Condrictios
| Condrictios (Chondrichthyes) Peixes cartilaxinosos Rango fósil: silúrico - actualidade | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Tiburón branco (Carcharodon carcharias) | |||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Subclases | |||||||||||||||
Os condrictios (Chondrichthyes, do grego χονδρος chóndros, "cartilaxe", e ιχθύς ichthýs, "peixe") ou peixes cartilaxinosos son unha clase de vertebrados acuáticos caracterizados por teren o esqueleto cartilaxinoso, a diferenza do esqueleto dos peixes óseos (osteíctios), que o teñen osificado.
Comprende os elasmobranquios (tiburóns e raias) e os holocéfalos (quimeras).
Evolución
editar
Os condictios fixeron a súa aparición durante o Devoniano superior. Os fósiles máis primitivos que se coñecen corresponden ao xénero Cladoselache.[1][2] Ao longo da súa historia contaron con dous grandes períodos de radiación evolutiva, a primeira tivo lugar até principios do Permiano, para logo pasar por unha fase de declive que durou 100 millóns de anos; a segunda gran radiación produciuse no cretáceo.[1]
Durante case 400 millóns de anos, os tiburóns foron evolucionando sen cesar, adquirindo múltiples formas e tamaños, desenvolvendo novos sentidos e órganos; o ben, evolucionaron en especies moi especializadas, como os tiburóns martelo (Sphyrna lewini). O seu apoxeo chegou ao tempo en que os dinosauros se convertían nos donos da terra firme. Pero os tiburóns sempre estiveron máis adaptados que os dinosauros e, se xa soportaran con éxito a maior extinción de todos os tempos no paleozoico (hai 240 millóns de anos), foron tamén capaces de soportar o impacto ambiental que causou a desaparición dos dinosauros.[3]
Os condrictios dividíronse evolutivamente en dúas ramas: elasmobranquios e holocéfalos. Os elasmobranquios fixeron a súa aparición durante o silúrico. A este grupo pertencen os tiburóns e as raias; posúen fendeduras branquiais expostas, e espiráculos detrás de cada ollo. Os holocéfalos apareceron contra finais do silúrico. Caracterízanse por posuíren unha membrana opercular que recobre as súas catro fendeduras branquiais, por careceren de espiráculos e pola maneira en que a mandíbula superior e o hioide se articulan co cranio.[4]
Características xerais
editarOs condrictios presentan tanto caracteres evolucionados como caracteres primitivos (como a súa anatomía básica).
Entre eses caracteres evolucionados destacan dous: a suspensión e estrutura das aletas e a estrutura e composición das mandíbulas e da dentición que, segundo a especie, pode presentar formas máis evolucionadas ou máis primitivas.
Outro carácter avanzado é o seu sistema inmunitario.
Obsérvase neste grupo unha clara tendencia ao xigantismo, como medida para evitaren a depredación. Os tiburóns típicos teñen unha lonxitude de até dous metros ou máis, e as raias típicas chegan a un metro, proporcións que resultan moi grandes para o estándar dos vertebrados.
Os dentes non están fusionados á mandíbula e son substituídos por dentes novos de formación continua, rápida e en serie, grazas a unha cavidade que posúen ao longo do bordo da mandíbula. Esta característica permítelles ter sempre dentes novos que substitúen a aqueles que se van rompendo, desgastando e desprendendo.
Poden ter dentes serrados, con función cortadora; dentes afiados, para capturar as presas; e dentes planos (en moitas raias) para moer o alimento.
Respiran a través de branquias durante toda a súa vida. As branquias non están protexidas por opérculos, como noutros peixes, senón que se abren directamente ao exterior a través de 5 ou 7 fendas ou aberturas branquiais, no caso de raias e tiburóns, ou dunha única, no caso das quimeras.
A principal diferenza respecto a outros peixes é o seu esqueleto formado principalmente por cartilaxes e non por ósos.
Tamén, o de careceren de vexiga natatoria, ausencia que os obriga a manterse nadando constantemente ou a pousar no fondo do mar, sen poder manter unha posición estática na columna de auga.
