Φερράρα

Φερράρα
Σημαία Έμβλημα
Φερράρα 44°50′7″N 11°37′12″E
Χώρα	Ιταλία
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία της Φερράρα
Προστάτης	Άγιος Γεώργιος
• Μέλος του/της	Κλιματική Συμμαχία
Έκταση	405,16 km²
Υψόμετρο	9 μέτρα
Πληθυσμός	129.340 (1  Ιανουαρίου 2023)
Ταχ. κωδ.	44121–44124
Τηλ. κωδ.	0532
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO

Φερράρα, Πόλη της Αναγέννησης και το δέλτα του Πάδου
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Χώρα μέλος	Ιταλία
Τύπος	Πολιτιστικός
Κριτήρια	ii, iii, iv, v, vi
Ταυτότητα	733
Περιοχή	Ευρώπη
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή	1995 (19η συνεδρίαση)
Επεκτάσεις	1999

Η Φερράρα (ιταλικά: Ferrara‎‎, (ακούστε )) είναι πόλη της Ιταλίας στην Εμίλια-Ρομάνια πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας της Φερράρας. Βρίσκεται 50 χλμ. βόρεια-βορειανατολικά της Μπολόνια, πάνω στον Βολάνο, κανάλι-παραπόταμο του Πάδου ο οποίος ρέει 10 χλμ. βορειότερα από την πόλη. Η πόλη διαθέτει πλατιούς δρόμους και κοσμείται από πολυάριθμα παλάτια πολλά από τα οποία χρονολογούνται από τον 14ο και τον 15ο αιώνα, όταν φιλοξενούσε την Αυλή του Οίκου του Έστε. Για την ομορφιά και την πολιτιστική σημασία της έχει χαρακτηρισθεί από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Η σύγχρονη εποχή έχει φέρει μια αναβίωση της βιομηχανικής δραστηριότητας. Η Φερράρα είναι πάνω στον κύριο σιδηροδρομικό άξονα από την Μπολόνια προς την Πάντοβα και τη Βενετία και έχει διακλαδώσεις προς τη Ραβέννα, το Πότζιο Ρούσκο και το Κοντιγκόρο. Το 2006, χάρις στη σπουδαία ιστορική σημασία της, η Φερράρα έγινε η έδρα του Ιταλικού Μουσείου Ερμιτάζ. Είναι η πέμπτη πόλη στον κόσμο, που συνδέθηκε με το Ρωσικό μουσείο. Από την ένωση αυτή γεννήθηκε το ίδρυμα Ερμιτάζ Ιταλίας. Πολιούχος της πόλης είναι ο Άγιος Γεώργιος και η ημέρα της πόλης είναι η 23η Απριλίου.

Ιστορία

Αρχαιότητα

To πρώτο έγγραφο που καταγράφει ανθρώπινη εγκατάσταση στη σημερινή Επαρχία της Φερράρα προέρχεται από έγγραφο του 6ου αιώνα π.Χ. Τα ερείπια της Ετρουσκικής πόλης Σπίνα βρέθηκαν στη Λιμνοθάλασσα στο αρχαίο στόμιο του ποταμού Πάδου. Οι εργασίες αποξήρανσης που έγιναν στα έλη Βαλλί ντι Κομάκκιο (1922) απεκάλυψαν μια Νεκρόπολη με 4.000 τάφους, μιά απόδειξη ότι αποτελούσε στην αρχαιότητα ισχυρό αστικό κέντρο. Οι ιστορικοί διαφωνούν σχετικά με την αρχική εγκατάσταση της Ρωμαικής αποικείας, ο Τάκιτος και ο Βοκάκιος την καταγράφουν ως "Φόρουμ Αλιένι". Οι αρχαιολογικές έρευνες βρήκαν δύο Βυζαντινούς οικισμούς γύρω από τον Καθεδρικό ναό του Αγίου Γεωργίου, στην αριστερή όχθη του κύριου κλάδου του Πάδου. Στην περιοχή βρέθηκε ένα ισχυρά εξοπλισμένο κάστρο με στόχο να προστατέψει την πόλη την εποχή που επιτέθηκαν οι Λομβαρδοί. Υπάρχουν δύο αρχικά κέντρα εγκατάστασης, ένα γύρω από τον καθεδρικό και το άλλο, το castrum bizantino, η περιοχή Σαν Πιέτρο, στην απέναντι όχθη, όπου ο Πριμάρο εκβάλλει στο κανάλι Βολάνο.

