Saltar ao contido

Adanero

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía políticaAdanero
Imaxe
Localización
Editar o valor en Wikidata Mapa
 40°56′45″N 4°36′24″O / 40.945833333333, -4.6066666666667
EstadoEspaña
Comunidade autónomaCastela e León
Provinciaprovincia de Ávila Editar o valor en Wikidata
CapitalAdanero Editar o valor en Wikidata
Poboación
Poboación204 (2023) Editar o valor en Wikidata (6,49 hab./km²)
Xeografía
Parte de
Superficie31,42 km² Editar o valor en Wikidata
Altitude910 m Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Santa María la Real de Nieva
Pajares de Adaja (pt) Traducir
Gutierre-Muñoz (pt) Traducir
Sanchidrián (pt) Traducir
Muñopedro (pt) Traducir
Martín Muñoz de las Posadas (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata
Organización política
• Alcalde Editar o valor en WikidataManuel Maroto Torrecilla (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Código postal05296 Editar o valor en Wikidata
Fuso horario
Código INE05001 Editar o valor en Wikidata
Sitio webadanero.es Editar o valor en Wikidata

Adanero é unha vila e municipio de España pertencente á provincia de Ávila, na comunidade autónoma de Castela e León. En 2017 tiña unha poboación de 211 habitantes (117 homes e 103 mulleres).

Toponimia

[editar | editar a fonte]

O topónimo, de acordo con Eduardo Tejero Robledo, podería provir de «herdanza ou propiedade de Adán».[1]

Símbolos

[editar | editar a fonte]

O escudo heráldico e a bandeira que representan ao municipio foron aprobados o 29 de decembro de 1997 . O escudo ten de brasón:

«Escudo de forma española. En campo de goles, unha torre de ouro, ameada, mampostada, de sabre e aclarada de azur, sobre terraza sinople cargada con ondas de prata e azur, cimada de guerreiro armado de helmo con airón, espada e tarxa e superada de coroa condal. Ao timbre, Coroa Real de España.»
Boletín Oficial de Castela e León nº 18 de 28 de xaneiro de 1998 [2]

A descrición da bandeira é a seguinte:

«Bandeira cadrada, de proporción 1:1, de cor carmesí, e no seu centro o escudo municipal, nas súas cores. »
Boletín Oficial de Castela e León nº 18 de 28 de xaneiro de 1998 [2]

Localización

[editar | editar a fonte]

A localidade de Adanero atópase na comarca de La Moraña, a 910 msnm,[3][4] a 40 km da capital provincial e situado entre os puntos quilométricos 109 e 110 da estrada N-VI Madrid-A Coruña. A poboación (referida ao 1 de xaneiro de 2006 polo INE) era de 326 persoas (161 homes, 165 mulleres). A superficie é de 31 km², aínda que están en litixio 6,31 ha coa localidade veciña.

Noroeste: Gutierre-Muñoz Norte: Martín Muñoz de las Posadas Nordeste: Martín Muñoz de las Posadas
Oeste: Pajares de Adaja Leste: Santa María la Real de Nieva
Suroeste: Pajares de Adaja Sur: Sanchidrián Sueste: Muñopedro

Historia

[editar | editar a fonte]
Telégrafo óptico restaurado de Adanero.

Atopáronse restos -un xerro de bronce- de orixe visigodo no termo.[1] Con todo a orixe da poboación é posterior; a súa primeira mención escrita remóntase a 1250.[1] Durante o século XV pertenceu ao sexmo de Santo Tomei.[1]

O título de Vila osténtao en virtude de Real Cédula concedida polo monarca Filipe IV[5] o 15 de maio de 1630. No Decreto Real de 12 de marzo de 1691, asinado polo rei Carlos II, nomeaba a Pedro Núñez de Prado primeiro conde de Adanero.[5] Constituíuse como Vila libre en virtude da cédula expedida por Filipe V o 22 de setembro de 1741, reafirmada por Fernando V o 3 de maio de 1753 cunha nova Cédula Real nos mesmos termos que a que fose concedida poucos anos antes.

