Pulcinella (balleta)

 

Pulcinella
Jatorria
Argitaratze-data	1920
Estreinaldi-data	1920ko maiatzaren 15a
Izenburua	Pulcinella
Ekoizpen lekua	Paris
Ezaugarriak
Genero artistikoa	neoclassical ballet (en)
Egile-eskubideak	jabetza publiko
Ekoizpena
Konpainia ekoizlea	Errusiar Balletak
Libretista	Léonide Massine
Bestelako lanak
Musikagilea	Igor Stravinski
Koreografoa	Léonide Massine
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Napoli

Pulcinella (edo euskaraz Politxinela) Igor Stravinski konpositore errusiarraren balleta da, XVIII. mendeko Quatre Polichinelles semblables ("Lau antzeko Politxinela") antzerkian oinarritua.

Balleta 1920ko maiatzaren 15ean estreinatu zen Parisko Operan, Ernest Ansermeten zuzendaritzapean, Sergei Diaghilev buru zuen Errusiar Balletek eskatua izan zelarik. Bai libretoa eta baita koreografia ere Léonide Massine dantzariak sortu zituen, eta eszenografia eta jantziak Pablo Picassok diseinatu zituen.

Lana Commedia dell'arteko pertsonaia arketipo den Politxinelan oinarritzen da, eta haren interpretazioak 35 minutu inguru iraun ohi du. 1965ean Stravinskik balletaren partitura berrikusi zuen.

Historia

Diagilevek XVIII. mendeko commedia dell'arteko libreto batean oinarritutako ballet bat burutu nahi zuen, aldi berean musika Giovanni Battista Pergolesiren zenbait lanetan oinarrituta zegoelarik. Hala ere, gaur egun badakigu informazio hori faltsua dela, eta balletaren oinarri moduan erabili ziren obrak ez zirela bere osotasunean Pergolesirenak izan; tartean Domenico Gallo, Unico Wilhelm van Wassenaer, Carlo Ignazio Monza eta Alessandro Parisottiren lanak baitzeuden.

Ernest Ansermet zuzendariak 1919an idatzi zion Stravinskiri proiektuaren inguruan. Hasieran, konpositoreari musika Pergolesiren obretan oinarritzeko ideiak ez zion erakarri, baina Diagilevek Napoliko eta Londresko liburutegietan aurkitu zituen partiturak aztertu ondoren iritziz aldatu zuen. Stravinskik estilo modernoago batera egokitu zuen antzinako musika, zenbait motibo edo textura hartuz eta hauek erritmo, kadentzia eta armonia modernoz apainduz.

Pulcinellak Stravinskiren bigarren aldi estilistikoaren hasiera markatu zuen: aldi neoklasikoa. Honakoa idatzi zuen:

Pulcinella nire iraganeko aurkikuntza izan zen, nire ondorengo lan guztia posible egin zuen epifania. Atzera begirada izan zen, noski—norabide horretara begiratuta izango nituen maite-kontuen artean lehena—baina begirada hura ispilura ere izan zen.

Musika

Instrumentazioa

Pulcinella ganbera-orkestra moderno baterako idatzia izan zen, hiru abeslari bakarlarirekin:

Abeslari solistak

Soprano 1

Tenore 1

Baxu 1

Zurezko haizeak

2 Zeharkako txirula (2.a piccolora bikoiztuz)

2 oboe

2 fagot

Metalezko haizeak

2 tronpa Fan

Tronpeta 1 Don

Tronboi 1

Hariak

Concertino:

2 bibolin

Biola 1

Biolontxelo 1

Kontrabaxu 1

Ripieno:

8 bibolin

4 biola

3 biolontxelo

3 kontrabaxu

Forma

Balleta ekinaldi batean dago idatzita, eta 21 ataletan banatzen da:

1. Overture: Allegro moderato
2. Serenata: Larghetto: "Mentre l'erbetta pasce l'agnella" (tenorea)
3. Scherzino: Allegro
4. Poco più vivo
5. Allegro
6. Andantino
7. Allegro
8. Ancora poco meno: "Contento forse vivere" (sopranoa)
9. Allegro assai
10. Allegro – Alla breve: "Con queste paroline" (baxua)
11. Andante: "Sento dire no' ncè pace" (sopranoa, tenorea eta baxua)
12. Allegro: "Chi disse cà la femmena" (tenorea)
13. Presto: "Ncè sta quaccuna pò" (sopranoa eta tenorea) / "Una te fa la nzemprece" (tenorea)
14. Allegro – Alla breve
15. Tarantella
16. Andantino: "Se tu m'ami" (sopranoa)
17. Allegro
18. Gavotta con due variazioni
19. Vivo
20. Tempo di minuetto: "Pupillette, fiammette d'amore" (sopranoa, tenorea eta baxua)
21. Finale: Allegro assai

Pulcinellan oinarritutako piezak

Pulcinella Suitea

Pulcinella suitea Stravinskik 1922an idatzi zuen balletaren kontzertu orkestarako moldapena da, ahotsik gabea. Lehen emanaldia Bostonen izan zen, Bostongo Orkestra Sinfonikoaren eskutik, eta Pierre Monteuxek egin zuen 1922ko abenduaren 22an.

Suiteak zortzi mugimendu ditu:

1. Sinfonia
2. Serenata
3. Scherzino – Allegretto – Andantino
4. Tarantella
5. Toccata
6. Gavotta (con due variazioni)
7. Vivo (Duetto prior to revision)
8. Minuetto – Finale

Zenbait inprimaketa-akats zuzentzeko, metronomo marka aldatzeko eta VII. zatiaren izena aldatzeko suitea berrikusia izan zen 1947an.

Suite italienne (Italiar suitea)

Stravinskik balletean oinarritutako ondorengo moldapenak ere burutu zituen:

• 1925: Suite d'après des thèmes, fragments et morceaux de Giambattista Pergolesi, biolin eta pianorako (Paul Kochanskirekin lankidetzan).
• 1932/33: Suite italienne, biolontxelo eta pianorako (Gregor Piatigorskirekin lankidetzan).
• 1933: Suite italienne, biolin eta pianorako (Samuel Dushkinekin lankidetzan).
• Jascha Heifetz biolin-jotzaileak eta Piatigorskik moldaketa bat egin zuten biolin eta biolontxelorako, eta honi ere Suite italienne deitu zioten.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2630833
• Multimedia: Pulcinella / Q2630833