Μεσαίωνας

Η Φερράρα εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ένα έγγραφο του Λομβαρδού βασιλιά Δεζιδέριου του 753 μ.Χ., ως πόλη που αποτελεί τμήμα στο Εξαρχάτο της Ραβέννας. Ο Δεζιδέριος ενεχυρίασε ένα Λομβαρδικό ducatus ferrariae («Δουκάτο της Φερράρας») το 757 στον Πάπα Στέφανο Β΄. Μετά το 984 ήταν φέουδο του Τεντάλντο, κόμη της Μόντενα και της Κανόσα, ανεψιού του αυτοκράτορα Όθωνα Α΄. Στη συνέχεια έγινε ανεξάρτητη και το 1101 καταλήφθηκε με πολιορκία από την κόμισσα Ματθίλδη της Κανόσα, με τον θάνατο της (1115) έγινε ελεύθερη κοινότητα. Την εποχή αυτή κυριαρχούσαν μερικές μεγάλες οικογένειες, ανάμεσά τους η επιφανής οικογένεια Αντελάρντι (ή Αλεάρντι).

Το 1146 ο Γουλιέλμος Β΄ Αντελάρντι, ο τελευταίος του Οίκου των Αντελάρντι, πέθανε και η περιουσία του περιήλθε, ως προίκα της ανιψιάς του Μαρσεζέλας στον Ομπίτσο Α΄ των Εστε. Υπήρχε μεγάλη εχθρότητα ανάμεσα στη νεοφερμένη οικογένεια και την επιφανή οικογένεια Σαλινγκουέρα, αλλά μετά από μεγάλες διαμάχες ο Άτσο Ζ΄ των Έστε αναγορεύθηκε ισόβιος podesta το 1242. Το 1259 συνέλαβε σε μάχη αιχμάλωτο τον Ετσελίνο της Βερόνας. Τον διαδέχθηκε ο εγγονός του Ομπίτσο Β΄ των Έστε (1264 - 1293) που έγινε από τον λαό ισόβιος άρχοντας της πόλης. Από τότε και στο εξής ο Οίκος των Έστε εγκαταστάθηκε στη Φερράρα. Το 1289 εκλέχθηκε επίσης άρχοντας της Μόντενα και ένα χρόνο αργότερα έγινε άρχοντας του Ρέτζιο. Ο Νικολό Γ΄ των Έστε (1393 - 1441) υποδέχθηκε πολλούς πάπες με μεγάλη μεγαλοπρέπεια, ιδιαίτερα τον Ευγένιο Δ΄, που έκανε εδώ ένα συμβούλιο το 1438. Ο γιος του Μπόρσο των Έστε έλαβε τον τίτλο του δούκα των αυτοκρατορικών φέουδων της Μόντενα και του Ρέτζιο από τον Αυτοκράτορα Φρειδερίκο Γ΄ το 1452 (χρονιά που γεννήθηκε εδώ ο Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα) και το 1471 έγινε δούκας της Φερράρας από τον Πάπα Παύλο Β΄. Ο Έρκολε Α΄ των Έστε (1471 - 1505) διεξήγαγε ένα πόλεμο με τη Βενετία και επαύξησε το μεγαλείο της πόλης.

