Metroo de Erevano

Metroo de Erevano Karen Demirĝjan
	Fontano en stacidomo Placo de la Respubliko
metroo
Ĝeneralaj informoj
Transportsistema speco	Metroo
Komenco de trafiko	7-a de marto 1981
Teknikaj informoj
Longeco de sistemo	13,8 km
Nombro de linioj	1 linio
Nombro de veturiloj	12
Nombro de stacioj	10
Aliaj informoj
Pasaĝeroj tage	81,000 (2023)
Jara trafiko	29.6 miliono (2023)
Traklarĝo	1 520 mm
Posedanto	Metro de Erevano Karen Demirĝjan CJSC
Mapo
	v • d • r

Partoj
	Linio 1, Second line (Yerevan metro) (en) , Barekamutjun, branĉo Ŝengavito - Ĉarbaĥo kaj Ŝengavito vd

Metroo de Erevano
	Կարեն Դեմիրճյանի անվան Երևանի Մետրոպոլիտեն
metroo
Komenco	7-a de marto 1981 vd
Geografia situo	40° 10′ 53″ N, 44° 30′ 52″ O (mapo)40.18138888844.514444444Koordinatoj: 40° 10′ 53″ N, 44° 30′ 52″ O (mapo)
Lando(j)	Armenio vd
Situo	Erevano
	Metroo de Erevano (Armenio)
	Metroo de Erevano (Armenio)
	Metroo de Erevano
Posedata de	registaro de Armenio vd
Partoj
	Linio 1, Second line (Yerevan metro) (en) , Barekamutjun, branĉo Ŝengavito - Ĉarbaĥo kaj Ŝengavito vd
Retejo	Oficiala retejo
	v • d • r

Metroo de Erevano

La Metroo de Erevano Karen Demirĝjan (armene: Կարեն Դեմիրճյանի անվան Երևանի մետրոպոլիտեն , Karen Demirĝjani anvan Jerevani metropoliten; ekde decembro 1999), familiare pli konata kiel la Erevana Metroo (armene: Երևանի մետրոպոլիտեն, ruse: Ереванский метрополитен), estas la metroo kiu funkcias en Erevano, la landa ĉefurbo de Armenio. Posedata de la armena registaro, ĝi estas funkciigita de la kompanio Erevana Metroo Karen Demirĝjan CJSC de la Ministerio pri Transportado kaj Komunikado de Armenio^[1].

La sistemo estis lanĉita en 1981 kaj, male al la plej multaj iamaj sovetiaj metro-sistemoj, ĝiaj stacioj ne estas tre profundaj, ekzistas du stacioj sur la tero, unu malprofunda kaj la resto estas konsideritaj profundaj subtere, tamen, la profundo de tiuj stacioj ne estas troa (mezume 16–22 metroj) nur tri stacioj pli ol 30 metroj, Marŝalo Bagramjan (ĉirkaŭ 37,5 metroj), Barekamutjun (ĉirkaŭ 42 metroj) kaj metrostacio Jeritasardakan (ĉirkaŭ 37 metroj). Kelkaj stacidomoj estas komplike ornamitaj per naciaj motivoj. La metroo funkcias per 13,4 kilometra linio kaj nuntempe servas 10 aktivajn staciojn.

Historio

Metroo de Erevano en la surtera parto de la linio.

Erevano, la ĉefurbo de Armenio, spertis grandan kreskon dum la postmilita tempo kiam ĝi estis la ĉefurbo de la Armena SSR. Pro la tre neegala pejzaĝo de la urbo nur subtera sistemo povus plenumi ĉiujn kriteriojn por efike translokigi multajn homojn ĉirkaŭ la urbo. La unuaj planoj por metroo komencis formiĝi en la malfruaj 1960-aj jaroj, sub la aŭspicio de Anton Koĝinjan, tiam la unua sekretario de la Komunista Partio de Armenio. Komence, ĉi tio centriĝis sur rapida tramsistemo, anstataŭ sur plena subtera metrosistemo. Dum ĉi tiu tempo, la Fako pri Planado de Urba Inĝenierio klare diris, ke metro-sistemo estos aljuĝita nur al urboj kun pli ol unu miliono da loĝantoj, al kiuj mankis Erevano komence de la konstruado (1972). Tamen ĉiuj tuneloj en kiuj la tramlinioj estis instalotaj estis konstruitaj laŭ la planita projekto, kiu ebligintus eblan konvertiĝon al plena subtera metroa sistemo^[2].

Antaŭ la fino de 1978 pli ol 4 km da tuneloj estis boritaj, kiam la planoj estis restrukturitaj tiel ke la sistemo estus malfermita kiel plena subtera metroo (kvankam por eviti kromajn burokratiajn iniciatojn la sistemo daŭre estis oficiale nomita "Rapida Tramo" ĝis ĝia malfermo).

