Territorio Libre de Trieste

Territorio Libre de Trieste
Localización
	45°41′N 13°45′L / 45.68, 13.75
Capital	Trieste
Poboación
Poboación	330.000 (1949) (447,15 hab./km²)
Lingua oficial	lingua italiana ; Lingua serbocroata ; lingua eslovena
Relixión	catolicismo
Xeografía
Superficie	738 km²
Datos históricos
Creación	15 de setembro de 1947
Disolución	11 de outubro de 1977
10 de novembro de 1975	Evento clave
10 de novembro de 1975	Tratado de Osimo
Organización política
Forma de goberno	Consello de Seguridade das Nacións Unidas ; república
Moeda	Lira italiana

O Territorio Libre de Trieste (en italiano: Territorio libero di Trieste, en esloveno: Svobodno tržaško ozemlje, en croata: Slobodni teritorij Trsta), tamén coñecido compo Estado Libre de Trieste, foi unha cidade estado situada na Europa central, entre o norte de Italia e os territorios de Eslovenia e Croacia, na antiga Iugoslavia.

O Territorio Libre de Trieste abarcaba a cidade portuaria de Trieste, unha estreita franxa costeira ao noroeste (Zona A) e unha pequena porción da península de Istria (Zona B).

Foi establecido en 1947 pola Resolución 16 do Consello de Seguridade das Naciones Unidas, para acomodar a unha poboación con mestura étnica e cultural nun país neutral, democrático e independente. A intención era tamén eliminar as demandas territoriais, debido á importancia estratéxica da cidade para o comercio coa Europa central.

Xeografía

O Territorio Libre de Trieste abarcaba unha superficie de 738 km² ao redor do golfo de Trieste, desde Duino/Devin, no norte, a Novigrad/Cittanova no sur, e tiña aproximadamente 330 000 habitantes. Limitaba ao norte con Italia e ao sur e ao leste con Iugoslavia. Os ríos que atravesaban o Estado eran o Risano/Rižana, o Dragogna/Dragonja, o Timavo/Reka, o Rosandra/Glinščica e o Quieto/Mirna. O punto máis alto do territorio era o monte Castellaro/Veliko Gradišče, de 724 m de altura. Os puntos extremos do seu territorio eran Medeazza/Medjevas ao norte, a 45° 48' de latitude, Porto Quieto/Tarski ao sur, a 45° 18' de latitude, a punta Salvore/Rt Savudrija ao oeste, a 13° 29' de lonxitude e Grozzana di Pese/Gročana ao leste, a 13° 55' de lonxitude.

Historia

Desde o ano 1382, despois da voluntaria doazón da cidade ao imperio Austríaco, Trieste foi o porto da monarquía dos Habsburgo. Debido ao desenvolvemento do porto, á boa administración e a tolerancia que viviu a cidade baixo a protección do Imperio, Trieste nunca se rebelou, gañando o lema "TERGESTE URBS FIDELISSIMA" que figura baixo o seu escudo.

En 1921 (despois da primeira guerra mundial) Italia anexionou formalmente Trieste, Istria e parte do que hoxe é a zona occidental de Eslovenia. Comezou entón unha política de italianización forzada da zona. Foron expulsados os cidadáns de fala alemá e empezaron persecucións en contra dos eslovenos e croatas presentes no territorio.

Durante os anos de 1920 a 1930 a poboación eslava foi obxecto dunha italianización, e foi discriminada baixo o réxime fascista de Mussolini. Esta poboación tamén sufriu episodios de violencia, incluíndo o incendio do Club Nacional Esloveno (Narodni dom) o 13 de xullo de 1920.

Algúns eslavos crearon a organización de resistencia Trst, Istra, Gorica, Reka (Trieste, Istria, Gorizia e Rijeka), coñecida como TIGR ("tigre" en esloveno), cuxos métodos incluíron máis de 100 accións terroristas en Trieste e os seus arredores durante os anos das décadas de 1920 e 1930.

Na segunda guerra mundial, Italia formou parte das Potencias do Eixe. Cando o réxime fascista se derrubou en 1943 e Italia capitulou, Eslovenia e Croacia (que ían converterse en parte de Iugoslavia) anexionaron formalmente o territorio, pero este foi ocupado polo Exército alemán. O 4º Exército iugoslavo, xunto co IX Corpo esloveno, capturou Trieste o 1 de maio de 1945. A 2ª División do 8º Exército británico, formada por neozelandeses, chegou ao día seguinte e o Exército alemán entregouse ás tropas neozelandesas. Os soldados iugoslavos marcharon o 12 de xuño de 1945, cumpriendo así un acordo entre Iugoslavia e os aliados alcanzado o 12 de maio.

O 10 de febreiro de 1947 asinouse un tratado de paz con Italia, establecendo o Territorio Libre de Trieste. O territorio, porén, foi dividido en dúas zonas. A Zona A, de 222,5 km² de extensión e con 262 406 habitantes, incluía Trieste e era administrada polas forzas británicas e estadounidenses. A Zona B, de 515,5 km² de extensión e 71 000 habitantes, era administrada polo Exército Nacional Iugoslavo. O territorio nunca funcionou como un verdadeiro estado independente. Así e todo a súa condición formal foi respectada e creou as súas propias moedas e selos de correos.

