Ակիրա Սուզուկի (քիմիկոս)
| Ակիրա Սուզուկի ճապ.՝ 鈴木章 | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 12, 1930[1][2][3][…] (94 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Mukawa, Հոկայդո, Ճապոնիա |
| Քաղաքացիություն |  Ճապոնիա |
| Կրթություն | Պերդյու համալսարան, Hokkaido University? և Hokkaido Tomakomai Higashi High School? |
| Գիտական աստիճան | գիտությունների դոկտոր |
| Ազդվել է | Հերբերթ Չարլզ Բրաուն |
| Մասնագիտություն | քիմիկոս և պրոֆեսոր |
| Աշխատավայր | Okayama University of Science?, Kurashiki University of Science and the Arts?, Hokkaido University?, Պերդյու համալսարան, Ուելսի համալսարան, Academia Sinica և Թայվանի ազգային համալսարան |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Անդամություն | Ճապոնական ակադեմիա |
 Akira Suzuki Վիքիպահեստում | |
Ակիրա Սուզուկի (ճապ.՝ 鈴木 章 Suzuki Akira, սեպտեմբերի 12, 1930[1][2][3][…], Mukawa, Հոկայդո, Ճապոնիա) ճապոնացի քիմիկոս և Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (2010), ով 1979 թվականին, առաջինն է հրապարակել Սուզուկիի ռեակցիան՝ արիլ- կամ վինիլ-բորոնաթթվի օրգանական ռեակցիան արիլ- կամ վինիլ-հալիդի հետ կատալիզացված պալադիում կոմպլեքսով։[6][7][8][9]
Վաղ կյանք և կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սուզուկին ծնվել է 1930 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Մուկավայում, Հոկայդո, նրա հայրը մահացել է, երբ նա սովորում էր ավագ դպրոցում: Նա քիմիա է սովորել Հոկայդոյի համալսարանում (Հոկուդայ) և PhD-ն ստանալուց հետո, այնտեղ աշխատում էր որպես դոցենտ: Նա սկզբում ցանկանում էր մասնագիտանալ մաթեմատիկայից, քանի որ մանկության տարիներին նրա սիրելի առարկան թվաբանությունն էր։[10] Դա երկու գրքերի հետ ծանոթությունն էր, որ առիթ դարձավ շարժվելու օրգանական սինթեզի ուղիով, մեկը Օրգանական քիմիայի դասագիրքն է, որը գրվել է Հարվարդի համալսարանի Լուի Ֆիզերի կողմից, և մյուսը՝ Հիդրոբորացիան, որը գրել է Հերբերտ Բրաունը Փրդյուի համալսարանից։[11]
Կարիերա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1963 - 1965 թվականներին Սուզուկին եղել է Փերդյու համալսարանի ասպիրանտ, իսկ Հոկուդայ վերադառնալուց հետո դարձել է այնտեղի լրիվ պրոֆեսոր: Նրա հետդոկտորական փորձառությունը, իր օգնական Նորիո Միյաուրայի հետ, օգտագործվեց համադրության ռեակցիայի ուսումնասիրության մեջ և 1979 թվականին հանգեցրեց Սուզուկիի ռեակցիայի բացահայտմանը։[12] Արիլ և վինիլային խմբի հետ նրա օրգանական բորոնաթթուները կայուն են ջրի և օդի նկատմամբ, պահանջվող պայմանները նույնպես հեշտ են օգտագործման մեջ, և դրա համար պահանջվող պայմանները նույնպես համեմատաբար մեղուստի համարվում է որ հեշտ է օգտագործել։[13] Դրա ամբողջական մեխանիզմը ներկայացված է ստորև։
1994 թվականին Հոկուդայից հեռանալուց հետո նա այլ համալսարաններում պաշտոններ զբաղեցրեց՝ 1994–1995 թվականներին Օկայամայի գիտության համալսարան և 1995–2002 թվականներին Կուրաշիկի գիտության և արվեստի համալսարանում։[14] Բացի այդ, նա հրավիրված պրոֆեսոր էր Փրդյու համալսարանում (2001), Ակադեմիական Սինիկա և Թայվանի ազգային համալսարանում (2002)։
2010 թվականին Սուզուկին Ռիչարդ Հեքի և Էյ-իչի Նեգիշիի հետ համատեղ արժանացել է քիմիայի Նոբելյան մրցանակի։[15]
Քիմիայի միջազգային տարին (IYC 2011) նշելու առթիվ Սուզուկին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Courier ամսագրին հարցազրույց է տվել, նա ասել է.
