بهدینان
بهدینان، از نواحی قدیمی کردنشین، و یکی از امارتهای معروف کرد؛ به یکی یا دسته‌ای از گویشها و لهجه‌های کردی نیز بادینانی گفته می‌شود. به گفته شرف الدین بدلیسی،[۱] «بهدینان» از نام امیری کرد مشهور به بهاءالدین گرفته شده است. خاندان او پس از دست یافتن به امارت عمادیه، در بین امرای کردستان به بهادینان شهرت یافته‌اند (همان‌جا). مکنزی هم می‌گوید که نام بهدینان از نام خاندان بهاءالدین مأخوذ است، و این خاندان خود در اصل از شمس الدینان (در کردی: شمْدینان * یا شمزینان) اند[۲]
ناحیة بهدینان. ناحیه‌ای است کوهستانی و سردسیری در شمال عراق، مجاور مرز جنوبی ترکیه و مرز شمال شرقی سوریه. کوههای بهدینان از درختان بلوط و گیاهان خاص رشته کوههای زاگرس پوشیده شده است. رودِ بادینان، از شاخه‌های زاب بزرگ، مرز شرقی بهدینان را تشکیل می‌دهد. گذران زندگی کُردان بهدینان از راه دامداری، کشت غلاّ ت و توتون و پرورش انگور است.
منابع
[ویرایش]- محمدتقی ابراهیم پور، واژه نامه کردی ـ فارسی، تهران ۱۳۷۳ ش؛
- سیسیل جان ادموندز، کردها، ترکها، عربها، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران ۱۳۶۷ ش؛
- شرف الدین بن شمس الدین بدلیسی، شرفنامه: تاریخ مفصّل کردستان، چاپ محمد عباسی، چاپ افست تهران ۱۳۴۳ ش؛
- نیکلا راست، «فهرست مآخذ زبانها و لهجه‌های ایرانی»، فرهنگ ایران زمین، ج ۱ (۱۳۳۲ ش)، ص ۴۰۱؛
- محمدامین زکی، تحقیقی تاریخی دربارة کرد و کردستان، ترجمه و توضیح حبیب‌الله تابانی، تبریز ۱۳۷۷ ش؛
- راجر سیوری، ایران عصر صفوی، ترجمة احمد صبا، تهران ۱۳۶۳ ش؛
- خالد عبدالمنعم عانی، موسوعة العراق الحدیث، بغداد ۱۹۷۷؛
- محفوظ عباسی، امارة بهدینان العباسیة، موصل ۱۳۸۸/۱۹۶۹؛
- نصرالله فلسفی، زندگانی شاه عبّاس اوّل، ج ۵، تهران ۱۳۵۲ ش؛
- ایران کلباسی، گویش کردی مهاباد، تهران ۱۳۶۲ ش.