O Goberno Militar Aliado da Zona A estaba protexido por dous continxentes de militares aliados, 5 000 estadounidenses das TRUST (TRieste United States Troops) e 5 000 británicos das BETFOR (British Element Trieste FORce), cada un deles incluíndo varios batallóns de infantaría completos con unidades auxiliares independientes.^[1]

Segundo as estimacións publicadas polo Goberno Militar Aliado (considerado non fiábel por Iugoslavia),^{[Cómpre referencia]} a Zona A tiña cerca de 310 000 habitantes, incluíndo 239 200 falantes de italiano e 63 000 eslovenos en 1949. Pola súa parte, segundo o censo iugoslavo de 1945, na parte de Istria que se converteu na Zona B había 67 461 habitantes, incluíndo 30 789 eslavos, 29 672 italófonos e 7 000 persoas de nacionalidade non identificada. Porén, segundo as fontes italianas contemporáneas, na zona B había entre 36 000 e 55 000 italófonos e entre 12 000 e 17 000 eslavos.

Consecuencias demográficas

A finais dos 1940 e nos anos que seguiron á división do territorio, máis de 40 000 persoas, a maioría delas italianas, elixiron abandonar a Zona B baixo administración iugoslava e trasladarse á Zona A, baixo administración italiana, por distintos motivos.

Desde 1954 até 1961 o 10 % da poboación (máis de 20 000 triestinos), emigrou, a maioría deles a Australia, especialmente ás zonas de Melbourne e Sydney.

Disolución

O 5 de outubro de 1954 asinouse o chamado Memorando de Londres polos ministros dos Estados Unidos de América, Reino Unido, Italia e Iugoslavia. O memorando cedeu, de facto, a administración civil da Zona A (a actual provincia de Trieste) a Italia e da Zona B a Iugoslavia. Ademais, quedaron baixo aministración iugoslava algunhas vilas da municipalidade de Muggia, que formaba parte da Zona A: Plavje, Spodnje Škofije, Jelarji, Hrvatini, Kolomban, Cerej, Premančan e Barizoni. Tamén o castelo e a vila de Socerb ao norte de San Dorligo della Valle pasou a administración iugoslava, segundo o Anexo I do Memorando.

O 10 de novembro de 1975 foi asinado na cidade italiana de Osimo (provincia de Ancona), un tratado bilateral entre a República Federal Socialista de Iugoslavia e a República italiana, co que a repartición acordada no Memorando de Londres adquiriu o status de iure. O tratado entrou en vigor o 11 de outubro de 1977.

Economía

A economía do Territorio Libre de Trieste baseábase no porto, o Porto Libre de Trieste, que tiña unha particular zona franca e tamén un centro financeiro que era un certo paraíso fiscal. Este status data de 1719, en tempos da monarquía dos Habsburgo,^[2] e foi confirmado no tratado de París (1947). Neste último tratado permitíase a transformación de materias primas no porto con tarifas vantaxosas. As mercadorías que chegaban por mar desde países extraeuropeos podían seren introducidas libremente nos portos francos, sen importar a orixe ou o destino posterior, e sen ter que pagar ningunha taxa aduaneira no espazo do porto.^[3]

Gobernadores do Territorio

Zona A

1 de maio de 1945 - 4 de xullo de 1945, Maj. Gen. Bernard Cyril Freyberg (Nova Zelandia) *

4 de xullo de 1945 - 4 de xullo de 1947, Col. Alfred Bowman (EE. UU.)*

4 de xullo de 1947 - 16 de setembro de 1947, Col. James Carnes (EE. UU.)*

16 de setembro de 1947 - 31 de maio de 1951, Maj. Gen. Terence Sydney Airey (Reino Unido)

31 de maio de 1951 - 26 de outubro de 1954, Maj. Gen. Thomas Winterton (Reino Unido)

Zona B

1 de maio de 1945 - 15 de setembro de 1947, Dušan Kveder (Iugoslavia) *

15 de setembro de 1947 - 15 de marzo de 1951, Mirko Lenac (Iugoslavia)

15 de marzo de 1951 - 26 de outubro de 1954, Miloš Stamatović (Iugoslavia)

* Gobernadores da Venecia Xulia antes da creación do TLT.^[4]

Notas

Véxase tamén

Bibliografía

Novak, Bogdan C. (1996): Trieste 1941-1954. La lotta politica, etnica e ideologica. Milano: Ugo Mursia, ISBN 978-88-4252-009-2.

Outros artigos

Ligazóns externas

Resolución 16 do 10 de xaneiro de 1947, do Consello de Seguridade das Naciones Unidas no que se establece o TLT (en castelán).
Trieste Handbook (en inglés).
Storia di Trieste, aTrieste.eu (en italiano)
Web do Free Territory of Trieste (en inglés)
Páxina web dedicada ao TLT, triesteriviera.tripod.com (en varios idiomas)

[1] Trieste and the Free Territory of Trieste (FTT) 1945-1954.

[2] THE PORT OF TRIESTE AND ITS RAILWAY CONNECTIONS IN THE HABSBURG MONARCHY: ECONOMIC CHANGE AND INFRASTRUCTURE PROBLEMS, 1850-1918 Arquivado 21 de xuño de 2012 en Wayback Machine..

[3] ttps://web.archive.org/web/20141214210418/http://www.porto.trieste.it/ita/porto/porto_franco] (en italiano).

[4] ttp://www.worldstatesmen.org/Italy.htm#Trieste] (en italiano).

[1]

[2]

[3]

[4]