Fascismo: Diferenzas entre revisións

{{1000}}

O '''fascismo''' é unha doutrina totalitaria de extrema-dereita desenvolvida por [[Benito Mussolini]] na [[Italia]], a partir de [[1919]], e durante o seu goberno ([[1922]]–[[1943]] e [[1943]]–[[1945]]). Fascismo deriva de ''fascio'', nome de grupos políticos ou de militancia que xurdiron na Italia entre finais do [[século XIX]] e comezos do XX; mais tamén de ''fasces'', que nos tempos do [[Imperio Romano]] era un símbolo dos maxistrados: un machado co mango rodeado de varas, simbolizando o poder do Estado e a unidade do pobo. Os fascistas italianos tamén foron coñecidos pola expresión '''camisas negras''', en virtude do uniforme que levaban.

 

O fascismo susténtase nos seguintes principios:

 

 

== Definición ==

Etimoloxicamente, o uso da verba ''fascismo'' na historia política italiana moderna recúa aos anos da década de [[1890]] na forma dos ''fasci'', que eran grupos políticos radicais que proliferaron nas décadas anteriores á [[primeira guerra mundial]]. (ver [[Fascio]] para máis información sobre este movemento e a súa evolución).

 

 

 

Hai varias influencias en Mussolini. [[Sergio Panunzio]], un grande teórico do fascismo na década de [[1920]], tiña un pasado [[sindicalista]] mais a súa influencia diminuíu a medida que o movemento se distanciou das súas raíces esquerdistas. O concepto fascista do [[corporativismo]] e particularmente as súas teorías da [[colaboración de clases]] e relacións económicas e sociais son moi semellantes ás do modelo delineado polo [[León XIII, papa|Papa León XIII]] na súa [[encíclica]] de 1892 ''[[Rerum Novarum]]'' que se debatía coa política tal como ela fora transformada pola [[Revolución Industrial]] e outras mudanzas na sociedade que ocorreron no [[século XIX]]. O documento criticaba o capitalismo, queixándose da explotación das masas na industria.

 

== O fascismo italiano ==

Mussolini fundou o movemento fascista o [[23 de marzo]] de [[1919]], nunha reunión feita na cidade de [[Milán]]. Entre os membros fundadores estaban os líderes revolucionarios sindicalistas Agostino Lanzillo e Michele Bianchi.

 

 

O estado fascista de Mussolini foi establecido aproximadamente unha década antes da chegada de [[Hitler]] ao poder. O fascismo italiano foi, en moitos aspectos, unha reacción á falla aparente do [[laissez-faire]] e ao medo dos movementos de esquerda, a pesar de que as circunstancias na historia intelectual deben ser consideradas, como o abalo do [[positivismo]] e o fatalismo xeneralizado da posguerra na [[Europa]].

Fundado coma unha asociación nacionalista (o ''Fasci di Combattimento'') de veteranos da [[primeira guerra mundial]] en [[Milán]] o [[23 de marzo]] de [[1919]], o movemento fascista de Mussolini converteuse nun partido nacional (o ''Partito Nazionale Fascista)'' despois de gañar 35 escanos nas eleccións ao parlamento de maio de [[1921]]. Inicialmente combinando elementos ideolóxicos da esquerda e da dereita, aliñábase coas forzas conservadoras pola súa oposición ás ocupacións a fábricas en setembro de [[1920]].

 

 

A transición cara a unha ditadura asumida foi máis gradual do que na [[Alemaña]] unha década máis tarde, apesares de que en xullo de [[1923]] unha nova lei electoral dificultaba a constitución dunha maioría parlamentaria fascista, e o asasinato do deputado socialista [[Giacomo Matteotti]] once meses máis tarde mostrou os límites da oposición política. En [[1926]] os movementos de oposición foron declarados ilegais, e en [[1928]] a elección ao parlamento estaba restrinxida a candidatos aprobados polos fascistas.

O illamento internacional e o seu apoio común en España vai facer resaltar unha crecente colaboración diplomática entre a Italia e a Alemaña Nazi. Isto vese tamén nas políticas domésticas do réxime fascista italiano, as primeiras leis [[Antisemitismo|antisemitas]] dátanse en [[1938]].