Αναγέννηση

Επί της βασιλείας του Έρκολε Α' ντ' Έστε, ενός από τους σημαντικότερες προστάτες των τεχνών στην Ιταλία του τέλους του 15ου και των αρχών του 16ου αιώνα μετά τους Μεδίκους, η Φερράρα εξελίχθηκε σε κέντρο πολιτισμού, φημισμένο για τη μουσική καθώς και για τις εικαστικές τέχνες. Οι ζωγράφοι δημιούργησαν δεσμούς με Φλαμανδούς καλλιτέχνες και τις τεχνικές τους, ανταλλάσσοντας επιρροές στις επιλογές χρωμάτων και συνθέσεων. Στη Φερράρα ερχόταν συνθέτες από πολλά μέρη της Ευρώπης, ιδιαίτερα τη Γαλλία και τη Φλάνδρα. Ο Ζοσκέν ντε Πρε εργάστηκε για ένα διάστημα για τον Δούκα Έρκολε Α' (δημιουργώντας τη Missa Hercules dux Ferrariae, που έγραψε γι'αυτόν), ο Γιάκομπ Όμπρεχτ ήρθε στη Φερράρα δύο φορές (και πέθανε κατά την εκδήλωση πανώλης εκεί το 1505) και ο Αντουάν Μπρυμέλ υπηρέτησε ως πριγκιπικός μουσικός από το 1505. Ο Αλφόνσο Α΄, γιος του Έρκολε Α', ήταν επίσης σπουδαίος μαικήνας. Η προτίμησή του για την οργανική μουσική είχε ως αποτέλεσμα να γίνει η Φερράρα σημαντικό κέντρο συνθέσεων για λαούτο. Η αρχιτεκτονική της Φερράρας επωφελήθηκε από την ιδιοφυΐα του Μπιάτζιο Ροσέττι, που του ζητήθηκε το 1484 να επανασχεδιάσει το σχέδιο της πόλης. Η Αddizione Erculea είναι ένα από τα σημαντικότερα και ωραιότερα παραδείγματα αναγεννησιακής πολεοδόμησης και συνέβαλε στην επιλογή της Φερράρας ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Ο Αλφόνσο Α' νυμφεύτηκε τη διαβόητη Λουκρητία Βοργία και συνέχισε με επιτυχία τον πόλεμο με τη Βενετία. Το 1509 αφορίστηκε από τον Πάπα Ιούλιο Β΄ και κατανίκησε τον παπικό στρατό το 1512, υπερασπιζόμενος τη Ραβέννα. Κατάφερε πάντως να κάνει ειρήνη με τους επόμενους πάπες. Ήταν ο προστάτης του Αριόστο από το 1518 και μετά. Η Λουκρητία, που πέθανε το 1519 είναι, όπως και άλλα μέλη του οίκου των Έστε, θαμμένη στη μονή του Κόρπους Ντόμινι. Ο γιος του Αλφόνσο Α', ο Έρκολε Β΄, νυμφεύτηκε τη Ρενέ της Γαλλίας, κόρη του Λουδοβίκου ΙΒ΄ της Γαλλίας, και εξωράισε τη Φερράρα στη διάρκεια της βασιλείας του (1534 - 1559).

Ο γιος του, ο Αλφόνσο Β΄, νυμφεύτηκε τη Λουκρητία των Μεδίκων, κόρη του μεγάλου δούκα Κόζιμο Α΄ της Τοσκάνης, κατόπιν τη Βαρβάρα των Αψβούργων, αδελφή του αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού Β΄ και τελικά τη Μαργαρίτα Γκοντζάγκα, κόρη του δούκα της Μάντοβα. Έφθασε τη δόξα της Φερράρας στο ανώτατο σημείο της και ήταν ο προστάτης του Τορκουάτο Τάσσο, του Γκουαρίνι και του Κρεμονίνι, ευνοώντας -όπως πάντα έκαναν οι πρίγκιπες του οίκου του- τις τέχνες και τις επιστήμες. Επί της βασιλείας του Αλφόνσο Β΄ η Φερράρα, για μια ακόμη φορά ανέπτυξε μια πλούσια αυλή με ένα εντυπωσιακό μουσικό ίδρυμα, ανταγωνιζόμενη στην Ιταλία μόνο από τη γειτονική πόλη της Βενετίας και τα παραδοσιακά μουσικά κέντρα όπως η Ρώμη, η Φλωρεντία και το Μιλάνο. Συνθέτες όπως ο Λουτσάσκο Λουτσάσκι, ο Λοντοβίκο Αγκοστίνι και αργότερα ο Κάρλο Τζεζουάλντο αντιπροσώπευαν την πρωτοποριακή τάση των εκεί συνθετών, γράφοντας για ταλαντούχους βιρτουόζους ερμηνευτές, όπως το περίφημο Concerto di Donne για τις τρεις βιρτουόζες τραγουδίστριες Λάουρα Παβεράνα, Άννα Γκουαρίνι και Λίβια ντ'Αρκο. Ο Βιντσέντζο Γκαλιλέι εγκωμίασε το έργο του Λουτσάσκι και ο Τζιρόλαμο Φρεσκομπάλντι σπούδασε μαζί του. Η πόλη επηρεάστηκε σοβαρά από τον σεισμό του 1570. Ο Αλφόνσο δεν είχε απογόνους να τον διαδεχθούν και το 1597 η Φερράρα διεκδικήθηκε ως χηρεύον φέουδο από τον Πάπα Κλήμη Η΄ και τον Κομάτσιο.