La 7-an de marto 1981 la sistemo estis triumfe malfermita, iĝante la oka sovetia metrosistemo, kun unua kvarstacia stadio de 7,6 kilometroj. Ekde tiam, la sistemo kreskis ĝis 13,4 kilometroj, 10 metrostacia reto.

La inĝeniera laboro estis tiel altkvalita, ke dum la armena tertremo en 1988 la metroo de Erevano sukcesis elteni la tertremon, kiu paralizis la tutan respublikon kaj daŭre funkciis en la sekva tago kun nur malgrandaj damaĝoj. Tamen ĉi tio ĉesigis plej multajn etendajn projektojn, ĉar financoj estis deturnitaj al rekonstruo de la detruita infrastrukturo aliloke en Erevano kaj en norda Armenio precipe^[3] .

La 28-an de decembro 1999, la metroo ricevis la nomon de Karen Demirĝjan, la viro, kiu respondecis pri ŝanĝo de la statuso de la Rapid Tram-sistemo en Metro-sistemon, post kiam li estis mortigita du monatojn antaŭe en terora atako kontraŭ la armena parlamento.

Templinio

Linio	Segmento	Malfermdato
1	Barekamutjun - Davido de Sasuno	8-an de marto 1981
1	Davido de Sasuno - Gorcaranajin	11-an de julio 1983
1	Gorcaranajin - Ŝengavito	26-an de decembro 1985
1	Ŝengavito - Placo Garegin Nĵdeh	4-an de januaro 1987
1	Ŝengavito - Ĉarbaĥo	26-an de decembro 1996

Nomŝanĝoj

Post la dissolvo de Sovetunio kaj la sendependeco de Armenio, tri stacioj vidis siajn nomojn ŝanĝitaj en 1992. Kvara stacio estis renomita dek jarojn antaŭe, por honori Ivan Ĥristoforoviĉ Bagramjan, kiu estis soveta armea komandanto el armena origino, post sia morto.

Metroo de Erevano

Stacidomo	Antaŭa (j) nomo (j)	Jaroj
Marŝalo Bagramjan	Saralanĝ	1981–1982
Placo de la Respubliko	Placo Lenin	1981–1992
Placo Garegin Nĵdeh	Placo Spandarjan	1987–1992
Generalo Andranik	Hoktemberjan	1989–1992

Faktoj kaj ciferoj

Hodiaŭ la metroo funkcias kiel ununura linio, kun aparta branĉo inter Ŝengavito kaj Ĉarbaĥo, kiu konsistas el nur unu stacio, kaj kovras 13,4 kilometrojn, kun trajnoj veturantaj ĉiujn kvin minutojn ekde 6:30 matene ĝis la 23:00 horoj nokte. Ĝin kutime uzis ĉirkaŭ 60,000 pasaĝeroj tage antaŭ biletpliiĝo. En 2012, 14,9 milionoj da pasaĝeroj veturis per la metroo sed la ofteco kaj kvanto falis je preskaŭ 20% ĝis 50,000 pasaĝeroj tage post la duobligo de la biletprezo. La sistemo laborigas ĉirkaŭ 1200 laboristojn. Propra trajto de la metroo estas, ke la ciferecaj tempigiloj/horloĝoj nombras, t.e ili rekomencas je la "00:00" kiam trajno ekveturas, kaj daŭre kalkulas ĝis la sekva trajno foriros. Necesas, ke pasaĝeroj konsciu, ke trajnoj ĝenerale alvenas/foriras ĉiun 5 minutojn proksimume^[4].

Pro la malebena pejzaĝo de Erevano, la metroo en kelkaj kazoj iras sur la surfaco. El la dek stacioj, sep estas subteraj, el kiuj unu estas unu-volba malprofunda nivelo, kaj la ceteraj estas pilonaj profundnivelaj stacioj. Daŭrigante la tradicion de ĉiuj eks-sovetiaj subteraj sistemoj, la plej multaj stacioj estas delikate ornamitaj, ofte miksante armenajn naciajn motivojn kun malfrusovetia arkitekturo.

Kiam la sistemo malfermiĝis, ĝi komence ne havis deponejon, kaj flankaj spacoj en la renversaj apudaj relvojoj estis uzataj por fari riparojn anstataŭe. La konvena deponejo Ĉarbaĥo estis malfermita en 1985 kiel parto de la dua etendaĵo. En la fruaj 1990-aj jaroj la metrosistemo havis entute 70 vagonojn (ĉiuj el la modelo Metrovagonmash 81-717/81-714) formantaj ĉirkaŭ 12 trajnoj el tri vagonoj. Tamen de tiam la mezaj vagonoj estis venditaj al la Moskva kaj Sankt-Peterburga sistemoj kontraŭ revizioj por posta riparado de la veturantaj vagonoj (kiujn Ĉarbaĥa riparejo ne povis ripari pro manko de taŭga instalaĵo aŭ specialaj iloj por tion plenumi)^[5].

