Mancomunitat de Catalunya
A Mancomunidade de Cataluña (en catalán Mancomunitat de Catalunya) foi unha institución de ámbito catalán promovida polo dirixente da Lliga Regionalista, Enric Prat de la Riba. Desde o seu cargo na presidencia da Deputación Provincial de Barcelona, que asumiu en 1907, impulsou un proxecto de integrar por primeira vez as catro deputacións provinciais nun instrumento de autogoberno. As negociacións co goberno central iniciáronse en 1911 e en 1913, o político conservador Eduardo Dato promulgou o Real Decreto polo cal se autorizaba a unión das deputacións con fins puramente administrativos. O 18 de decembro de 1913 o rei asinou o "Decreto de Mancomunidades Provinciais". A pesar de que a lei era aplicable a todas as provincias españolas, finalmente só as catro provincias catalás fixeron uso da lei, formando a Mancomunidade de Cataluña.
A Mancomunidade constituíse o 6 de abril de 1914 baixo a presidencia de Enric Prat de la Riba, presidente da Deputación de Barcelona e da Lliga Regionalista. Segundo o seu propio estatuto, a Mancomunidade de Cataluña constaba dunha Asemblea Xeral, formada por 96 deputados das catro deputacións; a Presidencia, ocupada polo presidente da Deputación Provincial de Barcelona; e o Consello permanente, que incluía as seguintes consellerías: Camiños e Portos, Cultura e Instrución, Agricultura e Servizos Forestais, Beneficiencia e Sanidade, Obras hidráulicas e Ferrocarrís, Teléfonos, Política Social, e Facenda. Constituír o 6 de abril de 1914.
Con todo, as mancomunidades carecían de capacidade lexislativa. Tamén carecían de recursos propios, pois só dispuña dos das deputacións que formaban parte. Aínda así, a Mancomunidade de Cataluña desenvolveu unha obra considerable. Co apoio dos concellos, impulsou unha mellora das infraestruturas, ampliou a cobertura telefónica, mellorou a subministración de auga potable, impulsou a formación profesional, impulsou o Institut d'Estudis Catalans e a Biblioteca de Catalunya, impulsou unha rede de bibliotecas, construíu o observatorio Fabra, recoñeceu a normativa ortográfica impulsada por Pompeu Fabra e fomentou a renovación pedagóxica.
A fin de conseguir unha capacidade lexislativa da que carecían, Francesc Cambó, líder da Lliga tras a morte de Prat de la Riba en 1917, liderou a redacción dun Proxecto de estatuto para Cataluña. Este estatuto, redactado pola Mancomunidade e polos parlamentarios cataláns, foi aprobado o 26 de xaneiro de 1919 pero rexeitado posteriormente polas Cortes españolas.
A Mancomunidade de Cataluña foi presidida por Enric Prat de la Riba desde 1914 ata a súa morte en 1917, momento en que a presidencia foi asumida por Josep Puig i Cadafalch, que perpetuou a obra iniciada por aquel, pero a instauración da Ditadura de Primo de Rivera (1923) supuxo a morte da institución. Nese ano Puig i Cadafalch foi destituído e o seu sucesor, Alfons Sala preparou a súa disolución definitiva en 1925.
Cronoloxía
[editar | editar a fonte]- 1907. A Deputación de Barcelona, baixo a presidencia de Enric Prat de la Riba, crea o Institut d'Estudis Catalans.
- 1914. Constitución da Mancomunidade de Cataluña. Inauguración da Biblioteca de Catalunya.
- 1917. A Lliga Regionalista encabeza o movemento do Asemblea de Parlamentarios. Coa morte de Prat de la Riba, Josep Puig i Cadafalch chega á presidencia da Mancomunidade. A Lliga Regionalista entra por primeira vez no goberno de España.
- 1918-1919. Campaña a favor da autonomía de Cataluña.
- 1923. O capitán xeneral de Cataluña Miguel Primo de Rivera instaura a ditadura militar.
- 1924. O xeneral Losada é nomeado presidente interino da Mancomunidade; posteriormente substitúeo Alfons Sala, conde de Egara.
- 1925. A ditadura disolve a Mancomunidade.
