’ = on Denboraren we neurria Besiar ireki ditudanean, zazpiak eta berrogei izan dira. Iratzargailua zoriziak Iaurden gutxiagotan ipinita zegoen, baina lehenago bizkortu naiz, Bosgarren mailako bi taldeok txangoa egin behar dugunez, gaur 2 dut nagitik izan ohetik jaikitzeko. Banaka, erantzun honako galdera hauei koadernoan: a) Egin al duzue inoiz teangorik? Nora? b) Zer egin zenuten txangoan? © Deskribatu egun horretan egindako gauza guztiak, bakoitza zer ordutan egin zenuten ere adieraziz. 2 Launaka bilduta, irakurri bakoitzak idatzi duzuena. Bat etorri al za- rete egin dituzuen gauzetan? Eta adierazi dituzuen orduetan? 3 Denon artean, deskribatu zemtan ari den Imanol inudietako bakoi- wean; azaldu ageri diren zenbakiek zer esan nahi duten ere. eee ete en ®€ O 130GOGORATU, PENTSATU, APLIKATU... Urteak 365 egun ditu. Lau urterik behin, egun bat gehitzen da owsailean; orduan, bisurtea dela esaten da eta 366 egun ditu. Egunak 24 ordu ditu eta 12 orduko bi ziklotan banatzen da. 12345678 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 22 23 24 ARERR: cane 1234567891121 23 45678 9101112 Eguerdiaren aurretik Eguerdiaren ostean 1 2012. urtea bisurtea izan zen. Zein dira hurrengo hiru bisurteak? 2 Zenbat minutu daude...? . a) Ordu erdian b) Ordu laurdenean ——_¢) Hira ordu laurdenean 3 Erlojuan 14:00ak baldin badira, goizean, arratsaldean ala gauean gaude? Eta 23:00ak izanez gero? 4 Zer ordu da erloju bakoitzean? > B 5 Alberto amona bisitatzera joan zen. Bostak eta berrogeita bostean ititsi, eta seiak eta laurdenetan atera zen amonaren etxetik. Zenbat iraun zuen bisitak? £ 6-63 131 @ © #Urteak eta mendeak Gure egutegiak Kristoren jaiowzatik aurrera zenbatzen ditu urteak: His- toriaurrerantz (Kristo aurreko, Ka.) edo gaur egunerantz (Kristo ondo- rengo, K.o.). KRISTOREN: Ko, 300200100 LYNOTA J 109 200300 2900 id ca o ye z it ii, a . mendea |mendea|mendea| smendea | FTORZUNA i « Mende bat 100 urte dira, Urte jakin bat zer mendetakoa den jakiteko, honela egiten dugu: Urteak amaieran bi zero izanez gero, | Urteak amaieran bi zero izan ezean, azken azken bi zeroak kendu egiten dira, bi zifrak kendu eta bat batzen da. 1000. urtea + x. mendea 1208. urtea + 12 + 1 = 13 > xml. mendea 2000. urtea > xx, mendea 2016. urtea > 20 + 1 = 21 + xx. mendea a 1 Zer mendetan eraiki zituzten honako zubi hauek?: AUCANTARA 106 CARES 1050 poRTUcalETe 1893 2 Adierazi zer mendezakoa den urte hauetako bakoitza: a34 100) 470) 1728) 1900 f) 2011 3 Pentsatu eta erantzun. a) Zein izan zen xxi, mendeko lehenengo urtea? D) Zein izango da azkena? 4 Santiago Ramén y Cajalek Medikuntzako Nobel saria jaso zuen. Nafarroako Petilla Aragoi herrian jaio zen, 1852ko maiatzaren lean, eta Madrilen hil zen, 1934ko urriaren 17an. a) Zer mendetan jaio zen? Zer mendetan hil zen? b) Zenbat urte zituen hil zenean? © 6 @ 1325 xx. mendeko zer urte amaitu zen 25ean? 6 Escorialeko monasterioa Filipe T.aren aginduz eraiki zuten, 1563tik eta 1584ra bitartean. a) Zet mendetan eraiki zuten? b) Zenbat urte igaro dira lanak amaitu zituztenetik? 7 Erreparatu datuei eta erantzun. : ay PITAGORAS ARISTOTELES (Ka. 582- Ka. 507) (Ka. 384- Ka. 322) a) Zer mendetan jaio zen bakoitza? b) Zenbat urte izan zituzten hil zirenean? sp 8 Bilatu informazioa Interneten eta osatu taula koadernoan, On Kixoteren lehenengo edizioa Trafalgarko guchua Espainiako Konstituzioa onartzea. BURUZKO KALKULUA Bi zifrako zenbakiak 20rekin biderkatzea. 