Jump to content

«Տեստոստերոն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Պիտակներ՝ Վիզուալ խմբագիր Խմբագրում բջջային սարքով Խմբագրում կայքի բջջային տարբերակից
(11 intermediate revisions by 7 users not shown)
Տող 1. Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Նյութ
{{Տեղեկաքարտ Նյութ
| պատկեր = Testosterone.PNG
| պատկեր = Testosterone.PNG
| պատկեր 3D = Testosteron 3d.png
| պատկեր 3D = Testosterone molecule ball.png
| քիմիական անվանում = (8R,9S,10R,13S,14S,17S) - 17-հիդրօքսի-10,13-դիմեթիլ- 1,2,6,7,8,9,11,12,14,15,16,17- դոդեկահիդրոցիկլոպենտա[a]ֆենանտրեն -3-ոն
| քիմիական անվանում = (8R,9S,10R,13S,14S,17S) - 17-հիդրօքսի-10,13-դիմեթիլ- 1,2,6,7,8,9,11,12,14,15,16,17- դոդեկահիդրոցիկլոպենտա[a]ֆենանտրեն -3-ոն
| քիմիական բանաձև = C<sub>19</sub>H<sub>28</sub>O<sub>2</sub>
| մոլային զանգված = 288.43
| հալման ջերմ. = 155°С
}}
}}
'''Տեստոստերոն''', մարդու և բարձրակարգ [[ողնաշարավորներ]]ի արական [[սեռական հորմոն]]։ Արտադրվում է հիմնականում [[սերմնարան]]ներում։ Քիմիական կառուցվածքով [[Ստերոիդներ|ստերոիդ]] է։ Անգույն բյուրեղներ են, հալման ջերմաստիճանը՝ 155°С, ջրում վատ է լուծվում, օրգանական լուծիչներում՝ լավ (առաջին անգամ բյուրեղային վիճակում ստացվել է 1935 թվականին, ցուլի [[ամորձի]]ներից)։ Տղամարդու արյան մեջ տեստոստերոնի բնականոն քանակությունը 0,5—0,6 մկգ 100 մչ է, կանանցը՝ 0,12 մկգ/ 100 մլ։ Հասուն տղամարդու օրգանիզմում օրական արտադրվում է 15 մգ տեստոստերոն։ Տեստոստերոնը խթանում է արական սեռական օրգանների և երկրորդային սեռական հատկանիշների զարգացումը։
'''Տեստոստերոն''', մարդու և բարձրակարգ [[ողնաշարավորներ]]ի արական [[սեռական հորմոն]]։ Արտադրվում է հիմնականում [[սերմնարան]]ներում։ միական կառուցվածքով [[Ստերոիդներ|ստերոիդ]] է։ Անգույն բյուրեղներ են, հալման ջերմաստիճանը՝ , ջրում վատ է լուծվում, օրգանական լուծիչներում՝ լավ (առաջին անգամ բյուրեղային վիճակում ստացվել է 1935 թվականին, ցուլի [[ամորձի]]ներից)։ Տղամարդու արյան մեջ տեստոստերոնի բնականոն քանակությունը 0,5—0,6 մկգ/100 մլ է, կանանցը՝ 0,12 մկգ/100 մլ։ Հասուն տղամարդու օրգանիզմում օրական արտադրվում է 15 մգ տեստոստերոն։ Տեստոստերոնը խթանում է արական սեռական օրգանների և երկրորդային սեռական հատկանիշների զարգացումը։


