Theodor Bibliander
| Theodor Bibliander | ||
|---|---|---|
| ||
| Persona informo | ||
| Naskiĝo | 1509 en Bischofszell | |
| Morto | 26-an de septembro 1564 en Zuriko | |
| Mortis pro | Naturaj kialoj  vd
| |
| Mortis per | Pesto vd
| |
| Religio | protestantismo vd | |
| Lingvoj | latina vd | |
| Ŝtataneco | Svislando vd
| |
| Profesio | ||
| Okupo | teologo lingvisto tradukisto verkisto vd
| |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Theodor BUCHMANN (1509-1564) estis teologo, reformisto, orientalisto, lingvisto, hebreisto, helenisto, bibliisto, presisto de la unua latina tradukaĵo de la Korano, tradukita de Roberto de Kettono (1110-1160) kaj eldonita de Johano Oporino. Li estis familiara al la araba idiomo kaj aliaj orientaj lingvoj, kaj publikigis hebrean gramatikon en 1535, krom komentoj pri la Biblio. Li estis profesoro en Legnica (1527-1529), poste li reiris al Zuriko kie li sukcedis al Ulriko Zvinglo (1484-1531) kiel profesoro. Li kutime nomis sin "homo grammaticus"[1], oni kredas ke li mastris pli ol tridek lingvojn kaj estis unu el la plej gravaj tiamaj ekzegezistoj.
Biografio
[redakti | redakti fonton]Li estis filo de Hans Buchmann, konsilisto en Bischofszell. Instigita de sia frato Henriko por sin dediĉi al orientaj lingvoj, li studis la grekan kun Oswald Myconius (1488-1552) kaj la latinan kun Jakobus Ceporinus (1499-1525). En 1523, li komencas en Zuriko farante publikajn komentojn pri la Biblio. Inter 1525 kaj 1527, en Bazelo li ĉeestis la lecionojn de Johano Okolampado (1482-1531) kaj Konrado Pelikano (1478-1556) en la hebrea pri la Malnova Testamento. Leo Jud (1482-1542) kaj Ulriko Zvinglo (1484-1531) ankaŭ estis liaj profesoroj. Li ankaŭ familiariĝis kun la araba lingvaĵo kaj aliaj lingvaĵoj el la Oriento, kaj fariĝis profesoro pri teologio.
Kariero
[redakti | redakti fonton]Rekomendita de Zvinglo al la princo de Legnica, Frederiko la 2-a (1480-1547), dum du jaroj li instruas en la Supera Lernejo de tiu urbo, en Silezio, kaj post kelkaj monatoj en la Latina Lernejo, en Brugg. Reirante al Zuriko, en 1529, li restas ĉe sia frato kie li profundiĝis en siaj lingvistikaj konoj kaj ekpreparas prihebrean gramatikon. Ĉe la morto de Zvinglo, en 1531, li sukcedas al ĉi tiu en la katedro pri Malnova Testamento - konsistigante en la komentoj pri la Septuaginto - en la loka teologia lernejo, kies posteno li okupas dum preskaŭ tridek jaroj. Erudicia filologo, li studas ankaŭ tiel la semitajn kiel la popularajn kaj naciajn lingvaĵojn, konsideratajn barbaraj de multaj el siaj samtempuloj. Klerema, li akiris grandan reputacion kiel filologo kaj biblia ekzegezisto kaj liaj instruojn rapide disvastiĝis pere de sia lernantaro.
Li partoprenis en pluraj religiaj debatoj, kiuj agitis la tiamajn kristanojn, per kritikoj al la Katolika Eklezio kaj al la romaj aŭtoritatoj. En sia verko "De legitima vindicatione Christianismi" (1553), li kontraŭas al la Koncilio de Trento kaj laŭdas la anglikanan anglion kiel ekzemplodona tero por la kristana libereco, kaj kritikas la papon, konsiderante lin kiel kontraŭkristo.
Kun Pietro Martire Vermigli (1499-1562), strikta defendanto de la Kalvinismo, li implikiĝis en doktrina polemiko pri la antaŭdestinitaĵo. En 1560, rezulte de tiuj dispuoj, li estas eksigita de sia teologia katedro kaj mortis pro bubona pesto, en 1564.