Νεότερη ιστορία

Η Φερράρα παρέμεινε τμήμα των Παπικών κρατών από το 1598 έως το 1859, οπότε έγινε τμήμα του Βασιλείου της Ιταλίας. Από τον Πάπα Παύλο Ε΄κατασκευάσθηκε ένα φρούριο στον χώρο του κάστρου που λέγεται Castel Tedaldo στη νοτιοδυτική γωνία της πόλης, που κατεχόταν από μία Αυστριακή φρουρά από το 1832 έως το 1859. Όλο το φρούριο διαλύθηκε μετά τη γέννηση του Βασιλείου της Ιταλίας και τα τούβλα χρησιμοποιήθηκαν για νέες κατασκευές σε όλη την πόλη.

Αξιοθέατα

Τείχη

Η πόλη περιβάλλεται ακόμη από 9 και πλέον χιλιόμετρα αρχαίων τειχών, χτισμένων κυρίως τον 15ο και 16ο αιώνα. Μαζί με αυτά της Λούκκα είναι τα καλύτερα διατηρημένα Αναγεννησιακά τείχη στην Ιταλία.

Καστέλο Εστένσε

Ιστορία

Το Καστέλο Εστένσε

Το Καστέλο Εστένσε είναι μια μεσαιωνική κατασκευή με τάφρο στο κέντρο της πόλης με τέσσερις γωνιακούς πύργους. Στις 3 Μαΐου 1385 οι κάτοικοι της Φερράρας, οδηγημένοι στην απόγνωση από τους φόρους και τις πλημμύρες που τους είχαν καταστρέψει, πήγαν στο ανάκτορο του Μαρκήσιου Νικολό Β΄ ντ’ Έστε να συμβουλευθούν τον Τομάσο ντα Τορτόνα, τον ανώτερο αξιωματούχο, που θεωρείτο υπεύθυνος για αυτή τη σοβαρή κατάσταση. Ο Νικολό προσπάθησε να ηρεμήσει την εξέγερση όλη την ημέρα, αλλά το απόγευμα ήταν σαφές ότι το πνεύμα του λαού γινόταν όλο και πιο εξοργισμένο και η ίδια η ασφάλεια των Έστε έμπαινε σε κίνδυνο. Δόθηκε λοιπόν η διαταγή να κληθεί ο σε δυσμένεια Τομάσο, που εξομολογήθηκε, μετάλαβε και κατόπιν δόθηκε στο πλήθος, που κυριολεκτικά τον έκανε κομμάτια. Αυτό το επεισόδιο, που επέφερε αργότερα τη θανάτωση των ηγετών της εξέγερσης, έπεισε το Μαρκήσιο ότι το ανάκτορο της οικογένειας (που σήμερα είναι το Παλάτσο Κομμουνάλε) ήταν ανεπαρκές να εγγυηθεί την ασφάλεια των ευγενών σε περίπτωση ταραχών. Έδωσε λοιπόν εντολή για την κατασκευή ενός αμυντικού φρουρίου στη βόρεια πλευρά του Παλάτσο, αναθέτοντας το έργο στον αρχιτέκτονα Μπαρτολίνο ντα Νοβάρα. Αυτός χρησιμοποίησε ένα προϋπάρχοντα πύργο (Τόρε