 

 

Mussolini foi destituído como primeiro ministro polo rei [[Vitor Manuel III de Italia]] a [[25 de xullo]] de [[1943]], e a continuación foi preso. En setembro libérano paracaidistas alemáns é instalado como xefe dunha "[[República Social Italiana]]" fantoche en [[Salo]], no norte da Italia, entón ocupado pola Alemaña. A súa asociación co réxime de ocupación alemán restoulle moito do pouco apoio que lle restaba. A súa execución sumaria o [[28 de abril]] de [[1945]] por guerrilleiros, durante unha fase final da guerra particularmente violenta, foi vista por moitos observadores como o final apropiado para o seu réxime.

:... A máxima de que a sociedade existe só para o benestar e para a liberdade daqueles que a compoñen non parece estar en conformidade cos plans da natureza... Se o liberalismo clásico apoia o individualismo, o Fascismo apoia goberno forte."

 

 

 

O fascismo rexeita as doutrinas centrais do [[Marxismo]], que son a [[loita de clases]] e a necesidade de substituír o [[capitalismo]] por unha sociedade controlada polos [[obreiro]]s, na cal os traballadores sexan propietarios dos [[medios de produción]].

A orixe esquerdista do líder fascista italiano Mussolini, coma un antigo líder da ala mais radical do partido socialista italiano, ten sido frecuentemente notada. Ademais da súa viraxe cara a dereita, Mussolini continuou a empregar moito da retórica do socialismo, substituíndo a clase social pola nación como a base da lealdade política.

 

 

A pesar de que o fascismo italiano tense autoproclamado coma a antítese ao socialismo, a historia persoal de Mussolini no movemento socialista fai que teña algunha influencia sobre el. Elementos da práctica dos movementos socialistas que retivo:

Mussolini tamén apresou a [[Antonio Gramsci]] dende 1926 até 1934, despois de Gramsci, un líder do [[Partido Comunista Italiano]] e unha figura intelectual destacada, por tentar crear unha fronte común entre a esquerda política e os traballadores, co obxectivo de resistir e derrotar ó fascismo. Outros líderes comunistas italianos coma [[Palmiro Togliatti]] foron ao exilio e loitaron pola república en España.

 

 

== Fascismo e outros réximes totalitarios ==

 

En [[1947]], o economista austríaco [[Ludwig von Mises]] publicou un libro chamado "Caos planeado" (Planned Chaos). Nel afirmaba que o fascismo e o Nazismo son ditaduras socialistas e que ambas obedecían aos principios soviéticos de ditadura e opresión violenta dos disidentes.

Esta visión contradí as declaracións do propio Mussolini (para non mencionar aos seus opoñentes socialistas) e é xeralmente vista co escepticismo polos historiadores.

 

 

Por outra banda no relativo ao modelo económico fascista baseado no [[corporativismo]] promove unha colaboración entre clases nunha tentativa de unión das mesmas baixo o control do estado, namentres que o modelo marxista promove a eliminación non só das clases, senón tamén do propio estado.

 

Adicionalmente, os estados fascistas, por un lado, e a [[Unión Soviética]] e o [[bloque soviético]] por outro, foron [[estado policial|estados policiais]], feito que non significa que sexa produto do socialismo. A pesar que de tódolos estados de partido único poden ser considerados estados policiais, non hai ningunha relación entre a definición de socialismo e a definición de estado policial, nin tódolos estados policías son socialistas ou fascistas. Moitos outros réximes de partido único, incluíndo réximes capitalistas, foron tamén estados policiais. Algúns exemplos:

* O [[Afganistán]] baixo o réxime [[movemento talibán|talibán]];

* O [[Irán]], durante o réxime dos [[Xá]], un estado [[Monarquía|monárquico]] policial;

 

== Anticomunismo ==

 

A formación da [[Terceira Internacional]] levantou serios debates entre os partidos social-demócratas, rematando no separatismo dos que apoiaban á Revolución Rusa para formar partidos comunistas na maioría dos países industrializados (e non industrializados).

 

 

A revolución rusa tamén inspirou movementos revolucionarios en Italia, coa de ocupación de fábricas. Moitos historiadores ven o fascismo coma unha resposta a estes sucesos, coma un movemento que ao mesmo tempo tentou apelar ás masas e desvialas do [[Marxismo]]. Tamén apelou aos capitalistas coma unha barreira contra o [[bolxevismo]]. O fascismo italiano tomou o poder co apoio do rei de Italia despois de que anos de intranquilidade esquerdista levaran a moitos conservadores a crer que unha revolución comunista era inevitable.

