Duais Nobel ann an Leigheas
'S e Duais Nobel ann an Leigheas an Duais as cudromaiche san t-saoghail airson rannsachadh fìor-mhath anns an leigheas no anns a' bheò-eòlas (Suainis: Nobelpriset i fysiologi eller medicin). 'S e aon de na còig duaisean a chuir Alfred Nobel air bhonn anns an tiomnadh aige ann am 1895 (Ceimigeachd, Leigheas, Litreachas, Fiosaigs agus Sìth).[1]
Bidh an Karolinska Institute anns an t-Suain a' dèanamh an taghaidh agus bidh iad a' toirt an duais do na luchd-rannsachaidh gach bliadhna. Bheirear seachad e air 10 an Dùbhlachd mar cuimhneachan bliadhnail air bàs Nobel.[2] Bha naoi bliadhnaichean ann nuair nach deach an Duais a thoirt seachad (1915–1918, 1921, 1925, 1940–1942).
Gheibhear gach buannaiche bonn-cuimhne, dioplòma, agus suim airigd a dh'atharraich thar nam bliadhnaichean.[3] 'S e Emil Adolf von Behring às a' Ghearmailt a' chiad duine a fhuair a' chiad Duais ann an 1901.
Nuair a bhuannaich Gerhard Domagk (1939), às a' Ghearmailt, cha do leag an Riaghaltas Gearmailteach leis an duais a ghabhail. Fhuair e an dèidh greis am bonn-cuimhne agus dioplòma ach cha d'fhuair e an t-airgead.[4]
Tha trì boireannaich deug air an duais a bhuannachadh: Gerty Cori (1947), Rosalyn Yalow (1977), Barbara McClintock (1983), Rita Levi-Montalcini (1986), Gertrude B. Elion (1988), Christiane Nüsslein-Volhard (1995), Linda B. Buck (2004), Françoise Barré-Sinoussi (2008), Elizabeth H. Blackburn (2009), Carol W. Greider (2009), May-Britt Moser (2014), Tu Youyou[5] agus Katalin Karikó (2023).
Buannaichean
[deasaich | deasaich an tùs]1901–1950
[deasaich | deasaich an tùs]
1951–2000
[deasaich | deasaich an tùs]| Bliadhna | Buannaiche | Dùthaich | |
|---|---|---|---|
| 1951 | 
|
Max Theiler | Afraga a Deas |
| 1952 | 
|
Selman Abraham Waksman | na Stàitean Aonaichte |
| 1953 | 
|
Sir Hans Adolf Krebs | Rìoghachd Aonaichte |
|
Fritz Albert Lipmann | na Stàitean Aonaichte | |
| 1954 | 
|
John Franklin Enders | na Stàitean Aonaichte |
|
Frederick Chapman Robbins | na Stàitean Aonaichte | |
| Faidhle:Thomas Huckle Weller.jpg | Thomas Huckle Weller | na Stàitean Aonaichte | |
| 1955 | 
|
Axel Hugo Theodor Theorell | An t-Suain |
| 1956 | André Frédéric Cournand | na Stàitean Aonaichte | |
|
Werner Forssmann | A' Ghearmailt an Iar | |
|
Dickinson W. Richards | na Stàitean Aonaichte | |
| 1957 | 
|
Daniel Bovet | An Eadailt |
| 1958 | Faidhle:George Wells Beadle.jpg | George Wells Beadle | na Stàitean Aonaichte |
| Faidhle:Edward Lawrie Tatum nobel.jpg | Edward Lawrie Tatum | na Stàitean Aonaichte | |
|
Joshua Lederberg | na Stàitean Aonaichte | |
| 1959 | 
|
Arthur Kornberg | na Stàitean Aonaichte |
| Severo Ochoa | An Spàinn | ||
| 1960 | 
|
Sir Frank Macfarlane Burnet | Astràilia |
