یکشنبه خونین (۱۹۰۵)

یکشنبه خونین (۱۹۰۵)
بخشی از e انقلاب ۱۹۰۵ روسیه
Crowd of petitioners, led by Father Gapon, near Narva Gate, St. Petersburg
تاریخ	22 January [سبک قدیمی: 9 January] 1905
موقعیت	سن پترزبورگ، امپراتوری روسیه
اهداف	To deliver a petition to Czar نیکلای دوم روسیه, calling for reforms such as: limitations on state officials' power, improvements to working conditions and hours, and the introduction of a national مجلس
روش‌ها	تظاهرات
منجرشد به	Dispersal of the workers' procession; beginning of the 1905 Russian Revolution
طرف‌های مدنی درگیر
Assembly of Russian Factory Workers of St. Petersburg Imperial Guard, cossacks, line infantry.
شخصیت‌های پیشرو
Father Georgy Gapon
تعداد
3,000 to 50,000 demonstrators 10,000+ soldiers
تلفات و کشته‌ها
Deaths    143–234 Injuries    439–800 Arrested    6831

نقاشی از حمله سواران تزار به تظاهرکنندگان در یکشنبه خونین

یکشنبه خونین (به روسی: Кровавое воскресенье) نامی است که به کشتار مردم روسیه در روز ۲۲ ژانویه (۹ ژانویه در تقویم قدیم) سال ۱۹۰۵ داده شده‌است. در این روز، چهار هزار نفر از مردم غیر مسلح روسیه توسط سربازان نیکلای دوم، کشته یا زخمی شدند.

در روز ۲۲ ژانویه ۱۹۰۵ میلادی، چند هزار نفر از کارگران اعتصابی روسیه برای تقدیم عریضه‌ای به تزار در تظاهراتی آرام و با خواندن سرودهای مذهبی (من‌جمله «خداوند تزار را حفظ کند») به سمت کاخ او حرکت کردند. در این عریضه درخواست‌هایی همچون بهبود شرایط کار، دستمزدهای عادلانه‌تر و کاهش ساعات کار به هشت ساعت و نیز پایان دادن به جنگ روسیه و ژاپن و نیز اعمال حق رأی عمومی مطرح شده بود. پیش‌زمینه این تظاهرات به یک ماه قبل از آن مربوط می‌شد یعنی زمانی که ۸۰ هزار نفر در شهر مسکو دست به اعتصاب زدند و پایتخت از برق و روزنامه محروم شد.

سازمان‌دهنده این تظاهرات یک کشیش مسیحی به نام گاپون بود که به بهبود وضعیت اسفناک کارگران علاقه نشان می‌داد. بعدها وی از روسیه فرار کرد و سال‌ها بعد، پیش دوستی اعتراف کرد که با پلیس مخفی امپراتوری روسیه همکاری داشته‌است. گاپون توسط همین دوست به قتل رسید.

طرفداران گاپون از همان ابتدا افراد جمعیت را بازرسی بدنی کرده بودند تا کسی سلاح همراه نداشته باشد و تظاهرات و تقدیم عریضه در آرامش انجام شود. ولی سربازان نیکلای دوم به روی مردم آتش گشودند و صدها نفر در خون غلتیدند. مطابق آمار دولتی در این واقعه ۶۰۰ نفر کشته و ۳۳۳ نفر زخمی شدند. مخالفین تزار تعداد کشته شدگان را ۴۰۰۰ نفر اعلام کردند. برخی دیگر گفته‌اند: در این روز حدود ۱۰۰۰ نفر به قتل رسیدند.

واقعه یکشنبه خونین باعث شد تا دیدگاهی که بسیاری از مردم فرودست روسیه نسبت به تزار داشتند و به او به چشم پدری مهربان نگاه می‌کردند از بین رفت و جای خود را به درگیری رو در رو میان مردم و حکومت تزاری داد. پس از یکشنبه خونین، فعالیت‌های مبارزاتی علیه حکومت تزاری، شدت گرفت و به انقلاب ۱۹۰۵ روسیه انجامید.