ντέι Λεόνι), που ήταν τμήμα των αμυντικών τειχών. Ο πύργος συνδέθηκε με τείχη με άλλους τρεις που χτίστηκαν για το έργο. Μεταξύ της κατοικίας των Έστε και του νέου φρουρίου κατασκευάστηκε μία εναέρια διάβαση (πιθανόν από ξύλο) για να τους επιτρέπει να διαφεύγουν από το ένα στο άλλο. Καθώς η πόλη μεγάλωσε τα τείχη μετατοπίστηκαν, έτσι η αμυντική λειτουργία του κάστρου έγινε λιγότερο σημαντική και άρχισαν να κτίζονται διαμερίσματα στο εσωτερικό του, που τώρα θεωρείτο παράρτημα του αυλικού ανακτόρου. Από την εποχή του Ερκολε Α΄ ντ’ Εστε (1471 – 1505) και μετά υπάρχουν πολλές καταγραφές κατασκευής διαμερισμάτων και μεγέθυνσης και ενίσχυσής τους. Οι οριστικές εργασίες τροποποίησης παραγγέλθηκαν από τον Έρκολε Β΄ μετά από μια φωτιά το 1544, που είχε καταστρέψει το προηγούμενο οίκημα. Ο αρχιτέκτονας Τζιρολάμο ντα Κάρπι έδωσε στο κάστρο την εξωτερική εμφάνιση που μπορούμε ακόμη να δούμε σήμερα, αν και το εσωτερικό έχει μετασχηματιστεί αρκετές φορές διαμέσου των αιώνων. Μετά τη μετακίνηση των Έστε στη Μόντενα, το κάστρο έγινε κατοικία του Παπικού Αντιπρόσωπου, που διοικούσε τα εδάφη της Φερράρας σαν πολιτικός διοικητής (για μέγιστη θητεία τεσσάρων ετών). Το 1860 η Φερράρα προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ιταλίας. Το κάστρο, κρατική ιδιοκτησία πια, αγοράσθηκε από την Επαρχία της Φερράρας που το χρησιμοποίησε σαν έδρα της Νομαρχίας. Με τα χρόνια το Κάστρο υπέστη πολλά μικρά επισκευαστικά έργα, ιδιαίτερα μεταξύ 1910 και 1930, οπότε έγιναν μερικές πολύ αμφισβητήσιμες απόπειρες. Τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το κάστρο υπέστη σοβαρές ζημιές από αεροπορικούς βομβαρδισμούς, έτσι ανακατασκευάστηκε μερικά το 1946. Το 1999 με πρωτοβουλία της επαρχιακής διοίκησης ξεκίνησε το πρόγραμμα «Το Κάστρο για την Πόλη», που δρομολόγησε την πλήρη αποκατάσταση του κάστρου, που ολοκληρώθηκε το 2006. Ένας από τους πύργους υπέστη ζημιές από τον σεισμό στη Βόρεια Ιταλία τον Μάιο του 2012.