|
Sir Peter Brian Medawar | Braisil Rìoghachd Aonaichte | |
| 1961 | 
|
Georg von Békésy | na Stàitean Aonaichte |
| 1962 | 
|
Francis Harry Compton Crick | Rìoghachd Aonaichte |
|
James Dewey Watson | na Stàitean Aonaichte | |
|
Maurice Hugh Frederick Wilkins | Sealainn Nuadh Rìoghachd Aonaichte | |
| 1963 | Sir John Carew Eccles | Astràilia | |
|
Sir Alan Lloyd Hodgkin | Rìoghachd Aonaichte | |
|
Sir Andrew Fielding Huxley | Rìoghachd Aonaichte | |
| 1964 | 
|
Konrad Bloch | na Stàitean Aonaichte |
|
Feodor Lynen | Poblachd Fheadarail na Gearmailte | |
| 1965 | 
|
François Jacob | An Fhraing |
|
André Lwoff | An Fhraing | |
|
Jacques Monod | An Fhraing | |
| 1966 | Peyton Rous | na Stàitean Aonaichte | |
| Faidhle:Charles Brenton Huggins nobel.jpg | Charles Brenton Huggins | na Stàitean Aonaichte | |
| 1967 | 
|
Ragnar Granit | Suòmaidh/An t-Suain |
|
Haldan Keffer Hartline | na Stàitean Aonaichte | |
|
George Wald | na Stàitean Aonaichte | |
| 1968 | 
|
Robert W. Holley | na Stàitean Aonaichte |
|
Har Gobind Khorana | Na h-Innseachan | |
|
Marshall W. Nirenberg | na Stàitean Aonaichte | |
| 1969 | 
|
Max Delbrück | na Stàitean Aonaichte |
|
Alfred D. Hershey | na Stàitean Aonaichte | |
|
Salvador E. Luria | An Eadailt na Stàitean Aonaichte | |
| 1970 | 
|
Julius Axelrod | na Stàitean Aonaichte |
|
Ulf von Euler | An t-Suain | |
| Sir Bernard Katz | Rìoghachd Aonaichte | ||
| 1971 | Earl W. Sutherland, Jr. | na Stàitean Aonaichte | |
| 1972 | 
|
Gerald M. Edelman | na Stàitean Aonaichte |
| [[Faidhle:|75px]] | Rodney R. Porter | Rìoghachd Aonaichte | |
| 1973 | 
|
Karl von Frisch | Poblachd Fheadarail na Gearmailte |
|
Konrad Lorenz | An Ostair | |
|
Nikolaas Tinbergen | Rìoghachd Aonaichte | |
| 1974 | Albert Claude | A' Bheilg | |
|
Christian de Duve | A' Bheilg | |
| George E. Palade | Romàinia | ||
| 1975 | 
|
David Baltimore | na Stàitean Aonaichte |
|
Renato Dulbecco | An Eadailt na Stàitean Aonaichte | |
| Howard Martin Temin | na Stàitean Aonaichte | ||
| 1976 | 
|
Baruch S. Blumberg | na Stàitean Aonaichte |
| D. Carleton Gajdusek | na Stàitean Aonaichte | ||
| 1977 | Roger Guillemin | na Stàitean Aonaichte | |
|
Andrew V. Schally | na Stàitean Aonaichte | |
|
Rosalyn Yalow | na Stàitean Aonaichte | |
| 1978 | 
|
Werner Arber | An Eilbheis |
| Daniel Nathans | na Stàitean Aonaichte | ||
|
Hamilton O. Smith | na Stàitean Aonaichte | |
| 1979 | Allan M. Cormack | South Africa | |
| Sir Godfrey N. Hounsfield | Rìoghachd Aonaichte | ||
| 1980 | Baruj Benacerraf | Venezuela | |
|
Jean Dausset | An Fhraing | |
| George D. Snell | na Stàitean Aonaichte | ||
| 1981 | Roger W. Sperry | na Stàitean Aonaichte | |
| David H. Hubel | Canada | ||
|
