Maurits Cornelis Escher
Maurits Cornelis Escher (Ljouwert 17 juny, 1898 - Hilfertsom, 27 maart, 1972) wie in Nederlânske keunstner ferneamd fanwege syn houtsnij- en litografysk wurk.
Biografy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Maurits Cornelis Escher is op 17 juny 1898 berne te Ljouwert as jongste soan fan yngenieur George Arnold Escher en syn twadde frou Sarah Gleichman. Yn 1903 ferhuze de húshâlding nei Arnhim dêr't Escher syn tretzjende houtbewurking- en pianolessen krige.
Fan 1912 oant 1918 gie er nei de middelbere skoalle: alhoewol er dêr al útblonk yn tekenjen, helle er dêr fierder mar matige sifers. Hy moast de 2e klasse oerdwaan en sakke foar syn eineksamen. Om't it gesin doe nei Easterbeek ferhuze kaam Escher doe yn Delft op de Hegere Technyske Skoalle, dêr't er op oanstean fan R. N. Roland Holst begûn mei houtfykjen. Doe't Escher yn 1919 nei de Haachske Skoalle foar Arsjitektuer en Dekorative Keunst gie foar in arsjitektuerstúdzje, skeakele er dan ek hast direkt oer op dekorative keunst. Hy studearre ûnder Samuel Jesserun de Mesquita, in keunstner dêr't er kontakt mei hâlde soe oant De Mesquita begjin 1944 meinaam waard troch de Nazi's, en nei alle gedachten fermoarde wurden is. Yn 1922, doe Escher de nedige ûnderfining opdien hie yn tekenjen en benammen it meitsjen fan houtsneden, ferliet er de skoalle.
Yn de jierren dêrop gie Escher regelmjittich nei Súd-Jeropa, nei Spanje en fral nei Itaalje, dêr't er yn 'e kunde kaam mei Jetta Umiker. Hy soe yn 1924 mei har trouwe. It jonge stel sette him yn Rome ta wenjen en bleau dêr oant 1935. Doe waard it politike klimaat ûnder Mussolini sa ûnoangenaam dat se ferhuzen nei Château-d'Oex yn Switserlân.
Escher, dy't ûnder de yndruk wie fan it Italiaanske lânskip en dêr ek tige troch ynspirearre wie, mocht yn Switserlân mar min wêze, dat 2 jier letter, yn 1937, ferhuzen se nei Ukkel, in lyts plakje yn de buert fan Brussel. Yn 1940 wiene it de oarlochsomstannichheden dy't harren twongen op 'e nij te ferhúzjen, diskear nei Nederlân. 20 febrewaris 1941 kaam de famylje te wenjen yn Baarn, dêr't Escher oant 1970 libje soe.
Syn jierren yn Baarn wiene de meast produktive: hy makke dêr syn bekendste wurken. Allinne yn 1962 doe't er operaasje ûndergean moast, hat er net wurke. Yn 1970 gie Escher nei it Rosa Spier Hûs yn Laren, in tehûs foar keunstners op jierren. Hy ferstoar dêr op 27 maart 1972.
Wurk
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Escher makke mei-inoar 448 grafyske wurken en mear as 2000 tekeningen en sketsen. Syn wurk wurdt ornaris opdield yn de Italiaanske perioade, dêr't it realisme mei lânskippen en portretten de oerhân yn hie, en de Matematyske perioade dêr't werhelling, regelmjittige flakferdieling, metamorfoaze en bysûndere perspektivyske effekten de boppetoan yn fierden.
Oangeande de regelmjittige flakferdieling liet Escher him ynspirearje troch it mozayk út de Moarske tiid yn it Alhambra.
Underwerpen dy't yn syn wurk faak werom komme binne:
- ûnmooglike konstruksjes;
- skynber ûneinige patroanen;
- fan foarm feroarjende yn inoar passende geometryske patroanen.
In pear tige bekende stikken fan Escher binne:
- Tekenen (Tekenje), in wurk mei twa hannen dy't inoar tekenje;
- Lucht en water (Loft en Wetter), twa stikken (I en II) mei itselde tema: yn in spul fan ljocht en skaad feroarje fisken yn it wetter yn fûgels yn 'e loft;
- Omhoog en omlaag (Omheech en Omleech), wêrop in rige minsken in trep beklimt wylst yn tsjinstelde rjochting in rige minsken dy treppen ôf giet, beide sûnder heger of leger te kommen om't de trep yn 'e rûnte giet. Unmooglik te bouwen en allinne te tekenjen troch in loopke te nimmen mei it perspektyf.
Yn it paleis oan de Lange Voorhout yn de De Haach is sûnt 16 novimber 2002 in permaninte eksposysje fan it wurk fan Escher.
-
Reliëf oan de Houtrustwei yn De Haach. -
Metamorfose III fan Escher, oarspronklik makke foar it haadpostkantoar yn De Haach, sûnt 2008 op lofthaven Skiphol -
Houten fersierde plattegrûn yn it stedhûs fan Leiden
