Springe nei ynhâld

Ewan MacColl

Ut Wikipedy
Ewan MacColl
sjonger en/of muzikant
persoanlike bysûnderheden
echte namme James Henry Miller
nasjonaliteit Britsk
berne 25 jannewaris 1915
berteplak Salford (Ingelân)
stoarn 22 oktober 1989
stjerplak Brompton (Ingelân)
etnisiteit Skotsk
wurkpaad
sjenre folksmuzyk
sjongtaal Ingelsk
grutste hit(s) The First Time Ever I Saw Your Face,
Dirty Old Town
jierren aktyf 1930 – 1989
prizen Grammy Award 1972

Ewan MacColl, echte namme: James Henry Miller (Salford, 25 jannewaris 1915 – Brompton, 22 oktober 1989) wie in Britsk folksmuzikant, lietsjeskriuwer, akteur, dichter, toanielskriuwer, muzykprodusint en fakbûnsaktivist. Hy stie bekend om syn kommunistyske sympatyen, al distansjearre er him nei 1956 fan syn eardere stalinistyske opfettings. Yn 'e jierren fyftich en sechstich wied er ien fan wichtichste protestsjongers fan Grut-Brittanje. Hy troude trije kear en hie fiif bern.

Libben

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Jonkheid

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

MacColl waard yn 1915 berne as James Henry Miller yn Salford, dat doe noch yn it greefskip Lancashire lei, mar no diel útmakket fan Greater Manchester. Syn heit, William Miller, en syn mem, Betsy Hendry, wiene allebeide fan Skotsk komôf en oertsjûge sosjalisten. William Miller wie in izerwurker en in militant fakbûnslid, dy't nei Ingelân ferfearn wie om't er fanwegen syn fakbûnsaktiviteiten by gjin inkele izerjitterij yn Skotlân noch wurk krije koe. MacColl wie it iennichste oerlibjende bern yn it gesin (fan fjouwer), en waard grutbrocht yn in fermidden dêr't fûleindige politike diskusjes ôfwiksele waarden mei it sjongen fan ferskes út it wiidweidige repertwaar dat syn âlden út Skotlân meinommen hiene. Hy ferliet de skoalle yn 1930, op it slimst fan 'e Krisisjierren, en koe him doe daliks oanslute by it leger fan 'e wurkleazen. MacColl, lykwols, sette yn 'e Iepenbiere Bibleteek fan Manchester útein mei in libbenslang folholden kampanje ta selsûnderrjocht, dy't as bykommend foardiel hie dat er dêr winterdeis ek lekker waarm bliuwe koe. Yn dyselde snuorje fertsjinne er út en troch wat by as strjitmuzikant.

De Iepenbiere Bibleteek fan Manchester, dêr't MacColl yn 'e tritiger jierren in grut part fan syn tiid trochbrocht.

Akteur

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

MacColl joech him by de Kommunistyske Partij en wie yn 'e tritiger jierren belutsen by ferskate kommunistyske manifestaasjes en protestaksjes, sadat er yn 1932 de oandacht loek fan MI5, de Britske kontraspionaazjetsjinst, dy't in dossier oer him begûn oan te lizzen. MacColl wie ek lid fan 'e Clarion Players, in sosjalistysk toanielselskip. Dêrtroch kaam er yn 'e kunde mei in jonge aktrise út Londen, dy't fan Joan Littlewood hiet, en mei wa't er yn 1934 troude. MI5 soarge derfoar dat guon fan 'e troch MacColl skreaun ferskes ôfwiisd waarden troch de BBC, en behindere dat Littlewood wurk fûn as presintatrise by de omrop. Oan MacColl syn aktivisme, en de narderijen troch de plysje, kaam foarearst in ein doe't yn 1939 de Twadde Wrâldoarloch útbriek. Yn july 1940 gie MacColl yn tsjinst, mar yn desimber fan dat jier desertearre er. Wat de reden dêrfoar wie en wêrom't er der nei de oarloch net foar ferfolge waard, is noch altiten in riedsel.