Տղամարդու մոտ տեստոստերոնն ունի կարևոր նշանակություն արական վերարտադրողական օրգանների հյուսվածքների՝ [[սերմնարաններ]]ի և [[շագանակագեղձ]]ի, ինչպես նաև երկրորդային սեռական հատկանիշների՝ ավելացող մկանային և ոսկրային զանգվածի, մարմնի մազերի աճի, ձևավորման մեջ<ref name="Mooradian_ 1987">{{cite journal | author = Mooradian AD, Morley JE, Korenman SG | title = Biological actions of androgens | journal = Endocr. Rev. | volume = 8 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = February 1987 | pmid = 3549275 | doi = 10.1210/edrv-8-1-1 | url = }}</ref>: Տեստոստերոնը նաև կարևոր է առողջության և նորմալ կենսագործունեության,<ref name="pmid19707253">{{cite journal | author = Bassil N, Alkaade S, Morley JE | title = The benefits and risks of testosterone replacement therapy: a review | journal = Ther Clin Risk Manag | volume = 5 | issue = 3 | pages = 427–48 | date = June 2009 | pmid = 19707253 | pmc = 2701485 | doi = | url = }}</ref>, ինչպես նաև օստեոպորոզի կանխարգելման համար<ref name="pmid19011293">{{cite journal | author = Tuck SP, Francis RM | title = Testosterone, bone and osteoporosis | journal = Front Horm Res | volume = 37 | issue = | pages = 123–32 | year = 2009 | pmid = 19011293 | doi = 10.1159/000176049 | isbn = 978-3-8055-8622-1 | series = Frontiers of Hormone Research }}</ref>:
Տղամարդու մոտ տեստոստերոնն ունի կարևոր նշանակություն արական վերարտադրողական օրգանների հյուսվածքների՝ [[սերմնարաններ]]ի և [[շագանակագեղձ]]ի, ինչպես նաև երկրորդային սեռական հատկանիշների՝ ավելացող մկանային և ոսկրային զանգվածի, մարմնի մազերի աճի, ձևավորման մեջ<ref name="Mooradian_ 1987">{{cite journal | author = Mooradian AD, Morley JE, Korenman SG | title = Biological actions of androgens | journal = Endocr. Rev. | volume = 8 | issue = 1 | pages = 1–28 | date = February 1987 | pmid = 3549275 | doi = 10.1210/edrv-8-1-1 | url = }}</ref>։ Տեստոստերոնը նաև կարևոր է առողջության և նորմալ կենսագործունեության<ref name="pmid19707253">{{cite journal | author = Bassil N, Alkaade S, Morley JE | title = The benefits and risks of testosterone replacement therapy: a review | journal = Ther Clin Risk Manag | volume = 5 | issue = 3 | pages = 427–48 | date = June 2009 | pmid = 19707253 | pmc = 2701485 | doi = | url = }}</ref>, ինչպես նաև օստեոպորոզի կանխարգելման համար<ref name="pmid19011293">{{cite journal | author = Tuck SP, Francis RM | title = Testosterone, bone and osteoporosis | journal = Front Horm Res | volume = 37 | issue = | pages = 123–32 | year = 2009 | pmid = 19011293 | doi = 10.1159/000176049 | isbn = 978-3-8055-8622-1 | series = Frontiers of Hormone Research }}</ref>։


