Dinastía ximena

Reis de Pamplona das dinastías íñiga e ximena. Sancho V (como Sancho I), Pedro I e Afonso I foron ademais reis de Aragón.

Co nome de dinastía ximena (ou dinastía de Navarra) coñécese a unha casa de condes e reis que gobernaron diferentes territorios da Península Ibérica durante a Idade Media:

o Reino de Navarra, de 905 a 1234
o Condado de Aragón, de 925 a 1035, e o posterior Reino de Aragón, de 1035 a 1162
o Reino de Castela, de 1029 a 1126
o Reino de León, de 1037 a 1126
o Reino de Galicia, de 1065 a 1072, e de 1112 a 1157.

A dinastía toma o seu nome do rei Ximeno e os seus descendentes, que serían primeiro señores de Áraba e posteriormente reis de Navarra.

O primeiro sería Sancho I de Navarra en 905. Esta dinastía gobernaría o Reino de Navarra até 1234, ano en que foi substituída pola dinastía Champaña.

Grazas aos matrimonios e alianzas a dinastía pasou a gobernar o Condado de Aragón, e o subseguinte Reino de Aragón, frecuentemente baixo o poder dos mesmos reis.

Introducíronse no condado de Aragón en 925 grazas ao matrimonio da condesa Andregoto Galindez co rei de Navarra García II Sánchez I. Esta dinastía manterase até 1162, ano en que Petronila de Aragón renuncia aos seus dereitos sobre o reino en favor do seu fillo Afonso II de Aragón, da casa de Barcelona.

A introdución no Reino de Castela prodúcese en 1029 a través do reinado do rei de Navarra Sancho III O Maior, que dividirá o seu reino entre os seus fillos; Fernando I de Castela será o continuador da dinastía, e o seu introductor no Reino de León, que recibiría da súa esposa.

A dinastía finalizaría con Urraca I de León, raíña de Galicia, de León e de Castela, que dará paso á dinastía de Borgoña, que inicia o seu fillo Afonso Raimúndez (Afonso VII O Emperador).

Rei Ximeno (ca. 720)

O texto máis antigo que se refire a este monarca é do ano 781.

Pai de Garcí Ximénez e de Íñigo Ximénez, que serían monarcas, en diferentes partes, aínda que até agora non foi posíbel precisar os lugares.

Garci Ximénez (fallecido ca. 750?)

Fillo do rei Ximeno, casou con Onneca Rebelle de Sangüesa, da que naceron o rey Íñigo Garcés e Sancha.

Dun segundo matrimonio con Dadildis de Pallars (irmá do conde Ramón de Pallars) naceron o rei Sancho Garcés (non confundir con Sancho Garcés I de Navarra) e Ximeno Garcés.

Íñigo Ximénez (842)

Fillo do rei Ximeno, este rei foi coetáneo do seu irmán García Ximénez. As noticias deste monarca son escasas e a maior parte da documentación, falsificada. Considérase que, xunto a Onneca, foi o pai de Íñigo Íñiguez (824-852), fundador da dinastía íñiga.

Íñigo Garcés

Era fillo do rei García Ximénez e de Onneca de Sangüesa.

Casou con Ximena e foron pais de García Íñiguez, Ximeno Íñiguez, Fortún Íñiguez, Sancho Íñiguez e dona Toda, que casou con García Íñiguez de Olza.

Sancho Garcés (867-873)

Fillo de García Ximénez e Dadildis de Pallars. Confúndese a miúdo co seu homónimo Sancho Garcés I de Pamplona.

Casou cunha filla do conde de Aragón Galindo Aznar I, da que naceron o rei Íñigo Sánchez (en fontes árabes aparece como rei dos bascóns) e Velasquita, que casou con Mutarrif, fillo de Mussa II.

García Íñiguez (839-861)

Non hai que confundilo con García Íñiguez, rei de Pamplona entre os anos 851 e 880.