Torsten N. Wiesel | An t-Suain | |
| 1982 | 
|
Sune Bergström | An t-Suain |
| Bengt Samuelsson | An t-Suain | ||
|
Sir John R. Vane | Rìoghachd Aonaichte | |
| 1983 | 
|
Barbara McClintock | na Stàitean Aonaichte |
| 1984 | 
|
Niels K. Jerne | An Danmhairg |
| Georges J.F. Köhler | Poblachd Fheadarail na Gearmailte | ||
|
César Milstein | An Argantain Rìoghachd Aonaichte | |
| 1985 | 
|
Michael S. Brown | na Stàitean Aonaichte |
|
Joseph L. Goldstein | na Stàitean Aonaichte | |
| 1986 | 
|
Stanley Cohen | na Stàitean Aonaichte |
|
Rita Levi-Montalcini | An Eadailt | |
| 1987 | Susumu Tonegawa | Iapan | |
| 1988 | 
|
Sir James W. Black | Rìoghachd Aonaichte |
|
Gertrude B. Elion | na Stàitean Aonaichte | |
|
George H. Hitchings | na Stàitean Aonaichte | |
| 1989 | 
|
J. Michael Bishop | na Stàitean Aonaichte |
|
Harold E. Varmus | na Stàitean Aonaichte | |
| 1990 | Joseph E. Murray | na Stàitean Aonaichte | |
|
E. Donnall Thomas | na Stàitean Aonaichte | |
| 1991 | 
|
Erwin Neher | Poblachd Fheadarail na Gearmailte |
|
Bert Sakmann | Poblachd Fheadarail na Gearmailte | |
| 1992 | Edmond H. Fischer | An Eilbheis na Stàitean Aonaichte | |
| Edwin G. Krebs | na Stàitean Aonaichte | ||
| 1993 | 
|
Sir Richard J. Roberts | Rìoghachd Aonaichte |
|
Phillip A. Sharp | na Stàitean Aonaichte | |
| 1994 | Alfred G. Gilman | na Stàitean Aonaichte | |
|
Martin Rodbell | na Stàitean Aonaichte | |
| 1995 | Edward B. Lewis | na Stàitean Aonaichte | |
|
Christiane Nüsslein-Volhard | Poblachd Fheadarail na Gearmailte | |
|
Eric F. Wieschaus | na Stàitean Aonaichte | |
| 1996 | Peter C. Doherty | Astràilia | |
|
Rolf M. Zinkernagel | An Eilbheis | |
| 1997 | 
|
Stanley B. Prusiner | na Stàitean Aonaichte |
| 1998 | 
|
Robert F. Furchgott | na Stàitean Aonaichte |
|
Louis J. Ignarro | na Stàitean Aonaichte | |
|
Ferid Murad | na Stàitean Aonaichte | |
| 1999 | 
|
Günter Blobel | A' Ghearmailt/na Stàitean Aonaichte |
| 2000 | 
|
Arvid Carlsson | An t-Suain |
|
Paul Greengard | na Stàitean Aonaichte | |
|
Eric R. Kandel | na Stàitean Aonaichte | |
2001–an latha an-diugh
[deasaich | deasaich an tùs]| Bliadhna | Buannaiche | Dùthaich | |
|---|---|---|---|
| 2001 | Leland H. Hartwell | na Stàitean Aonaichte | |
|
Sir Tim Hunt | Rìoghachd Aonaichte | |
|
Sir Paul M. Nurse | Rìoghachd Aonaichte | |
| 2002 | Sydney Brenner | Afraga a Deas | |
| H. Robert Horvitz | na Stàitean Aonaichte | ||
|
Sir John E. Sulston | Rìoghachd Aonaichte | |
| 2003 | Paul Lauterbur | na Stàitean Aonaichte | |
|
Sir Peter Mansfield | Rìoghachd Aonaichte | |
| 2004 | 
|
Richard Axel | na Stàitean Aonaichte |
|
Linda B. Buck | na Stàitean Aonaichte | |
| 2005 | 
|
Barry J. Marshall | Astràilia |
|
J. Robin Warren | Astràilia | |
