Shimon Peres

Shimon Peres
	; Irudi gehiago
9. Israelgo presidente
Knesseteko kide
Kanpo Arazoetako ministro
Israelgo lehen ministrorde
8. Israelgo Lehen Ministroa
Defentsa ministro
Kanpo Arazoetako ministro
Finantza ministro
Kanpo Arazoetako ministro
8. Israelgo Lehen Ministroa
Minister of Religious Services (en)
Israelgo Lehen Ministroa
Defentsa ministro
Garraio eta Bide Segurtasuneko ministro
Komunikazio ministro
paper zorrorik gabeko ministro
Defentsa ministrorde
Defentsa ministrorde
Defentsa ministrorde
Defentsa ministrorde
Knesseteko kide
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Szymon Perski, שמעון פרסקי
Jaiotza	Višnieva (en) , 1923ko abuztuaren 2a
Herrialdea	Poloniako Bigarren Errepublika (1923 - ; Palestinako Britainiar Mandatua (1943ko abenduaren 11 - 1948ko maiatzaren 14a); Israel (1948 - 2016)
Heriotza	Sheba Medical Center (en) , 2016ko irailaren 28a (93 urte)
Hobiratze lekua	Nation's Great Leaders Graves (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: garuneko odoljarioa
Familia
Aita	Isaac Peres
Ama	Sara Meltzer
Ezkontidea(k)	Sonia Peres (1945 - 2011ko urtarrilaren 20a)
Seme-alabak	ikusi Tsvia Walden; Johnny Peres (en) ; Chemi Peres (en) ;
Familia	ikusi Lauren Bacall (lehengusina txiki);
Hezkuntza
Heziketa	New Yorkeko Unibertsitatea ; New School for Social Research ; New School (en) ; Harvard Unibertsitatea ; Ironi Alef High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa; frantsesa; hebreera; errusiera; poloniera
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, idazlea, poeta eta ministroa
	Parte-hartzailea World Economic Forum Annual Meeting 2014 (en) ; World Economic Forum Annual Meeting 2013 (en) ; World Economic Forum Annual Meeting 2015 (en) ; World Economic Forum Annual Meeting 2016 (en) ; World Economic Forum Annual Meeting 2004 (en) ;
Lantokia(k)	Jerusalem
Enplegatzailea(k)	Mossad
Jasotako sariak	ikusi Bakearen Nobel Saria (1994) ; Knight Grand Cross of the Order of St Michael and St George (2008ko azaroaren 20a) ; Askatasunaren Domina Presidentziala (2012ko ekainaren 13a) ; Félix Houphouët-Boigny Peace Prize (1993) ; Four Freedoms Award – Freedom from Fear (1996) ; Philadelphia Liberty Medal (1996ko uztailaren 4a) ; Steiger Award ; Honorary doctor of the University of Liège (1998) ; Planetary Consciousness Prize (2002) ; Peruko Eguzkiaren Ordena (2005eko maiatzaren 23a) ; Ohorezko Legioko komandantea (1957) ; Golden Plate Award (2003) ; Honorary doctor of the Bilkent University (2007) ; Order of Prince Yaroslav the Wise, 1st class ; Grand Star of the Decoration for Services to the Republic of Austria ; Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuko Urrezko Domina (2014ko maiatzaren 19a) ; honorary doctor of University College London (2008ko azaroaren 18a) ; honorary doctor of the Bar-Ilan University ; honorary doctorate of the University of Alcala (1997) ; Freedom Award (2015) ; honorary doctor of the Moscow State Institute of International Relations ; Osgar (2003) ; Solomon Bublick Award (2015eko maiatzaren 31) ; Global Citizen Awards (2014) ; Yakir Ashdod (1986) ; [[]] (1999ko abuztuaren 10a) ; Order of Saint Michael and Saint George ; Ohorezko Legioko zalduna ; Decoration of Honour for Services to the Republic of Austria ; Order of Stara Planina ; Order for Merits to Lithuania ; Order of Mono ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	judaismoa
Alderdi politikoa	Kadima (en) ; Israelgo Alderdi Langiletiarra; Rafi (en) ; Mapai (en)
	Fitxategi:Shimon Peres Signature.svg, Shimon peres signature.svg

Shimon Peres (hebreeraz שִׁמְעוֹן פֶּרֶס), jaiotzez Shimon Perske (Wieniawa, Polonia, egungo Vishniova, Bielorrusia, 1923ko abuztuaren 2a - Ramat Gan, 2016ko irailaren 28a^[1]), Israelgo politikaria izan zen. 2007-2014 bitartean Israelgo presidentea izan zen, eta hiru alditan lehen ministroa. Hala ere, inoiz ez zuen hauteskunderik irabazi. 1994an, Bakearen Nobel Saria jaso zuen, Yitzhak Rabin eta Jassir Arafatekin batera, Osloko Ituna ekarri zuten negoziazioetan parte hartzeagatik^[2].