En 2000–2001, pro ekonomiaj kialoj, ĉiuj mezaj 81-714 vagonoj ĉesis funkcii kaj la sistemo nuntempe havas nur 13 81-717 du-vagonajn veturilojn, (12 sur la ĉefa linio, unu sur la navedo). La jara buĝeto por la Metroo de Erevano en 2002 estis 1 miliardo 440 milionoj da dramoj (ĉirkaŭ 2,5 milionoj da dolaroj). El ĉi tiu kvanto ĉirkaŭ 800 milionoj da dramoj estis financataj de la ŝtato. La resto de la buĝeto estis asignita per la enspezoj de biletkostoj, komerco kaj reklamado. Veturo sur la Metroo de Erevano kostas nuntempe 100 dramojn (ĉirkaŭ 25 dolaraj centonoj)^[6].

En 2012–2014 81-717 vagonoj estis renovigitaj. Post la renovigo trajnoj ricevis la saman eksteron kaj internon kiel la trajnoj 81-71M en Prago.

Metrostacioj

Nomo de stacidomo	Enirejo/elirejo	Profundeco	Malferma dato
Barekamutjun	Placo Barekamutjun		7-an de marto 1981
Marŝalo Bagramjan^[7]	Avenuo Marŝal Bagramjan, Parko de la enamiĝintoj		7-an de marto 1981
Jeritasardakan	Vojkruciĝo de la stratoj Abovjan kaj Isahakjan		7-an de marto 1981
Placo de la Respubliko ^[8]	Antaŭ konstruaĵo de la registaro		26-an de decembro 1981
Generalo Andranik^[9]	Inter la avenuo Tigrano la Granda kaj stratoj Ĥorenaci kaj Agatangelos		26-an de decembro 1989
Davido de Sasuno	Trajnstacidmo Erevano	Surtera	7-an de marto 1981
Gorcaranajin	1-a distrikto	surtera	11-an de julio 1983
Ŝengavito	Ŝengavito		26-an de decembro 1985
Placo Garegin Nĵdeh ^[10]	Placo de Garegin Nĵdeh		4-an de januaro 1987
Ĉarbaĥo	Ĉarbaĥo	surtera	26-an de decembro 1996

Planoj

Enirejo ĉe la stacidomo Placo de la Respubliko.

Malgraŭ la optimismo de la kreskanta urbo (kiu atingis milionon en 1986), hodiaŭ la Metroo estas subfinancita kaj ne formas la ĉefan transportan arterion de la urbo. Ĝi havas preskaŭ neniujn etendaĵojn ekde 1989 (kvankam malgranda navedo al unusola stacio en Ĉarbaĥo). En la urba buĝeto, kiu ankoraŭ devas provizi rimedojn por ripari la damaĝojn kaŭzitajn de la terura tertremo en 1988, al la metroo mankas prioritato. La sekva etendo estos al la stacio Aĝapnjak kaj Nazarbekjan (kies konstruo estas frostigita ekde la fruaj 1990-aj jaroj)^[11].

Cetere, ĉar la Metroo ne sukcesis ligi la gravajn loĝkvartalojn antaŭ la tertremo kaj la ekonomiaj krizoj okazintaj post la deklaro de sendependeco de la nacio, mikrobusaj itineroj transprenis la spinon de la urba transporto de Erevano, ofte duobligante la metroajn itinerojn. En 2004 la jara nombro de uzantoj estis 12,1 milionoj. Ĉi tiu tendenco tamen renversiĝis en la lastaj jaroj, ĉar la trafikoplenaj vojaj arterioj de la urbo kuraĝigis la pasaĝerojn vidi la metroon kiel rapida, pura kaj pagebla transporta alternativo. Ekde 2016, la ĉiujara frekvenco de la metroo pliiĝis al 15.4 milionoj da ĉiujaraj pasaĝeroj. Antaŭ 2017, la jara frekvenco plue pliiĝis al 16,2 milionoj da pasaĝeroj^[12].

Kvankam la nuna konstrua progreso estas malproksima, estas planoj por dua kaj tria linioj fine malfermiĝi, formante tipan sovetian triangulan projektan aranĝon de ses radiusoj, kun intersekcio en la urbocentro. Oni raportis en marto 2013, ke urbaj oficialuloj alproksimiĝis al bankoj por serĉi pruntojn por plivastigo de la metrosistemo de Erevano. En 2018, Armen Gularjan la vicprezidanto de la Komitato de Urba Disvolviĝo de Armenio diskutis la eblon konstrui alian metrostacion sur la jam ekzistanta linio. Ĉi tiu proponita haltejo inter la stacioj Davido de Sasuno kaj Generalo Andranik ofertus rektan aliron al la butikcentroj Surmalu kaj Petak. Estas neklare, ĉu ĉi tiu propono estos inkluzivita en la nova metro-etenda plano.