Հասուն տղամարդու մոտ տեստոստերոնի մակարդակը 7-8 անգամ ավելի մեծ է, քան հասուն կնոջ մոտ<ref name="pmid14981046">{{cite journal | author = Torjesen PA, Sandnes L | title = Serum testosterone in women as measured by an automated immunoassay and a RIA | journal = Clin. Chem. | volume = 50 | issue = 3 | pages = 678; author reply 678–9 | date = March 2004 | pmid = 14981046 | doi = 10.1373/clinchem.2003.027565 }}</ref>, բայց քանի որ տղամարդու մոտ տեստոստերոնի օգտագործումը մեծ է, օրական տղամարդու մոտ ավելի քան 20 անգամ մեծ է<ref name="pmid6025472">{{cite journal | author = Southren AL, Gordon GG, Tochimoto S, Pinzon G, Lane DR, Stypulkowski W | title = Mean plasma concentration, metabolic clearance and basal plasma production rates of testosterone in normal young men and women using a constant infusion procedure: effect of time of day and plasma concentration on the metabolic clearance rate of testosterone | journal = J. Clin. Endocrinol. Metab. | volume = 27 | issue = 5 | pages = 686–94 | date = May 1967 | pmid = 6025472 | doi = 10.1210/jcem-27-5-686 }}</ref><ref name="pmid5843701">{{cite journal | author = Southren AL, Tochimoto S, Carmody NC, Isurugi K | title = Plasma production rates of testosterone in normal adult men and women and in patients with the syndrome of feminizing testes | journal = J. Clin. Endocrinol. Metab. | volume = 25 | issue = 11 | pages = 1441–50 | date = November 1965 | pmid = 5843701 | doi = 10.1210/jcem-25-11-1441 }}</ref>: Կանայք ավելի զգայուն են հորմոնի նկատմամբ<ref name="isbn0-07-135739-4">{{cite book | author = Dabbs M, Dabbs JM | authorlink = | editor = | others = | title = Heroes, rogues, and lovers: testosterone and behavior | edition = | language = | publisher = McGraw-Hill | location = New York | year = 2000 | origyear = | pages = | quote = | isbn = 0-07-135739-4 | oclc = | doi = | url = | accessdate = }}</ref>: Տեստոստերոն կա համարյա բոլոր ողնաշարավորների մոտ։ Ձկների մոտ սինթեզվում է մի փոքր տարբերվող [[11-կետոտեստոստերոն]]<ref name="isbn0-87893-617-3">{{cite book | author = Nelson, Randy F. | authorlink = | editor = | others = | title = An introduction to behavioral endocrinology | edition = | language = | publisher = Sinauer Associates | location = Sunderland, Mass | year = 2005 | origyear = | page = 143 | quote = | isbn = 0-87893-617-3 | oclc = | doi = | url = | accessdate = }}</ref>: Միջատների մոտ անալոգ միացությունը [[էկդիզոն]]ն է<ref name="De_Loof_2006">{{cite journal | author = De Loof A | title = Ecdysteroids: the overlooked sex steroids of insects? Males: the black box | journal = Insect Science |date=October 2006 | volume = 13 | issue = 5 | pages = 325–338 | doi = 10.1111/j.1744-7917.2006.00101.x }}</ref>: Ամենուր հանդիպող ստերոիդներից կարելի է ենթադրել որ սեռական հորմոններն ունեն վաղ էվոլյուցիոն պատմություն<ref name="Mechoulam_1984">{{cite journal | author = Mechoulam R, Brueggemeier RW, Denlinger DL | title = Estrogens in insects | journal = Journal Cellular and Molecular Life Sciences |date=September 1984 | volume = 40 | issue = 9 | pages = 942–944 | doi = 10.1007/BF01946450 }}</ref>:
Հասուն տղամարդու մոտ տեստոստերոնի մակարդակը 7-8 անգամ ավելի մեծ է, քան հասուն կնոջ մոտ<ref name="pmid14981046">{{cite journal | author = Torjesen PA, Sandnes L | title = Serum testosterone in women as measured by an automated immunoassay and a RIA | journal = Clin. Chem. | volume = 50 | issue = 3 | pages = 678; author reply 678–9 | date = March 2004 | pmid = 14981046 | doi = 10.1373/clinchem.2003.027565 }}</ref>։ Քանի որ տղամարդու օրգանիզմում տեստոստերոնի նյութափոխանակությունը ավելի արտահայտված է, քան կանանց օրգանիզմում, դրա օրական արտադրությունը տղամարդու օրգանիզմում 20 անգամ ավելի է<ref name="pmid6025472">{{cite journal | author = Southren AL, Gordon GG, Tochimoto S, Pinzon G, Lane DR, Stypulkowski W | title = Mean plasma concentration, metabolic clearance and basal plasma production rates of testosterone in normal young men and women using a constant infusion procedure: effect of time of day and plasma concentration on the metabolic clearance rate of testosterone | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-clinical-endocrinology-and-metabolism_1967-05_27_5/page/686 | journal = J. Clin. Endocrinol. Metab. | volume = 27 | issue = 5 | pages = 686–94 | date = May 1967 | pmid = 6025472 | doi = 10.1210/jcem-27-5-686 }}</ref><ref name="pmid5843701">{{cite journal | author = Southren AL, Tochimoto S, Carmody NC, Isurugi K | title = Plasma production rates of testosterone in normal adult men and women and in patients with the syndrome of feminizing testes | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-clinical-endocrinology-and-metabolism_1965-11_25_11/page/1441 | journal = J. Clin. Endocrinol. Metab. | volume = 25 | issue = 11 | pages = 1441–50 | date = November 1965 | pmid = 5843701 | doi = 10.1210/jcem-25-11-1441 }}</ref>։ Կանայք ավելի զգայուն են հորմոնի նկատմամբ<ref name="isbn0-07-135739-4">{{cite book | author = Dabbs M, Dabbs JM | authorlink = | editor = | others = | title = Heroes, rogues, and lovers: testosterone and behavior | edition = | language = | publisher = McGraw-Hill | location = New York | year = 2000 | origyear = | pages = | quote = | isbn = 0-07-135739-4 | oclc = | doi = | url = | accessdate = }}</ref>։ Տեստոստերոնն առկա է համարյա բոլոր ողնաշարավորների մոտ։ Ձկների մոտ սինթեզվում է մի փոքր տարբերվող [[11-կետոտեստոստերոն]]<ref name="isbn0-87893-617-3">{{cite book | author = Nelson, Randy F. | authorlink = | editor = | others = | title = An introduction to behavioral endocrinology | edition = | language = | publisher = Sinauer Associates | location = Sunderland, Mass | year = 2005 | origyear = | page = [https://archive.org/details/introductiontobe03ednels_k6g0/page/n143 143] | quote = | isbn = 0-87893-617-3 | oclc = | doi = | url =https://archive.org/details/introductiontobe03ednels_k6g0| accessdate = }}</ref>։ Միջատների մոտ անալոգ միացությունը [[էկդիզոն]]ն է<ref name="De_Loof_2006">{{cite journal | author = De Loof A | title = Ecdysteroids: the overlooked sex steroids of insects? Males: the black box | journal = Insect Science |date=October 2006 | volume = 13 | issue = 5 | pages = 325–338 | doi = 10.1111/j.1744-7917.2006.00101.x }}</ref>։ Ամենուր հանդիպող ստերոիդներից կարելի է ենթադրել որ սեռական հորմոններն ունեն վաղ էվոլյուցիոն պատմություն<ref name="Mechoulam_1984">{{cite journal | author = Mechoulam R, Brueggemeier RW, Denlinger DL | title = Estrogens in insects | journal = Journal Cellular and Molecular Life Sciences |date=September 1984 | volume = 40 | issue = 9 | pages = 942–944 | doi = 10.1007/BF01946450 }}</ref>։


