Ordinara sonko
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Sonchus oleraceus L. 1753 | ||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||||
La ordinara sonko aŭ legoma sonko (Sonchus oleraceus) estas sonko el la familio de asteracoj. Ĝi estas kuracplanto indiĝena en Azio kaj Eŭropo, kiu estas nutra manĝaĵo por homoj kaj por la plimulto de la brutaro.
Nutraj kvalitoj
[redakti | redakti fonton]Al ĝi estis atribuata ankaŭ saniga forto, simila al tiu de taraksako kaj amara cikorio [1]. La folioj estas la partoj kiujn homoj kutime manĝas, kaj ili estas utilaj kiel salatolegomoj, aŭ kuiritaj kiel spinaco. Brogado aŭ boligado forigas amaran guston. Nutraĵo-analizo rivelas 30 – 40 mg da C-vitamino en 100g, 1,2% da proteino, 0,3% da graso, 2,4% da karbonhidrato.
Sek-peza analizo de la folioj montras, ke 100g entenas (varieme laŭ kreskadaj cirkonstancoj): 45g da karbonhidrato, 28g da proteino, 22g da cindro, 5,9g da fibro, 4,5g da graso; sume, ĝi disponigas 265 kaloriojn.
Mineraloj
Kalcio : 1 500 mg
Fosforo : 500 mg
Fero : 45,6 mg
Magnezio : 0 mg
Natrio : 0 mg
Kalio : 0 mg
Zinko : 0 mg;
Vitaminoj
A: 35 mg
Tiamino ( B1): 1,5 mg
Riboflavino ( B kun nombro): 5 mg
Niacino : 5 mg
B6: 0 mg
C: 60 mg
Kultivado
[redakti | redakti fonton]
Tiu palearktisa planto estas konsiderata kiel invada specio en multaj mondopartoj, kie ĝi estas trovata plejofte en perturbitaj areoj [2][3]. Ĝi disvastiĝas per semo kiu estas vente aŭ akve transportata, kaj povas ofte esti limigata per falĉado ĉar ĝi ne rekreskas ekde radikopartoj [3]. Tiu estas unu el la specioj uzataj en ĉina kuirarto kiel kŭcài ( 苦 菜; laŭvorte : amara legomo )[4].
Botanikaj trajtoj
[redakti | redakti fonton]La floroj estas duseksaj, kaj oftaj polenigantoj inkludas abelojn kaj muŝojn. La folioj estas sentigaj kun du pintaj oreletoj.
La specio preferas plenan sunon kaj ĝi ŝatas nitratoriĉajn grundojn.
Saniga valoro
[redakti | redakti fonton]Ordinara sonko havas gamon da medikamentaj uzoj. Partoj de la planto estas diversmaniere uzataj por stimuli menstruan fluon, ŝanĝi hepatofunkcion, stimuli diurezon, ekhaltigi fekadon, kaj kontraŭbatali kanceron, verukojn, inflamon kaj febron.
Kontraŭbatalo
[redakti | redakti fonton]Klopodoj de trudherboforigo per uzo de herbicidoj, neglektante aliajn metodojn, eble kondukis al proliferado de tiu specio en kelkaj medioj [5].
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Ordinara sonko ( botanical.com )
- ↑ Sonchus oleraceus Arkivigite je 2007-04-28 per la retarkivo Wayback Machine at Center for Aquatic and Invasive Plants Arkivigite je 2007-03-25 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ 3,0 3,1 Sonchus oleraceus L., Asteraceae Arkivigite je 2020-02-02 per la retarkivo Wayback Machine, Pacific Island Ecosystems at Risk (PIER)
- ↑ Kucai Baidu Encyclopedia (苦菜_百度百科) (Mandarin language). baike.baidu.com. Alirita 2008-02-07 .
- ↑ angle Mastrumado de ordinara sonko. Arkivigite je 2012-02-29 per la retarkivo Wayback Machine