Bizitza

Polonian jaio arren, 1934an sendia Tel Avivera joan zen, Erresuma Batuaren menpeko Palestinara^[1]. Ben Shemen nekazaritza eskolan ikasi zuen, eta Alumot Kibbutzaren sortzaileetako bat izan zen, Galilean^[2]. 1947an, David Ben-Gurionek Haganah talde paramilitarreko arduradun izendatu zuen^[1]. 1948ko Arabiar-israeldar Gerran, errekrutamenduaren eta arma horniduraren ardura izan zuen^[2].

1959an parlamentari aukeratu zuten, Mapai alderdiko kide zela^[3]. 1959tik 1965era Defentsa ministrordea izan zen. 1965ean, Mapaitik atera zen eta Rafi alderdia sortu zuen. 1968an, Mapai eta Rafi batu ziren, Israelgo Alderdi Laborista sortzeko. 1970-1974 bitartean, Garraio ministroa izan zen, eta 1974-1977 urteetan Defentsa ministroa, Isaak Rabinen gobernuan^[2].

1984tik 1986ra lehen ministro izan zen, Likud alderdiko buruzagi Yitzhak Shamir lehen ministrordea zuela. Laboristen eta Likuden artean sinatutako akordioa kontuan izanik, 1986an Shamirren esku utzi zuen gobernua. 1986-1988 urteetan, Kanpo Arazoetako ministroa izan zen, eta 1988-1990 urteetan Finantza ministroa, Shamirren agindupean. 1990. urtean, bertan behera geratu zen laboristen eta Likuden arteko akordioa eta Peresek uko egin zion Shamirrekin gobernua osatzeari.

Shimon Peres 2001ean. Atzean Jassir Arafat

1992an, alderdiaren buruzagitza galdu zuen, Isaak Rabinek eskuratu baitzuen. Peres Ekialde Hurbileko bakearen bultzatzaile nagusietako bat izan zen. 1993an, Peres, Rabin eta Arafatek Printzipioen Deklarazio bat izenpetu zuten Washingtonen, Palestinaren etorkizuneko autonomia eta Gaza eta Jerikotik israeldar gudarosteak ateratzea aurreikusten zituena. Isaak Rabin atentatuz hil zutenean, Peresek gobernuaren buruzagitza hartu zuen, baita Defentsa ministerioa ere.

1996ko hauteskundeetan kargua galdu zuen, Benjamin Netanyahu eskuindarrak irabazi baitzituen. Haren alderdikide Ehud Barak heldu zelarik agintera 1999an, Eskualde Lankidetzako ministro izendatu zuten. 2000ean, Intifadaren berpiztea eta gobernu laboristaren krisia zirela-eta, hauteskundeak aurreratu ziren eta Likud-en buruzagi Ariel Sharonek irabazi zituen: batasun nazionaleko gobernu bat sortu zuen, eta lider laboristak proiektuan parte hartzera gonbidatu zituen. Era horretan, Peresek Kanpo Arazoetako ministerioa eskuratu zuen.

2005eko abenduan, Kadima alderdi berrian sartu zen. 2007an, Israelgo presidente izendatu zuten, eta 2014 arte egon zen agintean. 2016ko irailaren 13an, istripu zerebrobaskular larria izan zuen, eta irailaren 28an hil^[4].

Bestelakoak

1996an Bartzelonan Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsala babestu zuten pertsona ospetsuetako bat izan zen https://web.archive.org/web/20170329141138/http://www.linguistic-declaration.org/versions/angles.pdf, berria.eus

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c Elizegi Egilegor, Arantxa. Shimon Peres, aurpegi biko buruzagia. berria.eus (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).
↑ ^a ^b ^c ^d Shimon Peres - Biographical. nobelprize.org (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).
↑ President Shimon Peres – Seventy years of public service. president.gov.il (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).
↑ Muere Shimon Peres, el expresidente de Israel que pensó que los palestinos podrían llegar a ser sus "amigos más cercanos". bbc.com (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).

Kanpo estekak

Datuak: Q57410
Multimedia: Shimon Peres / Q57410

[berria-1] Elizegi Egilegor, Arantxa. Shimon Peres, aurpegi biko buruzagia. berria.eus (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).

[nobel-2] Shimon Peres - Biographical. nobelprize.org (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).

[3] President Shimon Peres – Seventy years of public service. president.gov.il (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).

[4] Muere Shimon Peres, el expresidente de Israel que pensó que los palestinos podrían llegar a ser sus "amigos más cercanos". bbc.com (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).

[1]

[2]

[3]

[4]