پرش به محتوا

الگوی تاریک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

الگوی تاریک «یک رابط کاربری است که به دقت طراحی شده تا کاربران را به انجام کارهایی مانند خرید بیمه گران قیمت همراه با خریدهای آن‌ها یا ثبت نام برای صورتحساب‌های مکرر، فریب دهد.»[۱][۲][۳] طراح تجربه کاربری، هری بریگنل در تاریخ ۲۸ ژوئیه سال ۲۰۱۰ با ثبت نام darkpatterns.org نوواژه‌ای را ابداع کرد، یک «کتابخانه الگو با هدف نامگذاری و ایجاد رابط‌های کاربری فریبنده».[۴][۵][۶] الگوهای تاریک به‌طور گسترده، «ارزش کاربر را به نفع ارزش سهامدار» جایگزین می‌کنند.[۷]

الگوها

[ویرایش]

حریم خصوصی زوکرینگ

[ویرایش]

" حریم خصوصی زوکرینگ" - که بر اساس نام بنیانگذار فیسبوک و مدیرعامل شرکت پلتفرم‌های متا، مارک زاکربرگ، نامگذاری شده است - یک شیوه است که کاربر را به اشتراک گذاشتن اطلاعات بیشتر از آنچه قصد داشتند، فریب می‌دهد. کاربران ممکن است این اطلاعات را به طور ناخودآگاه تسلیم کنند یا از طریق روش‌هایی که امکان انتخاب عدم اشتراک اطلاعات شخصی آنها را مبهم یا تاخیر می دهند، این اطلاعات را ارائه دهند.

کالیفرنیا مقرراتی را تصویب کرده است که این شیوه را توسط شرکت‌ها در قانون حفاظت از حریم خصوصی مصرف‌کننده کالیفرنیا، محدود می کند. [۸][۹]

طعمه و سوئیچ

[ویرایش]

الگوهای طعمه و سوئیچ، محصول یا خدماتی را که به صورت رایگان (یا با قیمت بسیار کم) تبلیغ می‌شود و کاملاً در دسترس نیست یا به تعداد کمی موجود است، معرفی می‌کنند. پس از اعلام ناموجودی محصول، صفحه‌ای محصولات مشابهی با قیمت‌های بالاتر یا کیفیت کمتر ارائه می‌دهد.[۹][۱۰]

تائید کردن

[ویرایش]

کاربران را وادار به انجام کاری و اقدام به استفاده می کند. به عنوان مثال، وقتی وبسایت‌ها گزینه‌ای برای رد کردن خبرنامه ایمیل را به گونه‌ای عبارت‌بندی می‌کنند باعث می شود بازدیدکنندگان به سمت قبول کردن آنها سوق داده شوند.[۱۱]


جهت گیری اشتباه

[ویرایش]

در موارد رایج در نصب نرم‌افزار، کاربر را با یک دکمه به شکل یک دکمه ادامه‌ی معمولی مواجه می‌کند. الگوی تاریک یک دکمه برجسته با متن "من شرایط را قبول می‌کنم" ایجاد می کند و درخواست می‌کند تا کاربر شرایط یک برنامه غیرمرتبط با برنامه‌ای که قصد نصب آن را دارد را قبول کند. [۱۲] زیرا کاربر عموماً به دلیل عادت، شرایط را قبول می‌کند، برنامه غیرمرتبط بعداً نصب می‌شود. نویسندگان نصب‌کننده این کار را انجام می‌دهند. زیرا برنامه غیرمرتبط بابت هر نصبی که تأمین می‌کنند، پرداخت می‌کنند. مسیر جایگزین در نصب‌ کننده، که به کاربر اجازه می‌دهد از نصب برنامه غیرمرتبط صرف‌ نظر کند، کمتر به طور برجسته‌ای نمایش داده می‌شود[۱۳] یا به نظر می‌رسد مغایر با منطق است.(مانند رد شرایط خدمات)

