ, «Միջին Ասիայի և Ղազախստանի ժողովուրդների գրականության պատմություն» (1960), «Բազմազգ խորհրդային գրականության պատմություն» (4 հատոր, 1971) մատենաշարերը։ Մասնակցել է Մ. Աուեզովի երկերի հինգհատորյա ժողովածուի (Մ., 1973-74), ինչպես նաև «Шатқалаң», «Өсксн орксн և այլ ստեղծագործությունների, «Ղազախական տափաստանային հեքիաթներ» անթոլոգիայի կազմմանը (Մ., 1951)[2]։
Կեդրինան հեղինակել է ավելի քան 300 քննադատական հոդվածներ։
Ճանաչում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1970 - Ուզբեկական ԽՍՀ Բերունիի անվան պետական մրցանակի դափնեկիր
- 1974 - Կարակալպակյան ԻԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր աշխատող
- 1981 - Ղազախական ԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր աշխատող
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան[2]
- «Պատվո նշան» շքանշան[2]
Մատենագիտություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Кедрина З. С. Из живого источника. Очерки советской казахской литературы. — 2-е изд. — Алма-Ата: Жазушы, 1966. — 432 с.
- Кедрина З. С. Главное — человек. Некоторые черты современного реализма. — Москва: Советский писатель, 1972. — 406 с.
- Кедрина З. С. На языке дружбы. — Москва: Советский писатель, 1984. — 287 с.
- Очерк истории казахской советской литературы / Академия наук СССР, Институт мировой литературы им. А. М. Горького, Академия наук Казахской ССР, Институт языка и литературы. Ред. З. С. Кедрина, Е. В. Лизунова. — Москва: Издательство Академии наук СССР, 1960. — 687 с.
- Очерк истории азербайджанской советской литературы / Академия наук СССР, Институт мировой литературы им. А. М. Горького, Академия наук Азербайджанской ССР, Институт литературы и языка им. Низами. Ред. З. С. Кедрина, Г. Б. Бабаев. — Москва: Издательство Академии наук СССР, 1963. — 570 с.
- История узбекской советской литературы / Академия наук СССР, Институт мировой литературы им. А. М. Горького, Академия наук Узбекской ССР, Институт языка и литературы им. А. С. Пушкина. Ред. З. С. Кедрина, С. С. Касымов. — Москва: Наука, 1967. — 794 с.
- Хадаханэ М. А. Тувинская проза / Тувинский научно-исследовательский институт языка, литературы и истории. Науч. ред. З. С. Кедрина. — Кызыл: Тувкнигоиздат, 1968. — 131 с. — ISBN 5-280-00261-5
- История советской многонациональной литературы. В шести томах / глав. ред. Г. И. Ломидзе, Л. И. Тимофеев. — Москва: Наука, 1972. — Т. 4 / отв. ред. З. С. Кедрина. — 664 с.
- История каракалпакской советской литературы / отв. ред. З. С. Кедрина. — Ташкент: Фан, 1981. — 434 с.
- История узбекской литературы. В двух томах / Академия наук Узбекской ССР, Институт языка и литературы им. А. С. Пушкина. Отв. ред. А. Х. Хайитметов, З. С. Кедрина. — Ташкент: Фан, 1987.
- Кедрина З. С. Мухтар Ауэзов. Критико-биографический очерк. — Москва: Советский писатель, 1951. — 124 с.
- Кедрина З. С. Мирсаид Миршакар. Критико-биографический очерк. — Москва: Детгиз, 1954. — 40 с. — (Дом детской книги).
- Кедрина З. С. Литературно-критические статьи. — Москва: Советский писатель, 1956. — 319 с.
- Кедрина З. С. Гырдя. Обобщенный портрет ударника-колхозника Казакстана. — Алма-Ата: типография им. X годовщины Казахской АССР, 1934. — 20 с.
- Кедрина З. С. Искусство писать рассказы. В помощь юным писателям. — Москва: НКП РСФСР, Центральный дом художественного воспитания детей, 1944. — 31 с.
- Кедрина З. С. В защиту народной жизни // Советская художественная проза. Сборник статей. — Москва: Советский писатель, 1955. — 647 с.