La 15-an de majo 2019 la ĉefarkitekto de Erevano konfirmis, ke nun planas komenci la ekspansion de la metroo de Erevano. Li esprimis esperon, ke la projektaj laboroj de la nova metrostacio en la distrikto Aĝapnjak baldaŭ finiĝos kaj ke konstrulaboroj komenciĝos frue en 2020. Ankaŭ en 2019, urbestro de Erevano Hajk Marutjan anoncis, ke la antaŭaj etapoj komencis etendi la metroon norden al la distrikto Davtaŝen .

Renovigo

La Erevana Metroo estis ĝisfunde renovigita unuafoje post sia fondiĝo antaŭ 30 jaroj, kun financoj de ĉirkaŭ 41 milionoj da dolaroj asignitaj de Eŭropa Unio. Konstrua sistemo de drenado, unu el la antaŭkondiĉoj por la sekureco de la metroo, estis farita unue. Aldone, kun la helpo de la Eŭropa Banko por Rekonstruo kaj Disvolviĝo, tuneloj estis plibonigitaj, metrovagonoj renovigitaj kaj nova loĝistika ekipaĵo estis instalita. La renovigado estis tute finita antaŭ 2012.

Biletoj

Ĵetono por eniri en la metroon de Erevano.

Anstataŭ kartonaj biletoj, al pasaĝeroj estas venditaj ĵetonoj, kiuj estas tiam uzataj por funkciigi turnokrucojn por atingi stacidomajn platformojn. La oranĝaj plastaj ĵetonoj eldonitaj ekde 2009 prezentas la emblemon de la metroo unuflanke kaj la statuon de la legenda heroo Davido de Sasuno aliflanke.

Projektoj de estonta disvolvigo

Mapo de Erevana metroo montranta tri projektantajn aldonajn staciojn kaj duan linion el Barekamutjun

Perspektivoj de Erevana metroo estas neklaraj. La lasta stacio Ĉarbaĥo estas konstruita en jaro 1996 kaj ekde tiam eĉ ne unu nova stacidomo aperis. Nun plej ofte temas pri konservado de la nuna ekzistanta linio. En la fino de la soveta epoko, inter jaroj 1989 kaj 1991, estas konstruitaj tuneloj kaj parto de konstruaĵoj de du novaj stacioj norden ekde Barekamutjun: Aĝapnjak kaj Nazarbekjan. Tamen ankoraŭ multe da laboro bezonatas por la finkonstruo kaj ekspluatigo de tiuj stacioj. La tria stacio norden, kun proponita nomo Davitaŝen, estis konstruota en 1980-aj jaroj, sed pro la Spitaka tertremo la laboro neniam komenciĝis. Krome, skemoj de la metroo eldonataj fare de la ŝtato montras projekton de dua linio el Barekamutjun al distrikto Kanaker-Zejtun.

Priskribo de la reto kaj la movmaniero

En 2020 la metroo de Erevano havas 10 staciojn situantajn sur unu linio (same kiel unu unutraka branĉo "Ŝengavito - Ĉarbaĥo"), la totala longo de la linio estas 13,4 km.

Anoncoj en la metroo estas en la armena kaj angla lingvoj, stacidomaj nomoj estas skribitaj en la armena kaj rusa, dum ŝildoj indikantaj la direkton de trajnomovado estas skribitaj en la armena, rusa kaj angla. Estas ankaŭ ŝildoj sur la muroj de la stacidomo, armene kaj angle. Ili estis instalitaj en 2019. Post la disfalo de Sovetunio, la litero "M", de la cirila alfabeto, en la emblemo de la metroo de Erevano estis anstataŭigita per simila armena litero " Մ ", kiu parte similas la latinan literon "U" (kiu estas uzata por la sama celo, ekzemple, en Germanio U-Bahn ). La kosto de la vojaĝo estas 100 dramoj (0,21 $).

La movado de trajnoj sur la ĉefa linio de la stacidomo Barekamutjun al la stacidomo Placo Garegin Nĵdeh efektiviĝas laŭ la kutima skemo. La linia intervalo estas 5-6 minutoj dum normalaj tempoj, 3-4 minutoj dum hasthoro.

En la diagramo, la linio estas markita ruĝe. Estonte oni planas konstrui 2 pliajn novajn staciojn - "Aĝapnjak", "Placo Gevorg Ĉavuŝ". En oktobro okazos licito por la projekto de la metrostacio Aĝapnjak.