عبارات گیج کننده نیز ممکن است برای فریب کاربران به قبول رسمی یک گزینه استفاده شود که آنها باور دارند معانی مخالفی دارد. به عنوان مثال، یک دکمه موافقت با پردازش اطلاعات شخصی با استفاده از منفی دوتایی مانند "اطلاعات شخصی من را نفروشید" استفاده می‌کند. این امر گزینه فشردن دکمه "بعدی" بدون وارد کردن اطلاعات را پنهان می‌کند. در برخی موارد، صفحه روشی برای رد کردن این مرحله را به عنوان یک لینک کوچک و خاکستری به جای یک دکمه نمایش می‌دهد تا به چشم کاربر نخورد. [۱۴] نمونه‌های دیگر شامل وبسایت‌هایی است که راهی برای دعوت دوستان با وارد کردن آدرس ایمیل آنها، بارگذاری عکس پروفایل یا شناسایی علایق ارائه می‌دهند. 

مثالهای دیگر شامل بعضی از وبسایت‌ها اطلاعاتی را درخواست می‌دهند که لزوماً نیازی به آنها نیست، همچنین از مسیر گمراه کننده استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، شخصی در یک صفحه نام کاربری و رمز عبور را پر می‌کند و پس از کلیک بر روی دکمه "بعدی"، صفحه از کاربر خواستار آدرس ایمیل با استفاده از دکمه "بعدی" به عنوان تنها گزینه می‌شود.


متل روچ

[ویرایش]

طراحی "متل روچ" یا "شبکه ترامل" مسیری آسان و مستقیم برای ورود فراهم می‌کند، اما مسیری دشوار برای خروج فراهم می‌کند. مثال‌ها شامل کسب و کارهایی است که از مشترکان خواستار چاپ و ارسال درخواست لغو اشتراک یا لغو عضویت شان می‌شوند.[۱۵] مثال‌ها شامل مشاغلی هستند که مشترکان را ملزم به چاپ و ارسال درخواست انصراف یا لغو خود می‌کنند.[۸][۹]

به عنوان مثال، در طول انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده سال 2020، کمپین وینرد دونالد ترامپ از الگوی تاریکی مشابهی استفاده کرد و کاربران را به تعهد به اهدای ماهانه تکراری ترغیب کرد. [۱۶]


در سال 2021، در ایالات متحده، کمیسیون تجارت فدرال (FTC) اعلام کرده است که قصد دارد نسبت به الگوهای تاریک مانند "موتل روج" که مصرف‌کنندگان را به عضویت در اشتراک‌ها ترغیب می‌کنند یا لغو آن را مشکل می‌سازند، اقدامات خود را تشدید کند. FTC الزامات کلیدی مربوط به شفافیت و وضوح اطلاعات، رضایت آگاهانه صریح و لغو ساده و آسان را بیان کرده است. [۱۷]

پژوهش

[ویرایش]

در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷، تحقیقاتی بر عملکردهای ضدحریم‌خصوصی رسانه‌های اجتماعی با استفاده از الگوهای تاریک ارائه شده است.[۱۸] در سال ۲۰۱۸، شورای مصرف‌کننده نروژ (Forbrukerrådet) گزارشی با عنوان "تقلب توسط طراحی" منتشر کرد که در آن به طرح‌های رابط کاربری فریبنده فیسبوک، گوگل و مایکروسافت پرداخته شد.[۱۹] یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ به بررسی روش‌های عملیاتی در ۱۱۰۰۰ وب‌سایت خرید پرداخت. این مطالعه ۱۸۱۸ الگوی تاریک را شناسایی کرد و آن‌ها را در ۱۵ دسته‌بندی گروه‌بندی کرد.[۲۰] روند لغو عضویت آمازون پرایم نیز از الگوهای تاریک استفاده می‌کند.[۲۱]

قانونی بودن و اخلاق

[ویرایش]