En 1845 a descrición que fixo o historiador Pascual Madoz Ibáñez (Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de ultramar, páx. 80), desta localidade, na primeira parte do século XIX, di que está situada nunha planicie de numerosos lagos: entón contaba con 218 casas e 774 habitantes. A xente dedicábase á agricultura, á arrieiría e ao comercio de gando:

«v. con ayunt. de la prov, adm. de rent. y dióc. de Avila (6 leg.), part. jud. de Arévalo (3), aud. terr. de Madrid (16), y c. g. de Casilla la Vieja: SIT. en una planicie, circundada de algunos lagos, de CLIMA sano, horizonte despejado, y mas propensa á fiebres intermitentes que á otras enfermedades: tiene 218 CASAS de regular distribucion, una de postas, otra de ayun., estafeta de correos, escuela de primera enseñanza, dotada de los fondos de propios, pósito, igl. parr. sólida y moderna, dedicada á la Asuncion de Ntra. Sra. y servida por 1 párroco y 1 beneficiado, que obtienen sus destinos por oposicion en concurso general, cementerio, 2 ermitas, una con advocacion á Jesus Nazareno, y otra á Sta. Ana, y aguas abundantes de pozo de mala calidad; las personas que quieren beberla mejor, la toman de un hermoso caño, construido poco ha de los fondos comunes a 1/2 leg. de la v. hacia el O. en el desp. de Mamblas. Confina el TÉRM. por N. con el de Martin Muñoz á dist. de 1/2 leg., E. con el r. Boltoya á poco más de 1/4, S. con térm. de Sanchidrian á 1/2, y O. con el r. Adaja á unos 3/4: sy cabida es de 7,034 fan. de tierra, 5,034 cultivadas y 2,000 incultas cultivables: quellas están divididas en 2 hojas, y cada año se siembra una de 2,517 fanegas.: en legumbres se emplean 80, y 316 en pasto: el TERRENO en lo general es llano y de buena calidad, y hácia el NE. á 1/2 leg. de dist. se encuentra un pinar de propios de la v.; por ella pasan los 3 correos generales á la semana, la carretera de la Coruña á Madrid, y no lejos la de Valladolid: el CAMINO provincial se halla en regular estado; PROD.: trigo, cebada, centeno, algarrobas, garrbanzos, ganado lanar y vacuno; POBL.: 182 vec., 774 hab. dedicadas á la agricultura, arrieria y tráfico de ganados; CAP. PROD.: 1.900,000 rs.; IMP.: 76,000 rs.; CONTR. 24,060 rs., 32 mrs. vn.»
Pascual Madoz. Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (1846)[6]

Así mesmo Francisco de Paula Mellado en 1845 (España geográfica, histórica, estadística y pintoresca, páx. 151) e en 1846 (Guía del viagero en España, 3ª ed. pax. 476), describe a Adanero.

Demografía

[editar | editar a fonte]

O municipio, que ten unha superficie de 31,42 km²,[7] conta segundo o padrón municipal para 2017 do INE con 211 habitantes e unha densidade de 6,72 hab./km².

Gráfica de evolución demográfica de Adanero entre 1842 e 2017

     Poboación de dereito (1842-1897, excepto 1857 e 1860 que é poboación de feito) segundo os censos de poboación do século XIX.[8]      Poboación de dereito (1900-1991) ou poboación residente (2001) segundo os censos de poboación do INE.[8]      Poboación segundo o padrón municipal de 2011[9] e de 2017 do INE.

Patrimonio arquitectónico

[editar | editar a fonte]
O concello data do século XIX.

Na súa Praza Maior da poboación álzanse dous edificios dignos de mención: a casa do concello e a igrexa. Tamén se atopa na localidade o Palacio ou Mansión dos Condes de Adanero.