Υπόγεια

Λίγο μετά την είσοδο σε ένα στενό διάδρομο το χαμηλό βαθύ άνοιγμα της πόρτας οδηγεί στο Μπουντρούμι του Ντον Τζούλιο, κάποτε κελί και πιθανόν αίθουσα βασανιστηρίων. Ειδικά ο Τζούλιο ντ' Έστε (1478 – 1561) κλείστηκε σε αυτό το κελί για πολλά χρόνια. Ήταν αδερφός του Αλφόνσου Α΄ με τον βασικό ρόλο σε μια περιβόητη και δυστυχή υπόθεση. Ο Τιούλιο ντ’ Εστε και ο Καρντινάλ Ιππόλιτο, αδέρφια και οι δυο τους του Αλφόνσου Α΄, είχαν μνησικακία και διαφορές σε όλη τους τη ζωή. Το 1505 πέθανε ο πατέρας τους Ερκολε Α΄. Μετά από αυτό ο Ιππόλιτο άρπαξε ένα βραβευμένο μουσικό (καύχημα του 16ου αιώνα), το Ντον Ραινάλντο, από τον πατέρα τους. Κατά κάποιο ισχυρισμό ο Τζούλιο αργότερα "έκλεψε" τον τραγουδιστή αυτό από το κάστρο, όπου τον κρατούσε ο Ιππόλιτο. Χρησιμοποιώντας την επιρροή του επί του Αλφόνσου ο Ιππόλιτο εξασφάλισε την εξορία του Τζούλιο από την περιοχή της Φερράρας και τον κατ’ οίκον περιορισμό του. Αργότερα ερωτεύτηκαν και οι δύο την ίδια γυναίκα, την Άντζελα Βοργία, εξαδέλφη της Δούκισας Λουκρητίας. Η ευγενική και πολύ ερωτεύσιμη κοπέλα έδωσε την προτίμησή της στον Τζιούλιο. Μια μέρα είπε στον Ιπόλιτο "Κύριε μου, τα μάτια του αδερφού σας (του Τζούλιο) αξίζουν πιο πολύ από όλο σας το άτομο...". Αν ήδη παλαβός, ο Ιππόλιτο έγινε ακόρεστα λυσσαλέος και σχεδίασε μια ενέδρα. Ο Τζούλιο ήταν μόνος όταν ο Ιππόλιτο διέταξε τους στρατιώτες του να συλλάβουν και να σκοτώσουν μαχαιρώνοντας τον Τζούλιο. Η διαταγή εκτελέστηκε εν μέρει, καθώς ο Τζούλιο χτυπήθηκε βάναυσα και τρυπήθηκε και στα δυο του μάτια. Μάλλον έχασε την όραση από το ένα μάτι με θολωμένο το άλλο. Από τη στιγμή εκείνη άρχισε να συνωμοτεί για τον θάνατο του Ιππόλιτο και του Αλφόνσου και για να το πετύχει ένωσε τις δυνάμεις του με τον άλλο αδερφό, Φερράντε, που ήθελε να βγάλει από τη μέση τον δούκα και να πάρει τη θέση του. Η συνωμοσία ήταν αδέξια οργανωμένη. Οι συνωμότες προσπάθησαν να σκοτώσουν τον Αλφόνσο τέσσερις φορές με δηλητηριασμένα στιλέτα. Δυο φορές αστόχησαν και άλλες δυο ήταν πολύ δειλοί για να ξεκάνουν τον αδερφό τους. Ο Ιππόλιτο γρήγορα ανακάλυψε τη συνωμοσία τους. Όλοι οι σύμμαχοι των δυο πριγκίπων καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ για τους ίδιους η ποινή μειώθηκε σε ισόβια φυλάκιση στα μπουντρούμια του Καστέλο Εστένσε. Το 1506 κλείστηκαν στη φυλακή του κάστρου. Ο Φερράντε πέθανε στη φυλακή χρόνια αργότερα στα 63 του. Ο Τζούλιο αφέθηκε ελεύθερος από τον εγγονό του Αλφόνσο 53 χρόνια μετά τη φυλάκισή του. Όλο αυτό τον καιρό κανένα μέλος της οικογένειάς τους δεν τους επισκέφτηκε ποτέ. Επιστρέφοντας στον διάδρομο γύρω από το κελί μία απότομη και στενή σκάλα οδηγεί στα κελιά, όπου κρατήθηκαν οι άτυχοι εραστές Ούγκο και Παριζίνα. Η Παριζίνα Μαλατέστα ήταν η δεύτερη γυναίκα του Μαρκήσιου Νικολό Γ΄, που ήταν κάπως άσωτος και πολύ μεγαλύτερός της. Μετά από επτά χρόνια που ήταν γενικά τελείως ήρεμα, εκείνη κατέληξε σε ένα αμοιβαίο έρωτα με τον Ούγκο, γιο του άντρα της Μαρκήσιου και της Στέλλα ντέι Τολομέι. Οι δύο νέοι αποκαλύφθηκαν, πέρασαν από σύντομη δίκη και τελικά αποκεφαλίστηκαν. Ήταν το 1425, η Παριζίνα 20 και ο Ούγκο μόνο 19 χρονών. Κατεβαίνοντας τη σκάλα, στα αριστερά ήταν το κελί της Παριζίνα. Ακολουθώντας τον διάδρομο είναι εκείνο του Ούγκο, έχοντας στην οροφή γράμματα του φυλακισμένου με καπνό από κερί.