- Кедрина З. С. В единой семье // Поиски и свершения. Литературно-критические статьи. — Москва: Советский писатель, 1960. — 370 с.
- Кедрина З. С. Современность — душа советской литературы. — Москва: Знание, 1960. — 40 с. — (Брошюры-лекции. Серия 6. Литература и искусство / Всесоюзное общество по распространению политических и научных знаний, № 14).
- Кедрина З. С. Правда жизни и правда искусства. — Москва: Знание, 1966. — 32 с. — (Новое в жизни, науке, технике. 6 серия. Литература и искусство, № 15).
- Кедрина З. С. Социалистический реализм на современном этапе. — Москва, 1972. — 19 с. — (Доклады / Союз писателей СССР. Институт мировой литературы им. А. М. Горького. АН СССР. Академическое общество наук при ЦК КПСС. 50 лет СССР. Научная конференция «Новая историческая общность людей — советский народ и литература социалистического реализма. 30 октября – 1 ноября 1972 года, № 14).
- Песни казахских степей. Сборник произведений казахской литературы / ред.-сост. и авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, илл. В. Алфеевский. — Москва — Ленинград: Детгиз, 1951. — 381 с.
- Джабаев Д. Избранное / ред.-сост. и авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, илл. В. Алфеевский. — Москва — Ленинград: Детгиз, 1954. — 95 с. — (Школьная библиотека. Для средней школы).
- Ауэзов М. О. Абай. В двух книгах / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, авт. гравюр Л. Ильина. — Москва: Гослитиздат, 1958. — 472 с.
- Ауэзов М. О. Крутизна. Повесть. Рассказы. Очерки / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Советский писатель, 1965. — 279 с.
- Ауэзов М. О. Собрание сочинений. В пяти томах / ред., сост. и авт. примеч. Л. Ауэзова, авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Художественная литература, 1973. — 472 с.
- Ахтанов Т. Суровые дни / пер. с казах. А. М. Дроздова, С. А. Борзенко, авт. послесл. З. С. Кедрина, илл. П. М. Чернышёв. — Москва: Воениздат, 1958. — 362 с.
- Рагимов С. Г. Шамо / пер. с азерб. А. Шариф и Ю. Либединский, авт. послесл. З. С. Кедрина, илл. Ю. Красный. — Москва: Известия, 1963. — 711 с. — (Библиотека исторических романов народов СССР).
- Рагимов С. Г. Прошение о воде. Рассказы / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Художественная литература, 1967. — 238 с.
- Рагимов, С. Г. Избранные произведения. В двух томах / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Художественная литература, 1972. — 279 с.
- Сыдыкбеков Т. Среди гор / авт. послесл. З. С. Кедрина, илл. Е. Ракузин. — Москва: Известия, 1965. — 799 с. — (Библиотека «Пятьдесят лет советского романа»).
- Смирнов В. А. Весной Семнадцатого / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, илл. Л. Фалин. — Москва: Детская литература, 1970. — 256 с.
- Смирнов В. А. Красные дни / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, илл. А. Иткин. — Москва: Детская литература, 1975. — 272 с.
- Единство. Сборник статей о многонациональной советской литературе / ред.-сост. и авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, илл. В. Алфеевский. — Москва: Художественная литература, 1972. — 431 с.
- Ибрагимов М. А. Избранные произведения. В двух томах / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Художественная литература, 1972.
- Ибрагимов М. А. Собрание сочинений. В шести томах / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Художественная литература, 1986–1988.
- Сельвинский И. Л. Избранные произведения / сост. И. Л. Михайлова, авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, подгот. текст и примеч. И. Л. Михайлова и Н. Г. Захаренко. — Ленинград: Советский писатель. Ленинградское отделение, 1972. — 958 с. — (Библиотека поэта. Большая серия. 2-е издание / гл. ред. Ф. Я. Прийма).
- Санбаев С. К. Дорога только одна. Повести и роман / авт. послесл. З. С. Кедрина, илл. А. Яковлев. — Москва: Молодая гвардия, 1974. — 429 с.
- Шевердин М. И. Семь смертных грехов / авт. послесл. З. С. Кедриной, илл. Л. Даватц и Э. Исхаков. — Ташкент: Издательство литературы и искусства, 1974. — 712 с.
