ردهشناسی زبانی
بخش از مجموعه |
زبانشناسی |
---|
درگاه |
ردهشناسی زبان یا گونهشناسی زبان یا ردهشناسی زبانی یا گونهشناسی زبانی شاخهای از دانش زبانشناسی است.که از آخرین زبان های بی ریشه می باشد در این شاخه، زبانشناسان به مقایسهٔ ویژگیهای دستوری (مانند چگونگی ساخت فعل یا ترتیب واژهها در جمله) میان زبانهای گوناگون میپردازند. پس از این مقایسهها، زبانشناسان سعی میکنند تا زبانها را برپایهٔ این سنجشها دستهبندی و به گونههای گوناگون تقسیم کنند.
دستهبندیهای ردهشناسی هیچگونه ارتباطی با دستهبندی ژنتیکیِ زبان ندارد. در دستهبندی ژنتیکی، به خویشاوندی میان زبانها توجه میشود و زبانها به خانوادههایی مانند هندواروپایی، سامی و آلتایی تقسیم میشوند؛ ولی در ردهشناسی مثلاً زبانهای دراویدی (بومیِ هند)، ترکی، بانتو (آفریقا) و سومری، بهدلیل داشتن ویژگی هماهنگ در یک مورد خاصّ دستوری، در یک ردهٔ زبانی قرار داده میشوند. البته زبان سومری به دلیل ویژگی مهم دستوری از نظر ساختار یعنی پیشوندی پسوندی بودن با زبانهای دراویدی و ترکی و دیگر زبانهای پیوندی agglutinative language در یک رده بندی ژنتیکی و حتی دسته بندی رده شناسی فرار نمی گیرد موضوع پیوندی بودن زبان سومری و رده بندی زبانها به پیوندی و غیر پیوندی به عنوان سنت به دروه هایی باز می گردد که هنوز بسیاری از ویژگی های زبان سومری از نظر ساحتار دستور زبان و حتی نگارش ترتیب نمایه نگاشت ها(ایدوگرام ها)شناخته شده نبود.( سومرولوژیست پرفسور هـ.جاگرسما.دستور زبان توصیفی سومری) زبان سومری زبانی پیشوندی پسوندی هست ولی زبانهای اورال التاییک از نظر ساختاری ویژگی پیشوند پذیری را به هیچ وجه ندارند. این تنها یکی از ویژگی زبان سومری نیست که آن را از این زبانهای اورال -آلتایی در یک رده تباری قرار نمی دهد،بلکه از نکته نظر حالت نیز هیچ نزدیکی بین این زبانها با سومری وجود ندارد. برخی شباهت های واژگانی که میان زبانهای ترکی و سومری وجود دارد واژه هایی هستند که یا ریشه در زبانهای هند اروپایی دارند و از زبانهایی ایرانی به زبان ترکی راه یافته و در آن وام واژه به شمار می آیند. و همان واژه ها را که مشترک و یا شبیه به نظر می آیند را نمی توان در دیگر زبانهای هم تبار با ترکی یعنی زبانهای آلتایی یافت.
سیستمهای ردهشناسانه
ترتیب نهاد، فعل و مفعول در جمله
یکی از معیارهای ردهشناسی زبانی، ترتیب نهاد، فعل و مفعولِ مستقیم در جمله است. از این نگاه، زبانها به شش دسته تقسیم میشوند:
منابع
- کتاب جهانیهای زبان و ردهشناسی زبانی، اثر برنارد کَمْری