  • Concello ou Palacio Consistorial da Vila de Adanero

O Concello ou Palacio Consistorial da Vila de Adanero, grande edificio de mediados do século XIX. Cabe destacar o seu reloxo, que rexeu as horas da Vila coa súa campá.

  • Igrexa de Nuestra Señora de la Asunción
Artigo principal: Igrexa de Nuestra Señora de la Asunción (Adanero).
O edificio non se conserva todo o ben que se podería desexar.

A igrexa de Nuestra Señora de la Asunción de Adanero está declara Ben de Interese Cultural con categoría de monumento. Na súa estrutura podemos apreciar diferentes estilos arquitectónicos (románico-mudéxar, renacentista e barroco). Dentro atopamos tres naves soportadas por dous arcos de granito que soportan todo o peso sobre senllas columnas nos seus extremos. Na ornamentación interior atopámonos con belos retablos (cos retablos recentemente restaurados de San Miguel e de Santiago Matamouros) e confesionarios de inspiración barroca. Tamén destaca o seu órgano do século XVIII, desgraciadamente case irreparable, de Juan Francisco Verdalonga Romeu (os instrumentos da familia Verdalonga crearon unha estética no órgano español).

  • Palacio dos Condes de Adanero
O palacio dos Condes de Adanero está actualmente restaurado.

Tamén atopamos restaurado o Palacio ou mansión dos Condes de Adanero, de arquitectura típica das construcións nobres castelás en ladrillo e cuarteróns. Nela podemos contemplar a magnífica portada labrada en granito, co escudo tallado en pedra calcaria que pertence ao apelido Núñez de Prado que levaron os dous primeiros Condes de Adanero. Construído posiblemente a finais do século XVII.

  • Telégrafo óptico

Durante o século XIX contou cunha torre do telégrafo óptico, restaurada en 2005 por unha compañía de telefonía móbil.

Patrimonio natural

[editar | editar a fonte]
  • Lavajo de San Antón

Para os amantes da ornitoloxía poden facilmente deleitarse no lavajo chamado de San Antón, nos arredores do pobo. As súas augas son permanentes, dando acubillo a azulóns, onde poden chegar a criar, e serve de lugar de descanso a pequenos limícolas, como o correlimos común, o andarríos chico e o andarríos grande nas súas viaxes cara aos seus cuarteis de cría e invernada.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Gutiérrez Robledo & et al. 2011, p. 145.
  2. ↑ 2,0 2,1 Xunta de Castela e León, ed. (28 de xaneiro de 1998). "DECRETO de 29 de decembro de 1997, da Presidencia da Deputación Provincial de Ávila, polo que se aproba o Escudo Heráldico e Bandeira Municipal do Concello de Adanero." (PDF). Boletín Oficial de Castela e León nº 18. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de marzo de 2016. Consultado o 27 de xullo de 2018. 
  3. ↑ Axencia Estatal de Meteoroloxía (ed.). "Datos de altitude para Adanero na páxina de previsión meteorolóxica de AEMET provenientes do Nomenclátor xeográfico de municipios e entidades de poboación do Instituto Geográfico Nacional". [Ligazón morta]
  4. ↑ Axencia Estatal de Meteoroloxía (ed.). "Interpretación: Predición por municipios". Arquivado dende o orixinal o 13 de marzo de 2013. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Gutiérrez Robledo & et al. 2011, p. 146.
  6. ↑ Pascual Madoz, páxina 80
  7. ↑ Instituto Nacional de Estadística (ed.). "Población, superficie y densidad por municipios - Ávila". Arquivado dende o orixinal o 02 de outubro de 2013. Consultado o 27 de xullo de 2018. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Instituto Nacional de Estadística (España) (ed.). "Alteraciones de los municipios en los Censos de Población desde 1842 - Adanero". 
  9. ↑ Instituto Nacional de Estadística (ed.). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero de 2011". 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adanero&oldid=6559931»