Καθεδρικός Αγίου Γεωργίου

Ο καθεδρικός ναός της Φερράρα

Πολύ κοντά στο παλιό Δημαρχείο, που ήταν η πρώτη κατοικία των Έστε και ανακαινίστηκε τον 18ο αιώνα, βρίσκεται ο πρώην Καθεδρικός του Αγίου Γεωργίου, που άρχισε να κατασκευάζεται το 1135, όταν ολοκληρώθηκαν το Ρομανικό κάτω τμήμα της κύριας πρόσοψης και οι πλαϊνές προσόψεις. Σύμφωνα με μια, χαμένη σήμερα, επιγραφή η εκκλησία χτίστηκε το 1135 από τον Γουλιέλμο Α΄ Αντελάρντι (π. 1146), που είναι θαμμένος εκεί. Το γλυπτό της κύριας πύλης είναι υπογεγραμμένο έργο του artifex (καλλιτέχνη) Νικόλαου, που αναφέρεται στη χαμένη επιγραφή ως «αρχιτέκτονας» της εκκλησίας. Το άνω τμήμα της κύριας πρόσοψης, με καμάρες οξυκόρυφων τόξων, χρονολογείται από τον 13ο αιώνα, ενώ το κάτω τμήμα του πρόθυρου και η κύρια πύλη είναι από τον Νικόλαο. Οι καθιστοί λέοντες που φρουρούν την είσοδο είναι αντίγραφα των πρωτοτύπων, που σήμερα είναι στον νάρθηκα της εκκλησίας. Τα περίτεχνα ανάγλυφα που απεικονίζουν τη Δευτέρα Παρουσία και κοσμούν το δεύτερο επίπεδο του άνω πρόστοου χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα. Το εσωτερικό ανακαινίστηκε σε ρυθμό μπαρόκ το 1712. Το καμπαναριό, σε Αναγεννησιακό ρυθμό, χρονολογείται από το 1451 - 1493, αλλά ο τελευταίος όροφος προστέθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα.

Πανεπιστήμιο

Λίγο μακρύτερα είναι το πανεπιστήμιο, που έχει σχολές νομική, αρχιτεκτονική, φαρμακευτική, ιατρική και φυσικών επιστημών. Η βιβλιοθήκη έχει πολύτιμα χειρόγραφα, όπως τμήμα του "Μαινόμενου Ορλάνδου" και γράμματα του Τορκουάτο Τάσσο. Διάσημοι απόφοιτοί του ήταν ο Νικόλαος Κοπέρνικος (1503) και ο Παράκελσος. Κοντά στις κεντρικές πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις προβάλλει ο Βοτανικός Κήπος του Πανεπιστημίου της Φερράρας.

Παλάτια

Η Φερράρα έχει πολλά παλάτια της πρώιμης Αναγέννησης, που συνήθως διατηρούν διακοσμήσεις από τερακότα. Λίγες εξ ίσου μικρές πόλεις της Ιταλίας έχουν τόσο πολλά, αν και τα περισσότερα είναι συγκριτικά μικρά σε μέγεθος. Μεταξύ αυτών πρέπει να επισημανθούν εκείνα στη βόρεια συνοικία (ιδιαίτερα τα τέσσερα στη διασταύρωση των δύο κεντρικών δρόμων της) που προστέθηκε από τον Ερκολε Α΄ το 1492 - 1505, από τα σχέδια του Μπιάτζιο Ροσέτι και ονομάζεται από τότε Addizione Erculea.

Παλάτσο ντέι Ντιαμάντι

Το Παλάτσο ντέι Ντιαμάντι

Από τα ωραιότερα παλάτια είναι το Παλάτσο ντέι Ντιαμάντι (Παλάτι των Διαμαντιών), που πήρε το όνομά του από το σχήμα διαμαντιού, στο οποίο είναι κομμένα τα κομμάτια πέτρας της πρόσοψης. Το palazzo στεγάζει την Εθνική Πινακοθήκη, με μεγάλη συλλογή της Σχολής της Φερράρας, που ήρθε για πρώτη φορά στο προσκήνιο το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, με τους Κόζιμο Τούρα, Φραντσέσκο Κόσα και Ερκολε ντέι Ρομπέρτι. Διάσημοι καλλιτέχνες της Σχολής της Φερράρας του 16ου αιώνα ήταν ο Λορέντσο Κόστα, ο Ντόσο Ντόσι (ο επιφανέστερος όλων), ο Τζιρόλαμο ντα Κάρπι και ο Μπενβενούτο Τίζι (ιλ Γκαρόφαλο).