طعمه و سوئیچ نوعی تقلب است که قوانین ایالات متحده را نقض می‌کند.[۲۲] در تاریخ ۹ آوریل ۲۰۱۹، سناتورهای آمریکایی دب فیشر و مارک وارنر قانون "کاهش تجربیات گمراه‌کننده برای کاربران آنلاین" (DETOUR) را معرفی کردند. این قانون قرار است استفاده از الگوهای تاریک برای به دست آوردن موافقت و پذیرش بدون آگاهی در استفاده از اطلاعات شخصی توسط شرکت‌هایی با بیش از ۱۰۰ میلیون کاربر فعال ماهانه غیرقانونی قرار گیرد.[۲۳]

در مارس ۲۰۲۱، کالیفرنیا کمیسیون تجارت فدرال اصلاحاتی را به قانون حفاظت از حریم خصوصی مصرف‌کننده کالیفرنیا (California Consumer Privacy Act) اعمال کرد. این اصلاحات ممنوعیت استفاده از رابط‌های کاربری فریبنده را که "اثر قابل توجهی بر سلیقه یا امکان انتخاب کاربر برای خروج از سامانه داشته باشد"، تحت پوشش قرار می‌دهد.

در سال ۲۰۲۲، دادستان عمومی نیویورک به نام لتیشیا جیمز، به شرکت فرپورتال جریمه ۲.۶ میلیون دلار اعمال کرد به خاطر استفاده از تاکتیک‌های بازاریابی فریبنده برای فروش بلیط‌های هواپیما و اتاق‌های هتل و دادگاه فدرال استرالیا به شرکت تریواگو عضو گروه اکسپدیا جریمه ۴۴.۷ میلیون دلار استرالیا برای فریب مشتریان و تحتانی کردن آن‌ها به پرداخت قیمت‌های بالاتر برای رزرو اتاق‌های هتل اعمال کرد.

در مارس ۲۰۲۳، کمیسیون تجارت فدرال ایالات متحده، به شرکت توسعه دهنده بازی فورتنایت، یعنی اپیک گیمز، جریمه ۲۴۵ میلیون دلار اعمال کرد به خاطر استفاده از "الگوهای تاریک برای فریب کاربران به انجام خریدها". مبلغ ۲۴۵ میلیون دلار برای بازپرداخت به مشتریان تحت تأثیر استفاده خواهد شد و این بیشترین مبلغ بازپرداختی است که تا به حال توسط کمیسیون تجارت فدرال در یک پرونده بازی صادر شده است. [۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸] با این حال، یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ نشان می هد که فناوری بزرگی مانند گوگل، آمازون، فیس بوک، اپل و مایکروسافت (GAFAM) از الگوهای تاریک به منظور جلب رضایت استفاده می‌کنند، که در مورد قانونی بودن رضایت کسب شده تردید ایجاد می‌کند.[۲۹] [۳۰]


اتحادیه اروپا

[ویرایش]

در اتحادیه اروپا، مقررات کلی حفظ حریم خصوصی عمومی (GDPR) نیازمندی می‌کند که موافقت کاربر با پردازش اطلاعات شخصی‌اش به صورت روشن، به طور آزادانه و برای هر استفاده از اطلاعات شخصی به طور خاص صورت گیرد. این اقدام به منظور جلوگیری از تلاش‌هایی است که در آن کاربران بدان واگذاری همه پردازش اطلاعات را به صورت پیش‌فرض پذیرفته و به طور ناخواسته اقدام به آن کنند (که با قوانین مقررات تضاد دارد). به گفته هیئت حفاظت داده‌های اروپا، "اصل پردازش عادلانه که در ماده 5 (1) (a) GDPR تعریف شده است، به عنوان نقطه شروع برای ارزیابی اینکه آیا یک الگوی طراحی واقعاً شامل یک 'الگوی تاریک' است یا خیر، استفاده می‌شود. در پایان سال 2023، نسخه نهایی قانون داده‌ها تصویب شد. این یکی از سه قانون اتحادیه اروپا است که به طور صریح با الگوهای تاریک مورد بررسی قرار می‌گیرد. قانون دیگر قانون خدمات دیجیتال است. سومین قانون اتحادیه اروپا در خصوص الگوهای تاریک قانون قراردادهای خدمات مالی برقرار شده به صورت دورافتاده است.