Yn 1946 foarme er mei Littlewood en guon eardere kammeraten de Theatre Workshop, in toanielselskip dêr't er de folgjende pear jier mei op toernee gie troch noardlik Ingelân. Yn dy tiid naam er, ûnder ynfloed fan 'e Skotske taalbeweging, de artystenamme Ewan MacColl oan. Yn 'e Theatre Workshop ûntjoech Joan Littlewood har ta regisseur, art director en toanielskriuwster; letter soe hja namme meitsje as toanielregisseur. Har houlik mei MacColl, dat sûnder bern bleaun wie, rûn yn 1950 út op in skieding. MacColl wertroude neitiid mei in Jean Newlove, mei wa't er twa bern krige: in soan, Hamish (1950), en in dochter, de sjongster en ferskesskriuwster Kirsty MacColl (1959-2000).

De Tsjerke fan de Trije-ienheid yn Salford, dêr't Ewan MacColl opgroeide.

Sjonger

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Yn dyselde snuorje woeks MacColl syn entûsjasme foar folksmuzyk oan. Hy sette útein mei it sammeljen fan tradisjonele lieten en dy by optredens te sjongen. Syn lange bân mei plateprodusint Topic Records begûn er yn 1950, doe't er dêr de single The Asphalter's Song opnimme en útbringe liet. Doe't de Theatre Workshop yn 1953 nei Londen ta ferfear, in ferhuzing dêr't MacColl him tsjin ferset hie, gie er by it selskip wei. Hy joech syn aktearkarriêre deroan en konsintrearre him tenei op syn sjongkarriêre. Troch de jierren hinne naam MacColl mear as hûndert albums op, in protte dêrfan mei de Ingelske folkssjonger A.L. Lloyd. Ek wurke er ferskate kearen gear mei de Ierske sjonger en ferskesskriuwer Dominic Behan.

Yn 1956 ûntstie der in skandaal doe't MacColl fereale waard op 'e doe tweintichjierrige Peggy Seeger, in Amerikaanske folkssjongster dy't yn Ingelân kommen wie om mei te wurkjen oan it boek Folk Songs of North America (publ. yn 1961). Sy en MacColl skeelden doe tweintich jier, en boppedat wie MacColl noch troud mei syn twadde frou, Jean Newlove. Dat houlik rûn sadwaande op in skieding út, en yn 1977 troude MacColl úteinlik mei Seeger, nei't se tweintich jier lang minners west hiene. Hja krigen tegearre trije bern.

De earste regels fan The Dowie Dens o Yarrow, in folksballade songen troch Ewan MacColl.

In protte fan MacColl syn bekenste ferskes skreau er foar it teäter. Sa skreau er The First Time Ever I Saw Your Face fluch-fluch foar Peggy Seeger, dy't der ferlet fan hie foar in toanielstik dêr't se yn spile. Hy learde it har oer de tillefoan wylst se op toernee wie yn Amearika, dêr't MacColl persona non grata wie fanwegen syn kommunistyske ferline. Dat liet waard yn 1972 yn 'e Feriene Steaten in nûmer-ienhit doe't it covere waard troch Roberta Flack. MacColl wûn der doe in Grammy Award mei foar it liet fan it jier. Yn 1858 begûn MacColl foar it earst LP's út te bringen, wêrûnder ferskate dêr't er op gearwurke mei Seeger. Syn liet Dirty Old Town, oer Salford, dêr't er opgroeid wie, ûntjoech him ta ien fan 'e hoekstiennen fan 'e Ingelske folksmuzyk, en waard covere troch û.o. The Dubliners (1968), Rod Stewart (1969) en de Simple Minds (2003).