Selektita publikaĵaro
[redakti | redakti fonton]- Oratio Theodori Bibliandri Ad Enarrationem Esaiae Prophetarum Principis. Christoph Froschauer, Zürich 1532. (urn:nbn:de:gbv:9-g-3091211)
- Propheta Nahvm Ivxta Veritatem Hebraicam, 1534
- Institutionum grammaticarum de lingua Hebraea liber unus. Christoph Froschauer d. Ä., Zürich 1535.
- De optimo genere grammaticorum Hebraicorum, Hieronymus Curio, Zurich, 1542
- Theodori Bibliandri De optimo genere grammaticorum Hebraicorum, commentarius, 1542
- De optimo genere Gramaticorum Hebraic. Commentarius , 1542
- Machumetis Saracenorum principis eiusque successorum vitae ac doctrina ipseque Alcoran, Johannes Oporin, Basel, 1543, 1550. (Qur'an: on-line text with critical apparatus in French, on-line text with critical apparatus in German)
- Relatio fidelis. Johannes Oporin, Basel 1545.
- De ratione communi omnium linguarum et litterarum commentarius, Christoph Froschauer, Zurich, 1548
- Quomodo legere oporteat Sacras Scripturas, 1550
- De ratione temporum, Johannes Oporin, Basel, 1551
- Amplior consideratio decreti synodalis Tridentini, 1551
- Sermo divinae majestatis voce pronunciatus in monte Sinai, 1552
- Concilium sacrosanctum Domini nostri Jesu Christi, 1552
- De Fatis Monarchiae Romanae Somnivm Vaticinvm Esdrae Prophetae: Ad Iulium ..., 1553
- De legitima vindicatione Christianismi veri et sempiterni, 1553
- De legitima vindicatione Christianismi veri et sempiterni ... libri ..., 1553
- Oratio Theodori Bibliandri de restituenda pace in Germanico imperio, 1553
- De summa trinitate et fide catholica, 1555
- De Mysteriis Salutiferae Passionis Et Mortis Iesu Messiae, 1555
- Christianismus sempiternus, verus ..., 1556
- Temporum a condito mundo usque ad ultimam ipsius aetatem supputatio. Johannes Oporin, Bazelo 1558.
- Theodor Bibliander, Henri Lamarque (Hrsg.): Le Coran à la Renaissance. Plaidoyer pour une traduction. Introduction, traduction et notes de Henri Lamarques. Presses universitaires du Mirail, Toulouse 2007 (Originaltitel: Apologia pro editione Alcorani, übersetzt von Henri Lamarque),
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Allgemeine Deutsche Biographie
- Neue Deutsche Biographie
- Historischen Lexikon der Schweiz
- Handbuch Gelehrtenkultur der Frühen Neuzeit - Herbert Jaumann.
- Catálogo da Zentralbibliothek Zurique[rompita ligilo]
- Personensuche
- WorldCat Identities
- Adam, Melchior: Vitae Germanorum Theologorum
- Bibliothèque Nationale de France
- Martin Luther and Islam: A Study in Sixteenth-Century Polemics and Apologetics[rompita ligilo], Adam Francisco
- On Language Diversity and Relationship from Bibliander to Adelung, George J. Metcalf
- Johann Heinrich Hottinger: Arabic and Islamic Studies in the Seventeenth Century, Jan Loop
- The Reception of Erasmus in the Early Modern Period, Karl A. E. Enenkel
- Calvinus clarissimus theologus: Papers of the Tenth International Congress ..., Herman Selderhuis
- Shifting Patterns of Reformed Tradition, Emidio Campi
- Shaping the Bible in the Reformation: Books, Scholars and Their Readers in ..., Bruce Gordon, Matthew McLean
- John Calvin as Sixteenth-Century Prophet, Jon Balserak
- Theodor Bibliander (1505-1564): annotierte Bibliographie der gedruckten Werke, Christian Moser
- Theodor Bibliander; ein biographisches Denkmal, Johann Jacob Christinger
- History of Linguistics Vol III: Renaissance and Early Modern Linguistics, Giulio Lepschy
- John Calvin on the Visions of Ezekiel: Historical and Hermeneutical Studies ...[rompita ligilo], E. A. De Boer
- Following Zwingli: Applying the Past in Reformation Zurich, Mr Luca Baschera, Professor Bruce Gordon, Mr Christian Moser
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ gramatikisto aŭ klerulo.