23 So 36 6 15x20 21K20 25x20 32x20 xo 18 x 20 24 x 20 27 x 20 38 x 20 44x 20 49 x 20 133 @ @ "a: Sener cEOrduak, minutuak eta segundoak Egunean zeharko gertaeren iraupena neurtzeko erabiltzen ditygun unita- teak ordua (h), minutua (m) eta segundoa (s) dira. Ordua 60 minuturen baliokide da. Minutua 60 segundoren baliokide da. fou i Keey-> Ee] Erlojuko minutuen orratzak bira oso bat | Erlojuko segundoen orratzak bira oso bat ematen du ordu bakoitzean. ematen du minutu bakoitzean. OXDUENORRATZA ——_-MINUTUEN ORRATZA MINCTUEN ORRATZA—SEGUNDOEN ORRATZA L 1h=60 min 1 min = 60s 1h = 3600s 1 Seinalatzen den unitatea erabiliz, adierazi. a) 120 minut —> ... ordu © Hira ordu .. minutu b) 300 minutu > ,,. ordu d) Ordu bat eta erdi —> ... minutu 2 Kopiatu eta osatu, a) 3 min =... s + min ©) 240 s =... min 1) 7200s h b) 10 min = ...s at Hareazko 3 minutuko erloju bat eta 4 minutuko beste bat erabiliz, nola neurtuko zenuke bost minutuko iraupena? @ 4 Erloju digitala ondo dabil. Orain dela zenbat denbora gelditu da erloju orrazduna? Ebatzi problemak 5 Haran Berdeko autobusa zortziak hamahiru gutxiagotan ateratzen da, eta bidaia hiru ordu laurdenekoa da. Zortzi eta etdiak baino lehenago iritsiko al da? OO S134Adierazpen konplexuak eta ez-konplexuak Denbora-kantitateak hainbat unitate erabiliz, era konplexuan, edo uni- tate bakarra erabiliz, era ez-konplexuan, adieraz daitezke. oan Fe{__ 80785 none Era konplexutik era ez-konplexura pasatuko dugu. 2h—42x3600= 72005 | 1d min—+ 14x 60= 8408 | 2 14 min 38 s = 8078 s 38s—> + 38s 8078s Era ¢z-konplexutik era konplexura pasatuko dugu. 8078s 6078 (60 oo] 7 tn 0 oe em | 078 s= 2h 14 min 38s 385 1 Bihurtu ez-konplexu. a) 2h 18 min ec) 1h 35 min 12s 2) 3h 15 min b) 15 min 18s d) 3h 39 min 40 8 £) 50 min 15 s 2 Bihurtu konplexu. a) 83 minutu ©) 195 segundo. ©) 7260 segundo. b) 4220 segundo. @) 1704 segundo. #) 5400 segundo. Ebatzi problemak 3 Antzezpen batek bi ordu eta hamabi minutu iraun du, Adierazi den- bora hori minututan. 4 Botilatzeko makina batek segundoko betetzen du freskagarri-botila bat. Zenbat botila beteke ditu ordu bat eta hamar minutuan? BURUZKO KALKULUA Hiru zifrako zenbakiak 20rekin zatitzea. 460, > 46 2 23 | 160: 20 220: 20 34020. 56020 720: 20 18020 260;20 480:20 6 220 880 | 20 "0 noyoeduesten ear | tite teaetioe| 3508 co deers oe |Eragiketak denbora-kantitateekin Erreparaty Abelek mendizale taldekoekin gin duen bidearen eskemari, Adierazpen konplexuen Adierazpen konplexuen arteko batuketak arteko kenketak Zer ordutan pasatu ca Abel Tontot Fdenetit? | Zenbat denbora behar izan du Tontor Ede- 9h 45 min Tretik aterpera joateko? + 1h 50min 12 h + 60 min + 15 min 10h i Uh 35 Brin 35 min Bh 15 min 12h 75 min 60+ 35 min =Nh 35min Uh 35 min +1 Th 40 min Hamabiak hogeita bost gutsiagotan pasaiu | Ordubete eta berrogei minum behar izan ca, du, 1 Honako taula honetan, Kamioi batek, bi egunean behin, bi hiriren arteko zerbitzua egiteko zenbat denbora behar duen adierazi da: Theta 50 min Theta 55 min: 2h eta 07 min (2b 48 min) + C1 h 29 min) ©) G13 min 25 5) + (28 min 52 s) O04 22 min 13 9) 4.0 1 38 min 12 % D235 min 43 8)+ C035 min 12 ’) 136 Sr2yceducacion.es-p Fain proposatvan ciskin,- ‘ta efgikotak*3 Egin honako kenketa hauek: a) 3h 13 min) - (1 h 45 min) b) (25 min 20 s) — (18 min 33 s) ©) @ h 42 min 20 s) - (1 h 30 min 33 8) d) 2h 15 min 22 s)— (1 h 53 min 18 5) 4 Biderkatu adibidean bezala. 2k 32 min 24s x3 6h 96 min 72 s—> 7 b 37 min 12 5 a) (Lh 22 min) x4 ©) G min 25 8) x3 b) (50 min 12s) x 5 dd) (2 h 40 min 33 5) x 2 @® 5 irakasleak ordu bat idatziko du arbelean. Binaka jarrita, ikasle batek kantitate bat adieraziko du minututan, eta besteak, arbeleko orduari batuko dio. Ebatzi problemak a-lasterketa ordu honetan hasi da: 10 h 25 min 32 s. Lehe- si denak 2 h, 26 min eta 53 s behar izan ditu. Zer ordutan iritsi da irabazlea? 7 Jolasteko tren batek 1 min eta 12 s behar ditu zirkuituaren bira osoa egiteko. Zenbat denboratan emango ditu bost bira? 1 Gure herriko irratiko albiste-zerbitzuak 3 minutu eta 58 segundo behar izan ditu nazioarteko albisteak emateko, eta 215 segundo, berriz, herriko albisteak emateko. Bi zatietako zein izan da luzeena? 2 Pentsatu zure negozioaren publizitatea egin nahi duzula irratian. Gal- dew zer tarifa dituzten eta kalkulatu zenbat ordaindu bebarko duzun t iragarkia astebetean emateko, eguneko ordu desberdinetan. 5 37 6«