Yn 'e fyftiger en sechstiger jierren wie MacColl ien fan 'e wichtichste Britske protestsjongers. Yn 'e earste helte fan 'e fyftiger jierren skreau er û.m. The Ballad of Ho Chi Minh, oer de Noardfjetnameeske kommunistyske lieder Ho Chi Minh, dat nei't it skynt hjoed de dei noch altyd rûnom bekend is yn Fjetnam, en teffens The Ballad of Stalin, oer Sovjet-lieder Jozef Stalin. Foar datlêste liet skamme MacColl him doe't yn 1956, ûnder Chroesjtsjov, alle skanddieden fan Stalin nei bûten brocht waarden. MacColl song tsjin 'e Fjetnamoarloch en foar nukleêre ûntwapening. Hy kearde him ek tsjin 'e deastraf yn Grut-Brittanje, mei it liet The Ballad of Tim Evans, oer de wier barde saak fan in ûnskuldich man, de 25-jierrige Welsman Timothy Evans, dy't yn 1950 terjochtsteld waard foar de moard op syn eigen frou en harren poppe. (Evans hold út dat syn ûnderbuorman, in John Christie, de wiere skuldige wie, mar hy waard net leaud. Jierren nei syn eksekúsje waard ûntdutsen dat Christie in searjemoardner wie dy't in hiele rige froulju deadien hie, wêrûnder Evans syn frou en bern.)

Ferstjerren

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Uteinlik soe MacColl eigenhandich mear as trijehûndert lieten skriuwe (de folksballades dy't er sammele en bewurke dus net meirekkene). Yn 1998 publisearre Peggy Seeger The Essential Ewan McColl Songbook, dêr't mear as twahûndert fan syn lieten yn gearbrocht binne. Nei jierrenlang yn 'e minnichte omgammele te hawwen, kaam Ewan MacColl yn oktober 1989 te ferstjerren. Syn widdo Peggy Seeger skonk syn persoanlik argyf oan it Ruskin College fan 'e Universiteit fan Oxford. Yn 1991 waard oan MacColl postúm in earedoktoraat oan 'e Universiteit fan Salford takend.

Wurk

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Bibliografy

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
  • 1985: Theatres of the Left, 1880-1935: Workers' Theatre Movements in Britain and America (mei Raphael Samuel en Stuart Cosgrove)
  • 1986: Agit-Prop to Theatre Workshop, Political Playscripts, 1930-1950 (mei Howard Goorney)
  • 1990: Journeyman: an Autobiography (mei in ynlieding troch Peggy Seeger)
  • 1998: The Essential Ewan MacColl Songbook: Sixty Years of Songmaking (red. Peggy Seeger)