Այսօր ոմանք քիմիան համարում են աղտոտող արդյունաբերություն, բայց դա սխալ է... Առանց դրա, արտադրողականությունը կնվազի, և մենք չէինք կարող վայելել այն կյանքը, որն այսօր գիտենք: Եթե կա աղտոտվածություն, դա այն պատճառով է, որ մենք վնասակար նյութեր ենք թափթփում: Ակնհայտ է, որ մենք պետք է հարմարեցնենք մշակման և կառավարման ռեժիմները և աշխատենք այնպիսի քիմիական նյութերի և արտադրական գործընթացների զարգացման վրա, որոնք հարգում են շրջակա միջավայրը։[16]
2014 թվականին կանադացի չինացի ուսանողը հարցրեց Սուզուկիի խորհուրդը. «Ինչպե՞ս կարող եմ Ձեզ պես մեծ քիմիկոս դառնալ», Սուզուկին պատասխանել է նրան. «...ամեն ինչից առաջ, դուք պետք է սովորեք տեսնել արտաքինի միջով, որպեսզի ընկալեք էությունը»։
Գյուտ առանց արտոնագրի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սուզուկին Սուզուկիի ռեակցիայի տեխնոլոգիայի համար արտոնագիր չի ստացել, քանի որ նա համարում է, որ հետազոտությունը աջակցվել է պետական միջոցներով,[11] դրա շնորհիվ միացման տեխնոլոգիան լայն տարածում է գտել, և այս տեխնոլոգիան օգտագործող շատ ապրանքներ գործնական կիրառություն են ստացել։[17] To date, there are more than 6,000 papers and patents related to Suzuki reaction.[11]
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1715741/Suzuki-Akira
- ↑ 2,0 2,1 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1719562/Nobel-Prizes-Year-In-Review-2010/296811/Prize-for-Chemistry
- ↑ 3,0 3,1 http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2010/suzuki-facts.html
- ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2010/
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ Miyaura, Norio; Yamada, Kinji; Suzuki, Akira (1979). «A new stereospecific cross-coupling by the palladium-catalyzed reaction of 1-alkenylboranes with 1-alkenyl or 1-alkynyl halides». Tetrahedron Letters. 20 (36): 3437–3440. doi:10.1016/S0040-4039(01)95429-2. hdl:2115/44006. S2CID 53532765. Արխիվացված է օրիգինալից October 21, 2014-ին. Վերցված է October 13, 2010-ին.
- ↑ Miyaura, N.; Suzuki, A. Chem. Commun. 1979, 866.
- ↑ Suzuki, A. Pure Appl. Chem. 1991, 63, 419–422. (Review)
- ↑ Suzuki, A. J. Organometallic Chem. 1999, 576, 147–168. (Review)
- ↑ 『朝日小学生新聞』2010年10月8日
- ↑ 11,0 11,1 11,2 『朝日新聞』2010年10月7日
- ↑ 宮浦憲夫; 萬代忠勝 (2004). «辻二郎先生, 鈴木章先生日本学士院賞を受賞». 有機合成化学協会誌. 有機合成化学協会. 62 (5): 410. doi:10.5059/yukigoseikyokaishi.62.410. 和書.
- ↑ «鈴木 章 Akira Suzuki | Chem-Station (ケムステ)». www.chem-station.com. Վերցված է March 20, 2022-ին.
- ↑ Miyaura, Norio; Suzuki, Akira (1995). «Palladium-Catalyzed Cross-Coupling Reactions of Organoboron Compounds». Chemical Reviews. 95 (7): 2457–2483. doi:10.1021/cr00039a007. hdl:2115/44007. S2CID 53050782. Արխիվացված է օրիգինալից September 12, 2016-ին. Վերցված է October 13, 2010-ին.
- ↑ «The Nobel Prize in Chemistry 2010» (Press release). Royal Swedish Academy of Sciences. October 6, 2010. Վերցված է October 6, 2010-ին.
- ↑ «Letter to a young chemist» (PDF). The UNESCO Courier. 2011. էջեր 39–41.
- ↑ «根岸・鈴木氏、特許取得せず…栄誉の道開く一因». 読売新聞. October 7, 2010. Արխիվացված է օրիգինալից October 9, 2010-ին. Վերցված է October 8, 2010-ին.