En toda Europa, numerosos aristócratas, intelectuais conservadores, capitalistas e industriais ofreceron apoio aos movementos fascistas nos seus países, emulando ao fascismo italiano. Na Alemaña, xurdiron numerosos grupos de dereita nacionalista, particularmente na posguerra os [[Freikorps]], que se empregaron para esmagar aos [[spartaquistas]] e a [[Räterrepublik]] de [[Múnic]].

 

 

Inicialmente, a [[Unión Soviética]] apoiou a alianza con potencias occidentais contra a Alemaña Nazi e frontes populares en varios países contra o fascismo doméstico. Esta política tivo pouco éxito debido á desconfianza mostrada polas potencias occidentais (sobre todo a Gran Bretaña) cara a Unión Soviética. O [[Acordo de Múnic]] entre a Alemaña, Francia e Inglaterra contribuíu a que os soviéticos pensaran que as potencias occidentais estaban desexosas de forzalos a loitar contra o Nazismo. A falta de ímpeto por parte dos británicos durante as negociacións diplomáticas cos soviéticos serviu para tornar a situación a peor. Os soviéticos mudaron a súa política e negociaron un pacto de non-agresión coñecido como o [[Pacto Molotov-Ribbentrop]] no ano 1939. [[Vyacheslav Molotov]] afirma nas súas memorias que os soviéticos crían que isto era preciso para gañares tempo e prepara-la guerra contra a Alemaña.

Stalin non agardaba que os Alemáns atacasen antes de 1942, mais o pacto rematou en 1941 cando a Alemaña Nazi invadiu a Unión Soviética. Fascismo e comunismo voltáronse inimigos a morte. A guerra, para ambos, era vista coma unha guerra de ideoloxías.

 

 

Ao comezo dos anos 20 do século XX, o partido católico en Italia ([[Partito Popolare]]) estaba disposto a formar coalición co partido reformador que podería ter estabilizado a política italiana e frustrado o golpe proxectado por Mussolini. A [[2 de outubro]] de 1922, o [[Pío XI, papa|Papa Pío XI]] fai circular unha carta ordenando ó clero que non se aliñara co Partito Popolare, senón que ficase neutral, unha acción que vai enfraquecer ó partido e á súa alianza contra Mussolini. O secretario de estado do Vaticano reuniuse con ''Il Duce'' ó comezo de 1923 e estivo de acordo en disolver o ''Partito Popolare'', que Mussolini viu coma un obstáculo ao dominio fascista. A cambio, os fascistas déronlles garantías en canto á educación e institucións católicas.

 

 

 

Cando Mussolini ordenou o peche da [[Acción Católica]] en maio de 1931, Pío XI emitiu unha encíclica, ''[[Non abbiamo bisogno]]''. Este documento afirma a oposición da Igrexa católica á disolución e argumenta que aquela orden de Mussolini "desenmascaraba as intencións pagás do Estado fascista". Baixo presión internacional, Mussolini decidiu anular dito peche.

O réxime de [[Vichy]] en [[Francia]] estivo tamén profundamente influenciado pola ideoloxía católica reaccionaria da ''[[Action Française]]''. Por contrapartida, moitos cregos católicos foron perseguidos baixo o réxime [[Nazi]], e moitos clérigos católicos desempeñaron importantes papeis na acollida de xudeus durante o [[Holocausto]].

 

 

Exemplos de sistemas fascistas inclúen:

Escritores que focalizan as súas análises en políticas económicas e no uso do aparato estatal para combater os conflitos entre as clases diferentes fan comparacións até máis amplas, identificando o fascismo coma unha forma de [[corporativismo]]. O corporativismo era a cara política da doutrina social [[catolicismo|católica]] de finais do [[século XIX]]. Algunhas comparacións fanse en relación ao corporativismo non só coma o nazismo, senón tamén con certas partes do ''[[New Deal]]'' de [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelt]] nos [[Estados Unidos de América|EUA]], e o [[populismo]] de [[Juan Domingo Perón]] na [[Arxentina]].

 

Frecuentemente é materia de disputa saber se un determinado goberno poderá ser caracterizado como fascista, autoritario, [[Totalitarismo|totalitario]], ou simplemente un Estado policial. Réximes que se proclamaron como fascistas ou que son considerados como simpatizantes do fascismo:

 

* [[Italia]] ([[1922]]-[[1943]]) - O primeiro país fascista, foi gobernado por [[Benito Mussolini]] (''Il Duce'') até que Mussolini foi capturado durante a invasión Aliada. Antes diso Mussolini fora salvado do cárcere domiciliaria por tropas alemás, montando de seguido un estado-fantoche no norte da Italia baixo a protección do exército alemán.

