Epifisi displasia anizkoitza(multiple epiphyseal displasia) edo Fairbankgaixotasuna nahaste genetiko arraro bat da (10.000 jaiotzetatik 1), hazten ari diren hezurren muturretan eragina duena. Hezurren hazkuntza haien muturretako kartilago metaketaren bidez ematen da. Kartilago hori mineralizatu eta hezur bihurtzen da azkenean osifikazio prozesuaren bidez. Gaixotasun honetan aipaturiko prozesua akastuna da.
Epifisi displasia anizkoitzak nahasmendu eskeletikoak eragiten ditu eta horietariko gehienak modu autosomiko gainartzailean transmititzen dira. Hala ere, badaude modu autosomiko azpirakorrean transmititzen diren kasuak ere.
Jaiotzean honako arrastoak aurkituko dira gaixotasuna pairatzen duten haurren %50arengan: oin ekinobaroa, metatartso bihurrituak, ahosabaiko-arraila, barrurantz kurbatutako atzamarrak edo belarriaren hanpadura (erditzean jasandako lesioaren ondorioz).
Gaixotasun hau duten haurrek kirola egin ostean mina eta nekea nabaritzen dute. Haien x-izpien frogek osifikazio zentro txiki eta irregularrak erakutsi dituzte, batez ere aldaka eta belaunetan. Ibiltzeko zailtasunak garatu ahal dira eta oin zapalak ohikoak dira.
Pubertaroa baino lehen, altuera tarte egokiaren barruan dago.
Heldutasunean, epifisi displasia anizkoitza duten pertsonak altuera baxukoak dira (betiere gizarteko altueraren ohiko tartearen barruan kokatzen direlarik) eta enborrarekin konparatuta, gorputz adarrak motzak izan ohi dituzte. Gehienetan, mugimendua artikulazio nagusietan mugatzen da, bereziki ukondo eta aldakan. Hala ere, arazoak belaun eta hatzetan ere aurki ditzakegu. Horretaz gain, osteoartritisa ere garai honetan ager daiteke.
Bizkarrezurrari dagokionez, ohiko kurbadura izaten dute. Hala ere, batzuetan eskoliosia bezalako gaitzak ere ager daitezke. Belaunak, ordea, irregularrak dira eta zabalpen metafisiarioa izan dezakete. Gainera, eskuetan brakidaktilia (hatz laburrak) eta biribiltze metakarpiano proximala agertzen da.
Gainartzailea den forman, honako 5 dira gaixotasuna sorrarazten dituen kasuak:
COMP (19.kromosoma): epifisi displasia anizkoitzaren kasuen %15-30 gene honen aldaketan dute oinarria.
COL9A1 (6.kromosoma), COL9A2 (1.go kromosoma) eta COL9A3 (20.kromosoma): 9.motatako kolagenoaren trimero bat osatzen dute. Epifisi displasiaren 2.kausarik ohikoena da (%10-20).
MATN3 (2.kromosoma): ez da hain ohikoa.
DTDST: gene hau modu autosomiko azpirakorrean transmititzen diren kasuen eragile nagusia da eta kasu guztien %15 eragiten ditu. Gainera, gene honen mutazioek ere displasia distrofikoa eta beste hainbat hazkuntza nahasmendu eragiten dituzte
Hala ere, egindako ikerketen arabera, ondorioztatu da beste gene batzuek ere parte hartzen dutela.
Horretaz gain, aipatu behar da epifisi displasia anizkoitza duten pazienteen erdiak ez duela inolako aldaketa adierazgarririk gene ezagun horien artean. Kasu hauetan diagnostikoa soilik kliniko eta erradiologikoa izanen da.[6]
Sintomak dituzten pertsonek traumatologoarenera jo behar dute, tratamendu baten beharra duten edo ez ebalua dezan. Sendabiderik ez dagoen arren, kirurgia erabili ohi da sintomak arintzeko. Izan ere, kirurgia erabilgarria izan daiteke aldakaren malformazioak tratatzeko; hala nola, aldakaren erabateko ordezkapena. Helduaroan aldaka protesiak ohikoak dira.[6]
Gainkarga muskularra eragin dezaketen kirolak saihestu behar dira. Horien ordez, gomendagarria da igeriketa eta txirrindularitza egitea.
Aldakako mina saihesteko erabilgarriak dira makuluak edo gurpildun aulkiak. Eskuko minari dagokionez, ordea, idazteko luma lodia erabiltzea gomendatu ohi da.
Datuak: Q1452604
Multimedia: Multiple epiphyseal dysplasia / Q1452604