Jean-François Papillon
Jean-François Papillon, rele souvan Jean-François ak pafwa rele pa Ayisyen Jean-François Pétécou ak pa Panyòl Jean-François Orozco, ki mouri nan lane 1805 nan Cadix (Espay), te li te youn nan aktè Revolisyon Ayisyen an. Li te yon esklav ki fèt nan Afrik ki te travay nan plantasyon Papillon nan dènye deseni yo nan dizwityèm syèk la, nan pwovens lan nò nan Santo Domingo. Li te chape soti nan plantasyon li yo, vin tounen yon "mawon" e li te sa defakto lib lè yo te kòmanse revolisyon ayisyen an nan mwa out 1791.[1]
Biyografi
[modifye | modifye kòd]Jean-François te yon koche misye Papillon, pwopriyetè yon plantasyon kafe ak ki, aprè lamò, li te retounen nan vèv li, Madanm Papillon. An 1791, Jean-François kouri soti nan eksplwatasyon kafe e li te devni yon esklav mawon.[2]
Li te youn nan lidè chèf yo nan soulèvman esklav dinò 22 out 1791, aprè batay an nan Bwa Kayiman, premyè aksyon nan revòlt esklav la ki ta mennen pèt la pa Lafrans nan koloni pi rich li yo.
Jis aprè lanmò nan Dutty Boukman, lidè nan premye nan lame a ensije, Jean-François enpoze otorite li sou lòt jeneral nwa, tankou Georges Biassou, Jeannot Bullet ak Toussaint Breda (rele pita Toussaint Louverture), li te vin kòmandan an chèf nan ansyen esklav yo nan Santo Domingo. Rive nan fen 1791, kèk semèn aprè deklanchman revolisyon an, Jean-François ak Biassou mete sou kote rivalite yo opoze Jeannot, ki pa sèlman masak blan yo, men tou, sòlda yo nwa ki defye otorite li yo. Pou rezon sa a, Biassou ak Jean-François te arete ak egzekite Jeannot nan mwa novanm 1791.
Kouri represyon nan blan yo, li rive nan pati lès zile a, anba dominasyon Panyòl ak twoup li yo. Li jwenn Panyòl yo, ki te antre nan lagè a nan 1793 kont Repiblik franse a. Li pa te kwè ke Franse yo, menm repibliken, ta aboli esklavaj. Chèf lame endijèn la, li kontribye nan okipasyon an nan yon gwo pati nan Sen Domeng. Li te pwoklame tèt li pli vit "Grand Admiral nan Lafrans". Panyòl yo te rele li jeneral.
Li te fè fas ak ogmantasyon pouvwa nan Toussaint. Li te kòmanse jalou. Li deside, avèk Georges Biassou, òganize yon atak nan 1794. Toussaint rete vivan, men jèn frè li mouri.
Zèv li yo
[modifye | modifye kòd]Referans
[modifye | modifye kòd]- ↑ Saint-Rémy, Joseph (1850). Mémoires du général Toussaint L'Ouverture, écrits par lui-même. p. 22.
- ↑ [https://books.google.fr/books?id=2BYxk6a5Ur0C&pg=PA106&lpg=PA106&dq=%22jean+fran%C3%A7ois+Papillon%22&source=bl&ots=yNrJLSlAih&sig=FB_GNk15SmiwF__0ElM8VqIcamo&hl=fr&sa=X&ei=CMnIU4G_KMWj0QWwq4DYAQ&ved=0CD8Q6AEwBzgK#v=onepage&q=%22jean%20fran%C3%A7ois%20Papillon%22&f=false Collectif, La Révolution haïtienne au-delà de ses frontières, éditions Karthala, 2006, p. 106 Jean-François Papillon]