انگلستان

[ویرایش]

در آوریل 2019، دفتر کمیسیونر اطلاعات بریتانیا (ICO) یک "کد طراحی مناسب برای سن" پیشنهادی برای عملکرد خدمات شبکه‌های اجتماعی در حال استفاده توسط کودکان و نوجوانان منتشر کرد، که استفاده از "سوژه‌ها" را برای جذب کاربران به گزینه‌هایی که تنظیمات حفظ حریم خصوصی پایینی دارند، ممنوع می‌کند. این کد طراحی قابل اجرا زیر قانون حفاظت از داده‌ها 2018 است. این کد در تاریخ 2 سپتامبر 2020 به اجرا درآمد.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Campbell-Dollaghan, Kelsey (21 Dec 2016). "The Year Dark Patterns Won". CO.DESIGN. Retrieved 29 May 2017.
  2. ↑ Singer, Natasha (14 May 2016). "When Websites Won't Take No For An Answer". The New York Times. Retrieved 29 May 2017.
  3. ↑ Nield, David (4 April 2017). "Dark Patterns: The Ways Websites Trick Us Into Giving Up Our Privacy". Gizmodo. Archived from the original on 2 July 2018. Retrieved 30 May 2017.
  4. ↑ Brignull, Harry (1 Nov 2011). "Dark Patterns: Deception vs. Honesty in UI Design". A List Apart. Retrieved 29 May 2017.
  5. ↑ Grauer, Yael (28 July 2016). "Dark Patterns Are Designed to Trick You, and They're All Over the Web". Ars Technica. Retrieved 29 May 2017.
  6. ↑ Fussell, Sidney, The Endless, Invisible Persuasion Tactics of the Internet, The Atlantic, 2 August 2019
  7. ↑ Gray, Colin M.; Kou, Yubo; Battles, Bryan; Hoggatt, Joseph; Toombs, Austin L. (2018). "The Dark (Patterns) Side of UX Design". Proceedings of the 2018 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems - CHI '18. New York, New York, USA: ACM Press: 1–14. doi:10.1145/3173574.3174108. ISBN 978-1-4503-5620-6.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Snyder, Jesse (10 Sep 2012). "Dark Patterns in UI and Website Design". evatotuts+. Archived from the original on 26 December 2022. Retrieved 29 May 2017.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ Brignull, Harry. "Types of Dark Patterns". Dark Patterns. Retrieved 29 May 2017.
  10. ↑ "UX Dark Patterns: Manipulinks and Confirmshaming". UX Booth (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-02.
  11. ↑ "Terms of service for McAffee in μTorrent installer". 2017. Retrieved 2018-10-13.
  12. ↑ Brinkmann, Martin (2013-07-17). "SourceForge's new Installer bundles program downloads with adware". Retrieved 2018-10-13. ...  The offer is displayed on the screen, and below that a gray decline button, a green accept button ...
  13. ↑ "Why do we need email addresses to create Reddit accounts now?". 2017. Retrieved 2018-10-13. ...  you can skip it by leaving it blank.
  14. ↑ Schlosser, Dan (2016-06-05). "LinkedIn Dark Patterns". Retrieved 2018-10-13. ...  you need to find the tiny "Skip this step" link at the bottom right to proceed. Moreover, the link is placed outside of the blue box which ostensibly contains all relevant info or controls.  ...
  15. ↑ Brignull, Harry (29 August 2013). "Dark patterns: Inside the interfaces designed to trick you". The Verge. Retrieved 29 May 2017.