* [[Alemaña]] ([[1933]]-[[1945]]) - Gobernada polo [[Nazismo|movemento Nazi]] de [[Adolf Hitler]] ''(der Führer)''.

* [[Portugal]] ([[1932]]-[[1974]]) - Menos restritivo que os réximes fascistas da Italia, Alemaña e España, o [[Estado Novo (Portugal)|Estado Novo]] de [[António de Oliveira Salazar]] era un réxime quasi-fascista, ou mellor aínda, un réxime autoritario de inspiración [[integralismo|integralista]] e fascista.

* [[Grecia]] - a ditadura de [[Joannis Metaxas]] entre [[1936]] e [[1941]] non era particularmente ideolóxica na súa natureza, e pode por iso ser caracterizada máis coma autoritaria que fascista. O mesmo pode ser argumentado sobre a ditadura militar do Coronel [[George Papadopoulos]] entre [[1967]] e [[1974]], que foi apoiada polos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]].

* [[Brasil]] ([[1937]]-[[1945]]) - Moitos historiadores argumentan que o [[Estado Novo (Brasil)|Estado Novo]] brasileiro baixo o mando de [[Getúlio Vargas]] foi unha variante suramericana dos réximes fascistas do continente europeo.

* [[Eslovaquia]] ([[1939]]-[[1944]]) - O [[Partido Popular Fascista]] foi un movemento nacionalista semi-fascista asociado coa [[Igrexa católica]]. Fundado polo pai [[Andrej Hlinka]], o seu sucesor o Monseñor [[Jozef Tiso]] tornouse ó [[Vidkun Quisling|quisling]] dos Nazis nunha [[Eslovaquia]] supostamente independente.

* [[Romanía]] ([[1940]]-[[1944]]) - A violenta [[Garda de ferro]] tomou o poder cando [[Ion Antonescu]] forzou ao rei [[Carol II de Romanía]] a abdicar. O réxime fascista acabou trala entrada das tropas soviéticas.

* [[Croacia]] ([[1941]] - [[1945]]) - ''Poglavnik'' [[Ante Pavelic|Ante Pavelić]], líder do infame movemento [[Ustase|Ustaše]], chegou ao poder en [[1941]] como líder fantoche croata baixo o dominio da Alemaña Nazi.

* [[Hungría]] ([[1944]]-[[1945]]) - [[Ferenc Szálasi]] liderou o partido extremista ''Cruz de Frechas''. En [[1944]], co apoio alemán, substituíu ao almirante [[Miklós Horthy]] coma xefe de estado despois da tentativa de Horthy de facer a Hungría mudar de bando.

* [[Arxentina]] ([[1946]]-[[1955]] e [[1973]]-[[1974]]) - [[Juan Domingo Perón|Juan Perón]] admiraba a Mussolini e estabeleceu o seu propio [[política|réxime]] pseudofascista. Despois da súa morte, a súa terceira esposa e entón vicepresidente [[Isabel Perón]] foi derrocada por unha [[xunta militar]].

 

* [[Benito Mussolini]] ''[[Doctrine of Fascism]]'' which was published as part of the entry for ''fascismo'' in the ''Enciclopedia Italiana'' 1932.

* [[Georges Sorel]] [[Theory of Violence]]

 

* ''The United States and Italy'', H. Stuart Hughes, Harvard University Press, Cambridge, MA, 1953.

* ''Liberalism and The Challenge of Fascism, Social Forces in England and France (1815-1870)'', J. Salwyn Schapiro, McGraw-Hill Book Co. Inc., NY, 1949.

* ''The Birth of Fascist Ideology, From Cultural Rebellion to Political Revolution'', Zeev Sternhell with Mario Sznajder and Maia Asheri, trans. David Maisei, Princeton University Press, Princeton, NJ, 1994.

* ''Varieties of Fascism: Doctrines of Revolution in the Twentieth Century'', Eugen Weber. Original edition 1964, reprinted 1982. (Contains chapters on fascist movements in different countries.)

=== Outros artigos ===

* [[Nacionalsocialismo]]

* [[Franquismo]]

 

{{Réximes de forza}}

{{Control de autoridades}}

 

[[Categoría:Fascismo]]

[[Categoría:Período de entreguerras]]

[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Ciencias sociais)]]