Fillo do rei Íñigo Garcés e da raíña Ximena. Foi irmán de Ximeno Íñiguez, Fortún Íñiguez e de Sancho Íñiguez, que fuxiron a Córdoba.

Foi gobernante da Valdonsela e morreu na batalla de Liédena o ano 861.

García Ximénez (835-886)

Rei de Pamplona durante a rexencia por ausencia do herdeiro entre 870 e 880. Fillo de Ximeno Garcés.

Casou con Urraca, da que naceron o rei Sancho Garcés I de Navarra, Íñigo Garcés e o rei Ximeno Garcés de Navarra.

Sancho Garcés I (865-925)

Rei de Pamplona entre os anos 905 e 925.

Fillo de García Íñiguez, descendente da dinastía Ximena. Á morte de García I Íñiguez no ano 870, foi gobernante da Valdonsela e pronto retomou unha política militar de liderado en todos os territorios circundantes, sendo o primeiro en intentar conquistar a Ribeira do Ebro.

Co apoio do rei asturiano Afonso III de Asturias (con parentes mutuos en Áraba-Castela), xunto co conde de Pallars ocuparía Pamplona, forzando a Fortún Garcés a abdicar do trono.

Deixando ao lado dalgún modo os dereitos patrimoniais dos fillos de Fortún Garcés, os cales permanecerían aínda así na Corte, estes recaerán na súa neta Toda de Larraún, que estaba casada con Sancho Garcés I, e lle reforzarían en valer dentro da familia e ser aceptado como rei de Pamplona en 905, sucedendo a dinastía Ximena á Íñiga en levar as rendas de Navarra durante to de máis de tres séculos.

Monarcas

Emperadores en letra negra. Data de asunción do título imperial entre parénteses.

Navarra

905–925 Sancho I, fillo de García Ximénez de Pamplona 'rei doutra parte do reino'
925–931 Ximeno Garcés, irmán de Sancho I
925–970 García Sánchez I, fillo de Sancho I
970–994 Sancho II, fillo de García
994–1000 García Sánchez II, fillo de Sancho II
1000–1035 Sancho III (1034), fillo de García
1035–1054 García Sánchez III, fillo de Sancho III
1054–1076 Sancho IV, fillo de García

Unión con Aragón 1076 a 1134.

1134–1150 García Ramírez, neto dun fillo ilexítimo de García Sánchez III
1150–1194 Sancho VI, fillo de García
1194–1234 Sancho VII, fillo de Sancho VI

Navarra á casa de Champaña en 1234.

Castela, León e Galicia

1035–1065 Fernando I (1056), fillo de Sancho III

Recibe León e Galicia en 1037.

1065–1072
- Sancho II en Castela, fillo de Fernando
- Afonso VI en León, fillo de Fernando
- García I de Galicia e Portugal en Galicia e Portugal (destronado en 1071 por Sancho II e Afonso VI), fillo de Fernando
1072 Sancho II en Castela, León e Galicia
1072–1109 Afonso VI (1077)
1109–1126 Urraca, filla de Afonso, brevemente esposa de Afonso I de Aragón

Galicia á casa de Borgoña en 1111, León e Castela en 1126.

Sobrarbe e Ribagorza

1035–1043 Gonzalo, fillo de Sancho III

Sobrarbe e Ribagorza incluído en Aragón en 1043.

Aragón

1035–1063 Ramiro I, fillo ilexítimo de Sancho III
1063–1094 Sancho Ramírez, fillo de Ramiro
1094–1101 Pedro I, fillo de Sancho
1104–1134 Afonso I (1109), medio irmán de Pedro
1134–1137 Ramiro II, irmán de Afonso
1137–1162 Petronila, filla de Ramiro II

Aragon á casa de Barcelona en 1137.

Viguera

970–991 Ramiro Garcés, fillo de García Sánchez I, medio irmán de Sancho II
991–1002 Sancho Ramírez fillo de Ramiro
1002–1005/1030 García Ramírez, irmán de Sancho

Viguera incluída en Navarra en 1030.

Véxase tamén

Outros artigos