Bushido

Samurais coas súas armas (1880-1890). Fotografía de Kusakabe, Kimbei

Na tradición xaponesa, Bushido (kanji: 武士道, hiragana: ぶしどう, romaji: Bushidō), que en galego significa "o camiño do guerreiro", é un código de ética dura e particular ao que moitos samurais (ou bushi) dedicaron as súas vidas, esixindo lealdade e honra ata a morte. Un samurai que non conseguise manter a súa honra, podería recuperala ao practicar o seppuku (suicidio ritual). Dise que desde a infancia, o Bushido foi aplicado na clase dirixente xaponesa antes de saír do seo da nai.

A palabra vén do xaponés saburau, verbo samurai que significa "servir coma un asistente." A palabra bushi é un termo xaponés que significa "cabaleiro de armadura." A palabra samurai foi usada por outras clases sociais, mentres os guerreiros se chamaban por un termo máis digno: bushi.

Primeira edición da obra de Inazō Nitobe Bushido: The Soul of Japan (Leeds & Biddle, Foiladelfia. 1900), que supón o primeiro estudo en profundidade do mundo dos samurais

Volveuse coñecido como "o código samurai", pero é máis que iso. O nome acaído non é "código" nin "lei" do guerreiro, senón mellor, "o camiño". Non é simplemente unha lista de regras que debe cumprir un guerreiro para obter o seu título; é un conxunto de principios que preparan un home ou unha muller a loitar sen perder a súa humanidade, e para dirixir e mandar sen perder o contacto cos valores fundamentais. É unha descrición dun modo de vida e unha receita dun nobre guerreiro. Na cerna do Bushido samurai está a aceptación da morte. "O camiño do samurai atópase na morte", di o Hagakure, unha explicación do Bushido, de 1716, cuxo título significa literalmente "Escondido nas follas." Logo de que o guerreiro estea preparado para o feito de morrer, vivir a súa vida sen se preocupar pola morte, e escolle as súas accións con base nun principio, non terá medo.

Fontes

Este código moral ten catro fontes principais:

Confucianismo

Adoración de culto ancestral. O Ceo é claramente o curso máis apropiado do confucianismo. Outro elemento importante é o "emperador", tamén chamado "fillo do mediador do Ceo", entre o ceo e os homes. A práctica do Ren implica as virtudes da lealdade e de compaixón, que poden facer xustiza e bos principios, chamados Yi. O home que practica as virtudes é un junzi, un home superior que se opón aos plebeos, pero cómpre salientar que o termo se refire á superioridade moral e non está ligado á orixe social.

Budismo

O Budismo dálle o guerreiro completo e un estoicismo teimoso que acompaña o samurai ata os derradeiros días da súa vida. O bushi acepta a morte como unha realidade da que non se pode fuxir e depende do seu personaxe como un construtor do seu destino. En palabras do príncipe de Mito: "Calquera pode entrar no medio da batalla e morrer. Doado para un idiota, pero para un verdadeiro samurai é unha decisión xusta na ecuanimidade, e un valor certo cando saber vivir é vivir e morrer cando vai morrer". O budismo ofreceu un método de contemplación detrás dun fenómeno que poñer o guerreiro en harmonía con todos.

Zen

A práctica do zen libera a mente de distracción e permite perseguir a perfección en todas as cousas. A rama do budismo zen adáptase ás características do guerreiro samurai e o seu valor de culto, que se reflicte no haicai: "Estou feliz que todo estea baleiro. Honra da espada do inimigo, só machucar a brisa da primavera coa claridade do lóstrego".

Xintoísmo

O xintoismo cría na pureza do innato, polo que non tiña espazo para o pecado orixinal. As obras de Mencio e Confucio foron as principais leccións para os mozos samurai e un estándar interesante de resolución para grandes problemas. Wan Yang Ming foi un dos grandes estudosos da filosofía chinesa, dos que máis influíron nas mentes de todos os samurais e que se mantivo como criterio moral básico: "falar e facer son a mesma cousa."

As "sete virtudes" do Bushido

Na súa forma orixinal, recoñécense no Bushido sete virtudes asociadas:

Xustiza, decisións correctas (义 Gi)

Consiste en ser honesto nas relacións con todos; crer na xustiza, pero non na que emana dos outros, senón na propia. Para un auténtico samurai non hai escala en relación coa honestidade e coa xustiza, senón que hai só o correcto e o incorrecto.