Anatomía externa
editarPresentan unha pel cuberta de escamas placoideas (tamén chamadas dentículos dérmicos), que se forman na derme e emerxen atravesando a epiderme. Están orientadas cara a atrás e conseguen que a pel sexa moi resistente, á vez que se minimiza o rozamento coa auga grazas á redución das turbulencias xeradas na locomoción.
Órganos dos sentidos
editarPosúen un agudo sentido do olfacto e son quen de detectar o sangue a longas distancias. A vista está menos desenvolvida e só poden detectar luces e sombras na auga.
Posúen nas liñas laterais e no fociño uns órganos sensoriais que lles permiten captar os estímulos eléctricos das contraccións musculares dos peixes nos que predan.
Reprodución
editarA fecundación é interna. Os machos presentan unhas aletas transformadas, chamadas pterigópodos, con función de órganos copuladores.
É xeral a tendencia ao ovoviviparismo, aínda que tamén se dá o oviparismo ou mesmo o viviparismo. Outro fenómeno propio deste grupo é o da "oofaxia": canibalismo dentro do útero, onde un embrión come os outros ovos.
Clasificación
editarTaxonomía
editarOs condrictios divídense en dúas subclases:
- Subclase Elasmobranchii
- Superorde Batoidea
- Orde Rajiformes (raias verdadeiras)
- Orde Myliobatiformes (raias, ouxa, chucho)
- Orde Pristiformes (peixes serra)
- Orde Torpediniformes (estrugas)
- Superorde Selachimorpha
- Orde Hexanchiformes (tiburóns primitivos)
- Orde Squaliformes (melga)
- Orde Pristiophoriformes (tiburóns serra)
- Orde Squatiniformes (peixe anxo)
- Orde Heterodontiformes (tiburón cornudo)
- Orde Orectolobiformes (tiburón balea)
- Orde Carcharhiniformes (tiburóns típicos)
- Superorde Batoidea
- Subclase Holocephali
- Orde Chimaeriformes (quimeras)
Outros sistemas consideran os elasmobranquios como unha clase, dividida en dúas subclases: Holocephali e Selachii.
Filoxenia
editarSubfilo Vertebrata (vertebrados) └─Infrafilo Gnathostomata (gnatóstomos) ├─Clase Placodermi (peixes acoirazados) † └Microfilo Eugnathostomata (verdadeiros vertebrados con mandíbulas) ├─Clase Chondrichthyes (peixes cartiaxinosos) └─(sen clasificar) Teleostomi (acantodios e osteíctios) ├─Clase Acanthodii (acantodios) † └Superclase Osteichthyes (peixes óseos) ├─Clase Actinopterygii (peixes con aletas radiadas) └─Clase Sarcopterygii (peixes con aletas lobadas)
Galería de imaxes
editar-
Un tiburón (Carcharhinus melanopterus) -
Un tiburón nodriza (Ginglymostoma cirratum) -
Unha raia (Raja clavata) -
Unha raia torpedo (Torpedo torpedo) -
Unha quimera (Chimaera monstrosa)
Notas
editar- ↑ 1,0 1,1 Mgar.net - Tiburones: evolución
- ↑ Ancient Sharks, en Biology of Sharks and Rays, en el ReefQuest Centre for Shark Research
- ↑ Alvarez, L. W. (1983): "Experimental evidence that an asteroid impact led to the extinction of many species 65 million years ago". Proceedings of the National Academy of Sciences 80 (2): pp. 627-642.
- ↑ Duiops.net. Holocéfalos. (en castelán) Consultada o 6/11/2012.
Véxase tamén
editar| Commons ten máis contidos multimedia sobre: Condrictios |
| Wikispecies posúe unha páxina sobre: Condrictios |
Bibliografía
editar- Burton, Maurice & Robert Burton (1984): Encyclopedia of Fish. Saint Louis, EE.UU: BPC Publishing. ISBN 0-7064-0393-2.
- Nelson, Joseph S. (2006): Fishes of the World. John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-25031-7.
- VV. AA. (2005): "Peces cartilaginosos". Animal. La definitiva e impactante guía visual de la vida salvaje en nuestro planeta. Madrid: Pearson Educación, S. A. ISBN 84-205-3616-4.