[[Բժշկություն|Բժշկության]] մեջ տեստոստերոնը օգտագործվում է տղամարդկանց սեռական [[գեղձ]]երի ֆունկցիայի անբավարարության, կանանց դաշտանադադարի (կլիմաքս) խանգարումների դեպքում և որոշ ուռուցքների բուժման նպատակով։
[[Բժշկություն|Բժշկության]] մեջ տեստոստերոնը օգտագործվում է տղամարդկանց սեռական [[գեղձ]]երի ֆունկցիայի անբավարարության, կանանց դաշտանադադարի (կլիմաքս) խանգարումների դեպքում և որոշ ուռուցքների բուժման նպատակով։


== Ծանոթագրություններ ==
== Ծանոթագրություններ ==
<div class="references" style="height: 250px; overflow: auto; padding: 3px" >{{ծանցանկ|2}}</div>
{{ծանցանկ}}
{{ՀՍՀ|հատոր=11|էջ=657}}
{{ՀՍՀ|հատոր=11|էջ=657}}


[[Կատեգորիա:Անդրոգեններ]]
[[Կատեգորիա:Անդրոգեններ]]
[[Կատեգորիա:Սեռական հորմոններ]]
[[Կատեգորիա:Հորմոններ]]

16:21, 4 Դեկտեմբերի 2023-ի տարբերակ

Տեստոստերոն
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում(8R,9S,10R,13S,14S,17S) - 17-հիդրօքսի-10,13-դիմեթիլ- 1,2,6,7,8,9,11,12,14,15,16,17- դոդեկահիդրոցիկլոպենտա[a]ֆենանտրեն -3-ոն
Քիմիական բանաձևC₁₉H₂₈O₂
Մոլային զանգված4,8E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Հալման ջերմաստիճան155 °C °C
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
CAS համար58-22-0
PubChem6013
EINECS համար200-370-5
SMILESCC12CCC3C(C1CCC2O)CCC4=CC(=O)CCC34C
ЕС200-370-5
ChEBI5791
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Տեստոստերոն, մարդու և բարձրակարգ ողնաշարավորների արական սեռական հորմոն։ Արտադրվում է հիմնականում սերմնարաններում։ միական կառուցվածքով ստերոիդ է։ Անգույն բյուրեղներ են, հալման ջերմաստիճանը՝ , ջրում վատ է լուծվում, օրգանական լուծիչներում՝ լավ (առաջին անգամ բյուրեղային վիճակում ստացվել է 1935 թվականին, ցուլի ամորձիներից)։ Տղամարդու արյան մեջ տեստոստերոնի բնականոն քանակությունը 0,5—0,6 մկգ/100 մլ է, կանանցը՝ 0,12 մկգ/100 մլ։ Հասուն տղամարդու օրգանիզմում օրական արտադրվում է 15 մգ տեստոստերոն։ Տեստոստերոնը խթանում է արական սեռական օրգանների և երկրորդային սեռական հատկանիշների զարգացումը։