Coraxe (勇 Yuu)

Trátase de erguerse por riba da masa de persoas que teñen medo de actuar. Agocharse coma unha tartaruga na súa cuncha non é vivir. Un samurai debe ter coraxe heroica. A coraxe heroica non é cega, senón que é intelixente e forte, para substituír o medo con respecto e coidado.

Benevolencia (仁 Jin)

A través de adestramento intenso, o Samurai vólvese rápido e forte. Non é como o resto dos homes. Desenvolve un poder que debe ser usado para o ben de todos, con compaixón. Colabora cos seus compañeiros en calquera oportunidade e, se a oportunidade non xorde, sae do seu camiño para a atopar.

Respecto (礼 Rei)

O samurai non ten razón ningunha para ser cruel. Non ten necesidade de probar a súa forza. Un samurai é cortés mesmo cos seus inimigos. Sen esa demostración de respecto non se é mellor cós animais. Un samurai recibe respecto non só pola súa ferocidade na batalla, senón tamén polo xeito en que tratan os outros. A forza interior do samurai auténtico faise evidente en momentos de dificultade.

Sinceridade, honestidade absoluta (诚 Makoto)

Cando un samurai di que vai facer algo, é como se xa estivese feito; nada na Terra pode impedilo. Non ten que dar a súa palabra; non ten que prometer; o simple acto de falar pon en movemento o acto de facer. Falar e facer son a mesma acción.

Honra (名誉 "名誉" Meiyo)

O samurai de verdade ten só un xuíz da súa propia honra, e é el mesmo. As decisións que toma e como se levan a cabo son un reflexo de quen é realmente.

Lealdade

Facer ou dicir "algo" significa que "algo" te pertence. Un samurai é intensamente leal a aqueles que estean baixo os seus coidados e, para as persoas das que é responsable, segue a ser intensamente leal. Para o guerreiro, as palabras dun home son como as súas pegadas: pódese seguir a onde queira que vaia.

Véxase tamén

Outros artigos

• Confucianismo
• Budismo
• Zen
• Xintoísmo
• Samurai

Bibliografía

• Inazo Nitobe. Bushido: el código de ética de los samurais y el alma de Japón". Ed. Miraguano, 2005. [ISBN 978-84-7813-293-5] (En castelán)
• Yamamoto, Tsunetomo. Bushido. El camino del samurái. 2005. [ISBN 978-84-8019-843-1] (En castelán)
• Inazo Nitobe. Bushido. El código del Samurái. [ISBN 978-970-732-134-2] (En castelán)
• Oleg Benesch. Inventing the Way of the Samurai: Nationalism, Internationalism, and Bushido in Modern Japan. Oxford University Press, 2014. [ISBN 0198706626] (En inglés)
• Donn F. Draeger. Martial Arts And Ways Of Japan. Vol I. Weatherhill, 2007. [ISBN 0-8348-0233-3] [ISBN 978-0-8348-0233-9] (En inglés)
• Donn F. Draeger. Martial Arts And Ways Of Japan. Vol II. Weatherhill, 2007. [ISBN 0-8348-0234-1] [ISBN 978-0-8348-0234-6] (En inglés)
• Donn F. Draeger. Martial Arts And Ways Of Japan. Vol III. Weatherhill, 1996. [ISBN 0-8348-0351-8] [ISBN 978-0-8348-0351-0] (En inglés)
• Donn F. Draeger. Comprehensive Asian Fighting Arts. Kodansha International, 1981. [ISBN 0-87011-436-0] [ISBN 978-0-87011-436-6] (En inglés)
• Oscar Ratti, Adele Westbrook. Secrets of the Samurai: A Survey of the Martial Arts of Feudal Japan. Booksales 1999. [ISBN 0-7858-1073-0] [ISBN 978-0-7858-1073-5] (En inglés)
• Yuzan Daidoji. The Code of the Samurai: A Modern Translation of the Bushido Shoshinshu of Taira Shigesuke. Tuttle Publishing, 1999. [ISBN 0-8048-3190-4] [ISBN 978-0-8048-3190-1] (En inglés)