  16. ↑ Goldmacher, Shane (April 3, 2021). "How Trump Steered Supporters Into Unwitting Donations". The New York Times. Archived from the original on May 1, 2021.
  17. ↑ "FTC to Ramp up Enforcement against Illegal Dark Patterns that Trick or Trap Consumers into Subscriptions". Federal Trade Commission (به انگلیسی). 2021-10-28. Retrieved 2021-12-13.
  18. ↑ Bösch, Christoph; Erb, Benjamin; Kargl, Frank; Kopp, Henning; Pfattheicher, Stefan (2016-10-01). "Tales from the Dark Side: Privacy Dark Strategies and Privacy Dark Patterns". Proceedings on Privacy Enhancing Technologies. 2016 (4): 237–254. doi:10.1515/popets-2016-0038. ISSN 2299-0984.
  19. ↑ Moen, Gro Mette, Ailo Krogh Ravna, and Finn Myrstad: Deceived by Design - How tech companies use dark patterns to discourage us from exercising our rights to privacy. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201011180604/https://www.forbrukerradet.no/undersokelse/no-undersokelsekategori/deceived-by-design%7Cdate=۱۱ , 2018, Consumer council of Norway / Forbrukerrådet. Report.
  20. ↑ Mathur, Arunesh; Acar, Gunes; Friedman, Michael J.; Lucherini, Elena; Mayer, Jonathan; Chetty, Marshini; Narayanan, Arvind (November 2019). "Dark Patterns at Scale: Findings from a Crawl of 11K Shopping Websites". Proc. ACM Hum. -Comput. Interact. 3 (CSCW): 81:1–81:32. arXiv:1907.07032. Bibcode:2019arXiv190707032M. doi:10.1145/3359183. ISSN 2573-0142.
  21. ↑ "Amazon faces legal challenge over Prime cancellation policy". BBC News (به انگلیسی). 2021-01-14. Retrieved 2021-01-14.
  22. ↑ Title 16 of the Code of Federal Regulations § 238
  23. ↑ Kelly, Makena (2019-04-09). "Big Tech's 'dark patterns' could be outlawed under new Senate bill". The Verge. Retrieved 2019-04-10.
  24. ↑ "Understanding 'trust' and 'consent' are the real keys to embracing GDPR". The Drum (به انگلیسی). Retrieved 2019-04-10.
  25. ↑ "Facebook and Google hit with $8.8 billion in lawsuits on day one of GDPR". The Verge. Archived from the original on 25 May 2018. Retrieved 26 May 2018.
  26. ↑ "Max Schrems files first cases under GDPR against Facebook and Google". The Irish Times (به انگلیسی). Archived from the original on 25 May 2018. Retrieved 26 May 2018.
  27. ↑ "Facebook, Google face first GDPR complaints over 'forced consent'". TechCrunch. Archived from the original on 26 May 2018. Retrieved 26 May 2018.
  28. ↑ Meyer, David. "Google, Facebook hit with serious GDPR complaints: Others will be soon" (به انگلیسی). ZDNet. Archived from the original on 28 May 2018. Retrieved 26 May 2018.
  29. ↑ Human, Soheil; Cech, Florian (2021). Zimmermann, Alfred; Howlett, Robert J.; Jain, Lakhmi C. (eds.). "A Human-Centric Perspective on Digital Consenting: The Case of GAFAM". Human Centred Intelligent Systems. Smart Innovation, Systems and Technologies (به انگلیسی). Singapore: Springer. 189: 139–159. doi:10.1007/978-981-15-5784-2_12. ISBN 978-981-15-5784-2.
  30. ↑ "Under-18s face 'like' and 'streaks' limits". BBC News (به انگلیسی). 2019-04-15. Retrieved 2019-04-15.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=الگوی_تاریک&oldid=40260429»