| 2006 | 
|
Andrew Z. Fire | na Stàitean Aonaichte |
| Craig C. Mello | na Stàitean Aonaichte | ||
| 2007 | 
|
Mario R. Capecchi | na Stàitean Aonaichte |
|
Sir Martin J. Evans | Rìoghachd Aonaichte | |
|
Oliver Smithies | na Stàitean Aonaichte | |
| 2008 | 
|
Harald zur Hausen | A' Ghearmailt |
|
Françoise Barré-Sinoussi | An Fhraing | |
|
Luc Montagnier | An Fhraing | |
| 2009 | 
|
Elizabeth H. Blackburn | na Stàitean Aonaichte Astràilia |
|
Carol W. Greider | na Stàitean Aonaichte | |
|
Jack W. Szostak | na Stàitean Aonaichte | |
| 2010 | Sir Robert G. Edwards | Rìoghachd Aonaichte | |
| 2011 | |||
|
Bruce A. Beutler | na Stàitean Aonaichte | |
|
Jules A. Hoffmann | An Fhraing | |
| Ralph M. Steinman | na Stàitean Aonaichte Canada | ||
| 2012 | 
|
Sir John B. Gurdon | Rìoghachd Aonaichte |
|
Shinya Yamanaka | Iapan | |
| 2013 | James E. Rothman | na Stàitean Aonaichte | |
|
Randy W. Schekman | na Stàitean Aonaichte | |
| Thomas C. Südhof | na Stàitean Aonaichte | ||
| 2014 | 
|
John O'Keefe | na Stàitean Aonaichte Rìoghachd Aonaichte |
|
May-Britt Moser | Nirribhidh | |
|
Edvard I. Moser | Nirribhidh | |
| 2015 | 
|
William C. Campbell | Èirinn |
|
Satoshi Ōmura | An t-Seapan | |
|
Tu Youyou | Sluagh-Phoblachd na Sìne | |
| 2016 | 
|
Yoshinori Ohsumi | An t-Seapan |
| 2017 | Jeffrey Hall | Na Stàitean Aonaichte | |
| Michael Rosbash | Na Stàitean Aonaichte | ||
|
Michael Young | Na Stàitean Aonaichte | |
| 2018 | 
|
James Allison | Na Stàitean Aonaichte |
|
Tasuku Honju | Iapan | |
| 2019 | William Kaelin Jr | Na Stàitean Aonaichte | |
| Sir Peter Radcliffe | Sasainn | ||
| Gregg Semenza | Na Stàitean Aonaichte | ||
| 2020 | Harvey Alter | Na Stàitean Aonaichte | |
| Michael Houghton | Sasainn | ||
| Charles Rice | Na Stàitean Aonaichte | ||
| 2021 | 
|
David Julius | Na Stàitean Aonaichte |
| Ardem Patapoutian | Leabanon | ||
| 2022 | 
|
Svante Pääbo | An t-Suain |
| 2023 | 
|
Katalin Karikó | An Ungair agus na Stàitean Aonaichte |
|
Drew Weissman | Na Stàitean Aonaichte | |
| 2024 | 
|
Victor Ambros | Na Stàitean Aonaichte |
| Gary Ruvkun | Na Stàitean Aonaichte | ||
Iomraidhean
[deasaich | deasaich an tùs]- ↑ "Alfred Nobel–The Man Behind the Nobel Prize". Nobel Foundation. Retrieved 2008-11-21.
- ↑ "The Nobel Prize Award Ceremonies". Nobel Foundation. Archived from the original on 2008-08-22. Retrieved 2008-11-21.
- ↑ "The Nobel Prize". Nobel Foundation. Retrieved 2008-11-21.
- ↑ "Nobel Laureates Facts". Nobelprize.org. Retrieved 2008-11-21.
- ↑ "Women Nobel Laureates". Fonndas Nobel. Retrieved 2015-10-06.
Ceanglaichean a-mach
[deasaich | deasaich an tùs]- “All Nobel Prizes in Physiology or Medicine” (Beurla). Fonndas Nobel. Air a thogail 7mh dhen Dàmhair 2024.