The Rising of the Moon (filma)
- Artikulu hau Irlandako filmari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «The Rising of the Moon».
The Rising of the Moon (filma) | |
---|---|
Jatorria | |
Argitaratze-data | 1957 |
Izenburua | The Rising of the Moon |
Jatorrizko hizkuntza | ingelesa |
Jatorrizko herrialdea | Irlandako Errepublika |
Banatze bidea | eskatu ahalako bideo |
Ezaugarriak | |
Genero artistikoa | film dramatikoa |
Iraupena | 81 minutu |
Kolorea | zuri-beltzekoa |
Zuzendaritza eta gidoia | |
Zuzendaria(k) | John Ford |
Gidoigilea(k) | T. E. B. Clarke (en) |
Antzezlea(k) | |
Ekoizpena | |
Edizioa | Michael Gordon (en) |
Bestelako lanak | |
Musikagilea | Éamonn Ó Gallchobhair (en) |
Argazki-zuzendaria | Robert Krasker |
Fikzioa | |
Kontakizunaren tokia | Irlandako Errepublika |
Historia | |
Jasotako sariak | |
The Rising of the Moon (euskaraz Ilargiaren Irteera) 1957ko John Ford estatubatuar zinema zuzendariaren drama filma bat da. Bertan, Cyril Cusack, Noel Purcell eta Denis O'Dea aktoreek antzeztu zuten, Tyrone Power aktoreak narratzailearen ahotsa ipini zuelarik.
Filma hiru zatitan banatua dago, bakoitzak hiru idazleen istorio bana kontatzen dutelarik:
- "The Majesty of the Law" ("Legearen Maiestatea"), Frank O'Connor idazlearen Bones of Contention eleberriko istorio labur batean oinarritua dago.
- "A Minute's Wait" ("Minutu Bateko Itxaronaldia"), 1914ko Martin J. McHugh antzerkigilearen eekitaldi bakarrek komedian oinarritua dago.
- "1921", filmari izenburua ematen dion Lady Gregory antzerkigilearen The Rising of the Moon ("Ilargiaren Irteera") antzezlanean oinarritua dago. Bestalde, The Rising of the Moon irlandar abesti abertzale baten izenburua ere bada. Zati honen azken eszena Galway hiriko Espainiar Arkuan ("Spanish Arch" delakoan filmatu zen.
Argumentua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Legearen Maiestatea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Dillon (Cyril Cusack) polizia inspektorea gogo txarrez bere adiskide zaharra den Dan O'Flaherty (Noel Purcell) ikustera atera da. Bidean, Mickey J. (Jack MacGowran) poitín ekoizlearekin topatuko da, baina MacGowranen zorterako gaurkoz ez da Dillonen jomuga izango. Inspektoreak O'Flahertyri Phelim O'Feeney (John Cowley) buruan kolpatzeagatik isuna emateko betekizun penagarria du. O'Flahertyk isuna ordaintzeari uko egiten dio, berak ezer txarrik egin duenik ez baitu sentitzen, ezta O'Feeney berak ere beragatik isunaren dirua ordain ezan ere. Ondorioz, O'Flaherty burugogorra espetxera eramango dute.
Minutu Bateko Itxaronaldia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tren bat Dunfaill-go geltokian gelditu berri da, bertan Paddy Morrisey-k (Jimmie O'Dea) "Minutu Bateko Itxaronaldia" egongo dela iragartzen duelarik. Bidaiariak trenetik jeitsi eta tabernara freskagarri bat edatera joango dira, han Pegeen Mallory (Maureen Potter) tabernariak zerbitzatuko dituelarik. Geroago, Paddyk denbora luzez bere emaztegaia izan den Pegeen emaztegariari ezkontzea proposatuko dio.
Falsey andrea (May Craig) bere adiskide zahar Barney Domigan-ekin (Harold Goldblatt) solasten ari da, bitartean Falsey andrearen hiloba Mary Ann MacMahon (Maureen Connell) Domingan jaunaren semea den Christy-ekin (Godfrey Quigley) neska/mutiletan egiten dute. Domiganek bere seme Christy eta neska gaztearen arteko ezkontza dote bikain baten truk gauzatzeko zorian da. Falsey andreak iritziz aldatzeko konbentzituko du, AEBtako Armadak jada Mary Anni bere aitaren heriotzarengatik 10.000 dolar emateko zorian dagoela esanez. Falsey andrea eta Dominganen solasaldiari jaramonik egin gabe, bikote gazteak tartean inongo dirurik egon gabe eta elkar maitatzen direlako bakarrik ezkonduko direla berretsiko dute.
Bienbitartean, trenaren irteera jada birritan atzeratu da, ingeles bikote heldu baten atsekaberako (Anita Sharp-Bolster eta Michael Trubshawe), haien lehen mailako tren-gelatik lekualdatu eta euren lekuan txapelketa batean saritu berria izan den ahuntz bat jarriko dutelarik. Orduan, ingeles bikote helduak euren tren-gela berrian artzapezkikuaren urrezko urtemugarako bazkarirako doazen otarrain batzuekin lekua elkarbanatzera derrigortuak egongo dira. Azkenean, ingelesak te piskat edatera jeisten direnean, trena martxan jarri eta galdu egingo dute.