Տղամարդու մոտ տեստոստերոնն ունի կարևոր նշանակություն արական վերարտադրողական օրգանների հյուսվածքների՝ սերմնարանների և շագանակագեղձի, ինչպես նաև երկրորդային սեռական հատկանիշների՝ ավելացող մկանային և ոսկրային զանգվածի, մարմնի մազերի աճի, ձևավորման մեջ[2]։ Տեստոստերոնը նաև կարևոր է առողջության և նորմալ կենսագործունեության[3], ինչպես նաև օստեոպորոզի կանխարգելման համար[4]։

Հասուն տղամարդու մոտ տեստոստերոնի մակարդակը 7-8 անգամ ավելի մեծ է, քան հասուն կնոջ մոտ[5]։ Քանի որ տղամարդու օրգանիզմում տեստոստերոնի նյութափոխանակությունը ավելի արտահայտված է, քան կանանց օրգանիզմում, դրա օրական արտադրությունը տղամարդու օրգանիզմում 20 անգամ ավելի է[6][7]։ Կանայք ավելի զգայուն են հորմոնի նկատմամբ[8]։ Տեստոստերոնն առկա է համարյա բոլոր ողնաշարավորների մոտ։ Ձկների մոտ սինթեզվում է մի փոքր տարբերվող 11-կետոտեստոստերոն[9]։ Միջատների մոտ անալոգ միացությունը էկդիզոնն է[10]։ Ամենուր հանդիպող ստերոիդներից կարելի է ենթադրել որ սեռական հորմոններն ունեն վաղ էվոլյուցիոն պատմություն[11]։

Բժշկության մեջ տեստոստերոնը օգտագործվում է տղամարդկանց սեռական գեղձերի ֆունկցիայի անբավարարության, կանանց դաշտանադադարի (կլիմաքս) խանգարումների դեպքում և որոշ ուռուցքների բուժման նպատակով։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 testosterone
  2. ↑ Mooradian AD, Morley JE, Korenman SG (February 1987). «Biological actions of androgens». Endocr. Rev. 8 (1): 1–28. doi:10.1210/edrv-8-1-1. PMID 3549275.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  3. ↑ Bassil N, Alkaade S, Morley JE (June 2009). «The benefits and risks of testosterone replacement therapy: a review». Ther Clin Risk Manag. 5 (3): 427–48. PMC 2701485. PMID 19707253.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  4. ↑ Tuck SP, Francis RM (2009). «Testosterone, bone and osteoporosis». Front Horm Res. Frontiers of Hormone Research. 37: 123–32. doi:10.1159/000176049. ISBN 978-3-8055-8622-1. PMID 19011293.
  5. ↑ Torjesen PA, Sandnes L (March 2004). «Serum testosterone in women as measured by an automated immunoassay and a RIA». Clin. Chem. 50 (3): 678, author reply 678–9. doi:10.1373/clinchem.2003.027565. PMID 14981046.
  6. ↑ Southren AL, Gordon GG, Tochimoto S, Pinzon G, Lane DR, Stypulkowski W (May 1967). «Mean plasma concentration, metabolic clearance and basal plasma production rates of testosterone in normal young men and women using a constant infusion procedure: effect of time of day and plasma concentration on the metabolic clearance rate of testosterone». J. Clin. Endocrinol. Metab. 27 (5): 686–94. doi:10.1210/jcem-27-5-686. PMID 6025472.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  7. ↑ Southren AL, Tochimoto S, Carmody NC, Isurugi K (November 1965). «Plasma production rates of testosterone in normal adult men and women and in patients with the syndrome of feminizing testes». J. Clin. Endocrinol. Metab. 25 (11): 1441–50. doi:10.1210/jcem-25-11-1441. PMID 5843701.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  8. ↑ Dabbs M, Dabbs JM (2000). Heroes, rogues, and lovers: testosterone and behavior. New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-135739-4.
  9. ↑ Nelson, Randy F. (2005). An introduction to behavioral endocrinology. Sunderland, Mass: Sinauer Associates. էջ 143. ISBN 0-87893-617-3.
  10. ↑ De Loof A (October 2006). «Ecdysteroids: the overlooked sex steroids of insects? Males: the black box». Insect Science. 13 (5): 325–338. doi:10.1111/j.1744-7917.2006.00101.x.
  11. ↑ Mechoulam R, Brueggemeier RW, Denlinger DL (September 1984). «Estrogens in insects». Journal Cellular and Molecular Life Sciences. 40 (9): 942–944. doi:10.1007/BF01946450.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 657)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Տեստոստերոն&oldid=8900961» էջից