- Поэты Каракалпакии / сост., авт. биограф. справки и примеч. И. Юсупова; авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Ленинград: Советский писатель. Ленинградское отделение, 1980. — 255 с. — (Библиотека поэта. Основана М. Горьким. Большая серия, 2-е издание).
- Уйгун Избранное. Стихотворения и поэмы / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, илл. А. Ляшенко, А. Яковлев. — Москва: Художественная литература, 1980. — 334 с.
- Алимжанов А. Т. Стрела Махамбета (о М. Утемисове). Гонец / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина, илл. А. Скородумов. — Москва: Художественная литература, 1978. — 455 с.
- Кекильбаев А. К. Степные легенды. Повести. Роман / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Художественная литература, 1983. — 462 с.
- Мустафин Г. Избранное. Романы / вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Советский писатель, 1983. — 543 с.
- Симашко, М. Д. Избранное / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Алма-Ата: Жазушы, 1983. — 472 с.
- Абдрахманова Т. А. Избранное / авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Советский писатель, 1985. — 334 с.
- Яшен К. Хамза. Узбекский поэт и общественный деятель / пер. В. Осипов, авт. вступ. ст. З. С. Кедрина. — Москва: Художественная литература, 1988. — 527 с. — ISBN 5-280-00261-5
- Каипбергенов Т. К. Дастан о каракалпаках. Сказание о Маман-бии / пер. А. Н. Пантиелев, З. С. Кедрина. — Москва: Известия, 1984. — 573 с. — (Библиотека «Дружбы народов»).
- Каипбергенов Т. К. Дастан о каракалпаках. Сказание о Маман-бии / пер. А. Н. Пантиелев, З. С. Кедрина, илл. Б. И. Жутовский. — Москва: Советский писатель, 1979. — 462 с.
- Каипбергенов Т. К. Библиотека произведений, удостоенных Государственной премии СССР. Сказание о Маман-бие. Книга первая / пер. А. Н. Пантиелев, З. С. Кедрина. — Москва: Советский писатель, 1989. — 543 с. — ISBN 5-265-00844-6
- Кедрина З. С. Аул нашего отца / илл. Ревазов. — Москва — Алма-Ата: Казахстанское краеведческое издательство, типография треста «Полиграфкнига», 1933. — 48 с.
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Кедрина, Зоя Сергеевна // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. III. — ISBN 9965-9746-4-0Կաղապար:Свободно
- ↑ К. Мос (2012). «О пользе ведения записей». Проза.ру.
- ↑ Гроссман М. И штык, и перо // Каменный пояс. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1985. — 276 с.
- ↑ 335. Л. К. Чуковская — А. И. Пантелееву // Л. Пантелеев — Л. Чуковская. Переписка (1929–1987) / ред. Е. Шкловский. — Москва: Новое литературное обозрение, 2011. — 656 с. — ISBN 978-5-86793-879-6
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Кедрина // Национальная энциклопедия «Кыргызстан» / глав. ред. Асанов. — Казахстан: Государство и Центр, 2012. — Т. 4. — 832 с. — ISBN 978-9967-14-104-9
- Какурина Д. А. Кедрина // Краткая литературная энциклопедия / глав. ред. А. А. Сурков. — Москва: Советская энциклопедия, 1964. — Т. 2 (Гаврилюк — Зюльфигар Ширвани). — 1056 с. — (Энциклопедии. Словари. Справочники).
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Материалы Արխիվացված 2021-08-03 Wayback Machine в РГАЛИ
|
- Օգոստոսի 31 ծնունդներ
- 1904 ծնունդներ
- Մոսկվա քաղաքում ծնվածներ
- Դեկտեմբերի 11 մահեր
- 1992 մահեր
- Մոսկվա քաղաքում մահացածներ
- Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտի շրջանավարտներ
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանի ասպետներ
- Պատվո շքանշանի ասպետներ (ԽՍՀՄ)
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Խորհրդային գրողներ
- Ռուս գրողներ
- Խորհրդային գրականագետներ
- Խորհրդային թարգմանչուհիներ
- Բանասիրական գիտությունների դոկտորներ
- Ռուս գրաքննադատներ
- Խորհրդային գիտնականներ