Ilargiaren Irteera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Sean Curranek (Donal Donnelly) Irlandako Independentzia Gerran zehar britainiarrek exekutatu dezaten zain dago. Gertakizun hau irlandar iritzi publikoan oso irudi txarra du, herrialdean Curran heroitzat baidute. Britaniar espetxe zuzendariak (Joseph O'Dea) "bi monjeei" (Doreen Madden eta Maureen Cusack) exekutatu beharreko presoari bere azken bisita egiteko baimena emango die, "monja" haietako bat Curranen arreba delarik, beste "monja" Curranengandik ordezkatuko den estatubatuar hiritar bat da. Ustekabean Michael O'Hara polizia sarjentuak (Denis O'Dea) bere ustez bi monja diren Curran eta bere arrebari zaldi-gurdi batekin etxeratzen lagunduko die. O'Hara monja haietako batek takoidun zapatak daramatzala ohartuko da, baina ez du susmo txarrik izango.
Halere, britainiarrek Curranek ihes egin duela jabetzean hiria goitik behera behatu eta iheslarien atzetik jarraika hasiko dira. O'Harari kostaldeko eremuaren ardura eman diote eta Curran atzematearen truk eskeintzen dituzten 500£-ko diru-sariarekin zer egingo duen amesten du. Jada banatutako leialtasunen gaztakan barneraturik, O'Harak oso irlandar nazionalista sutsua den emaztearen bisita jasoko du (Eileen Crowe). Orduan, Curran iheslaria Jimmy Walsh balada abeslari ibiltari gisa mozorroturik aurkeztuko da. O'Harak hartaz susmatu eta ustezko Walsh abeslaria (Curran) abestera derrigortuko du, Curranek abesteko "The Rising of the Moon" irlandar abesti abertzalea hautatuko duelarik. Nahiko abestaldi ona eskeini ondoren, Curranek txalupa batean ihes egitea lortuko du, O'Hara eta bere emaztea txirrinduan dabiltzen bitartean. O'Harak Curran ihes egiten ikustean, hura atzemateko ohi egiten hasiko da, baina une batez gogoeta egin ostean, Currani ihes egiten laga eta bere buruari "The Rising of the Moon" irlandar abesti abertzalea abesten hasiko zaio.
Aktoreak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Tyrone Power, hitzaurrea eta narratzailea
Legearen Maiestatea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Cyril Cusack: Dillon inspektorea
- Noel Purcell: Dan O'Flaherty
- Jack MacGowran: Mickey J.
- John Cowley: Phelim O'Feeney
Minutu Bateko Itxaronaldia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Jimmy O'Dea: Paddy Morrisey, geltokiko langilea
- Maureen Potter: Pegeen Mallory, tabernaria
- Paul Farrell: O'Brien jauna, tren ingeniaria
- Harold Goldblatt: Barney Domigan
- May Craig:. Falsey andrea
- Godfrey Quigley: Christy Domigan
- Maureen Connell: Mary Ann McMahon
- Michael Trubshawe: Frobisher kolonela
- Anita Sharp-Bolster: Frobisher andrea
1921
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Denis O'Dea: Michael O'Hara polizia sarjentua
- Eileen Crowe: O'Hararen emaztea
- Donal Donnelly: Sean Curran, irlandar abertzalea
- Maureen Cusack: "Ahizpa Mary Grace"
- Doreen Madden: "Ahizpa Matthias"
- Joseph O'Dea: britainiar espetze zuzendarian
- Maureen Delany: emakume zaharra
- Frank Lawton: britainiar ofiziala
- Edward Lexy: barrutiko sarjentua
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- The Rising of the Moon filmaren IMDBko fitxa irakurgai (Ingelesez)
- 1. zatia: The Majesty of the Law, ikusgai. Youtube.com (Ingelesez)
- 2. zatia: A Minute's Wait, ikusgai. Youtube.com (Ingelesez)
- 3. zatia: The Rising of the Moon, ikusgai. Youtube.com (Ingelesez)
- 1957ko filmak
- John Fordek zuzendutako filmak
- Cyril Cusackek antzeztutako filmak
- Tyrone Powerrek antzeztutako filmak
- Jack MacGowranek antzeztutako filmak
- Frank Lawtonek antzeztutako filmak
- Anita Sharp-Bolsterrek antzeztutako filmak
- Irlandako filmak
- Antologia filmak
- Irlandar Independentzia Gerrari buruzko filmak
- Irlandan girotutako filmak
- Drama filmak
- Antzezlanetan oinarritutako filmak
- Liburuetan oinarritutako filmak
- Zuri-beltzeko filmak