Diskografy

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
singles
  • Van Dieman's Land / Lord Randall
  • Sir Patrick Spens / Eppie Morrie
  • Parliamentary Polka / Song of Choice
  • Housewife's Alphabet / My Son
  • The Shoals of Herring
solo-albums
  • Scots Street Songs (1956)
  • Shuttle and Cage (1957)
  • Barrack Room Ballads (1958)
  • Still I Love Him (1958)
  • Bad Lads and Hard Cases (1959)
  • Songs of Robert Burns (1959)
  • Haul on the Bowlin'(1961)
  • The English and Scottish Popular Ballads (Child Ballads) (1961)
  • Broadside Ballads, vols. 1 and 2 (1962)
  • Off to Sea Once More (1963)
  • Four Pence a Day (1963)
  • British Industrial Folk songs (1963)
  • Steam Whistle Ballads (1964)
  • Bundook Ballads (1967)
  • The Wanton Muse (1968)
  • Paper Stage 1 (1969)
  • Paper Stage 2 (1969)
  • Solo Flight (1972)
  • Hot Blast (1978)
  • Daddy, What did You Do in The Strike? (1985)
mei Peggy Seeger
  • Popular Scottish Songs (1960)
  • Classic Scots Ballads (1961)
  • Chorus From The Gallows (1961)
  • Jacobite Songs – The Two Rebellions 1715 and 1745 (1962)
  • The Amorous Muse (1966)
  • The Manchester Angel (1966)
  • The Angry Muse (1968)
  • Saturday Night at The Bull and Mouth (1977)
  • Cold Snap (1977)
  • Kilroy Was Here
  • Freeborn Man
  • Items of News (1986)
  • Scottish Drinking and Pipe Songs (in samling sangen en meldijkes opnommen, mar net songen, troch MacColl en Peggy Seeger)
  • Naming of Names (1990)
  • The Jacobite Rebellions (1962)
  • The Long Harvest 1 (1966)
  • The Long Harvest 2 (1967)
  • The Long Harvest 3 (1968)
  • The Long Harvest 4 (1969)
  • The Long Harvest 5 (1970)
  • The Long Harvest 6 (1971)
  • The Long Harvest 7 (1972)
  • The Long Harvest 8 (1973)
  • The Long Harvest 9 (1974)
  • The Long Harvest 10 (1975)
  • Blood and Roses (1979)
  • Blood and Roses 2 (1981)
  • Blood and Roses 3 (1982)
  • Blood and Roses 4 (1982)
  • Blood and Roses 5 (1983)
mei A.L. Lloyd en oaren
  • As I Roved Out (1953-1954; mei Isla Cameron, Seamus Ennis, Peter Kennedy en oaren)
  • Blow the Man Down (1956; mei A.L. Lloyd en oaren)
  • A Hundred Years Ago (1956; mei A.L. Lloyd)
  • The Coast of Peru (1956; mei A.L. Lloyd)
  • The Singing Sailor (1956; mei A.L. Lloyd)
  • The English and Scottish Popular Ballads (The Child Ballads) Vol 1 (1956; mei A.L. Lloyd)
  • The English and Scottish Popular Ballads (The Child Ballads) Vol 2 (1956; mei A.L. Lloyd)
  • The English and Scottish Popular Ballads (The Child Ballads) Vol 3 (1956; mei A.L. Lloyd)
  • The English and Scottish Popular Ballads (The Child Ballads) Vol 4 (1956; mei A.L. Lloyd)
  • The English and Scottish Popular Ballads (The Child Ballads) Vol 5 (1956; mei A.L. Lloyd)
  • Gamblers and Sporting Blades (1962; mei A.L. Lloyd en Steve Benbow)
  • Bold Sportsmen All: Gamblers & Sporting Blades (1962; mei A.L. Lloyd)
  • English and Scottish Folk Ballads (1964; mei A.L. Lloyd)
  • A Sailor's Garland (1966; mei A.L. Lloyd)
  • Blow Boys Blow (1967; mei A.L. Lloyd)
harkspullen foar de BBC-radio (1958-1964) (in mjuks fan dokumintêre, toaniel en sang)
  • Ballad of John Axon (1958)
  • Song of a Road (1959)
  • Singing The Fishing (1960)
  • The Big Hewer (1961)
  • The Body Blow (1962)
  • On The Edge (1963)
  • The Fight Game (1964)
  • The Travelling People (1964)

Boarnen, noaten en referinsjes

[boarne bewurkje]
Boarnen, noaten en/as referinsjes:
  • Goorney, Howard, en MacColl, Ewan, (red.), Agit-Prop to Theatre Workshop, Political Playscripts, 1930-1950, Manchester, 1986 (Manchester University Press) ISBN 0 71 90 22 118.
  • Harker, Ben, Class Act: the Cultural and Political Life of Ewan MacColl, London 2007 (Pluto Press), ISBN 978-0 74 53 21 653.
  • Littlewood, Joan, Joan's Book: Joan Littlewood's Peculiar History As She Tells It, London, 1994 (Methuen), ISBN 0 41 37 73 183.
  • MacColl, Ewan, en (red.) Seeger, Peggy, The Essential Ewan MacColl Songbook: Sixty Years of Songmaking, New York, 1998 (Oak Publications).
  • MacColl, Ewan, Journeyman: An Autobiography (ynl. tr. Peggy Seeger), London, 1990 (Sidgwick & Jackson), ISBN 0 28 30 60 360.
  • O'Brien, Karen, Kirsty MacColl, The One and Only: The Definitive Biography, London, 2004 (Andre Deutsch), ISBN 0 23 30 00 704.
  • Pegg, Carole A., British Traditional and Folk Musics, yn: British Journal of Ethnomusicology, 1999, fol. 7, s. 193-198.
  • Samuel, Raphael; MacColl, Ewan; and Cosgrove, Stuart, Theatres of the Left, 1880-1935: Workers' Theatre Movements in Britain and America, London, 1985 (Routledge & Kegan Paul), ISBN 0 71 00 09 011.
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ewan_MacColl&oldid=1090570"