Κάζα Ρομέι

Η Κάζα Ρομέι είναι το καλύτερα διατηρημένο Αναγεννησιακό κτίριο στη Φερράρα. Ηταν η κατοικία του Τζιοβάννι Ρομέι, που συνδέθηκε με την οικογένεια Εστε μέσω γάμου με την Πολισένα ντ'Εστε και πιθανόν έργο του αρχιτέκτονα της αυλής Πιέτρο Μπόνο Μπρασάβολα. Δεν έπεσε σε παρακμή γιατί κληρονομήθηκε από τις μοναχές του τάγματος Κόρπους Ντόμινι, που έζησαν εκεί χωρίς να κάνουν καμία αλλαγή στην κατασκευή του. Έχει διασωθεί το μεγαλύτερο μέρος της διακόσμησης στα εσωτερικά δωμάτια. Υπάρχουν κύκλοι τοιχογραφιών στη Σάλα ντέλε Σίμπιλε (Δωμάτιο των Σιβυλλών), με το πρωτότυπο τζάκι της από τερακότα που φέρει το οικόσημο του Τζιοβάννι Ρομέι, στη διπλανή Σαλέτα ντέι Πρόφιτι (Δωμάτιο των Προφητών), που απεικονίζουν αλληγορίες από τη Βίβλο και σε άλλα δωμάτια, μερικές από τις οποίες είχαν ανατεθεί από τον καρδινάλιο Ιππολίτο ντ'Εστε και ζωγραφισθεί από από τη σχολή των Καμίλλο και Τσέζαρε Φιλίππι (16ος αιώνας).

Παλάτσο Σιφανόια

Το Παλάτσο Σιφανόια (schivar la noia = απόδραση από την πλήξη, ή γαλλικά: sans souci = ανέμελο, ξένοιαστο) που χτίστηκε το 1385 από τον Αλμπέρτο ντ'Εστε. Το palazzo περιλαμβάνει τοιχογραφίες που απεικονίζουν τη ζωή του Μπόρσο ντ'Εστε, τα σύμβολα του ζωδιακού κύκλου και αλληγορικές παραστάσεις των μηνών. Ο προθάλαμος διακοσμήθηκε με γύψινα από το Ντομένικο ντι Παρί. Το κτίριο περιέχει επίσης ωραία ψαλτήρια με μινιατούρες και συλλογή νομισμάτων και μεταλλίων της Αναγέννησης.

Ιστορικά Αρχεία

Το Δημοτικό Ιστορικό Αρχείο περιέχει αξιόλογη ποσότητα ιστορικών εγγράφων, που ξεκινούν από τον 15ο αιώνα. Το Επισκοπικό Ιστορικό Αρχείο είναι αρχαιότερο, αναφερόμενο σε έγγραφα το 955 μ.Χ., και περιέχει πολύτιμα έγγραφα συλλεγμένα δια μέσου των αιώνων από τον κλήρο.

Μονή Κόρπους Ντόμινι

Η Μονή Κόρπους Ντόμινι περιέχει τάφους του Οίκου των Έστε, μεταξύ αυτών των Αλφόνσο Α΄, Αλφόνσο Β΄, Ερκολε Α΄, Ερκολε Β΄, καθώς επίσης της Λουκρητίας Βοργία, της Ελεονώρας της Αραγόνας και πολλών άλλων.

Εβραϊκά

Η Συναγωγή και το Εβραϊκό Μουσείο της Φερράρας βρίσκονται στην καρδιά του μεσαιωνικού κέντρου, κοντά στον καθεδρικό και στο Καστέλο Εστένσε. Αυτός ο δρόμος ήταν τμήμα της Εβραϊκής Συνοικίας, στην οποία οι Εβραίοι διαχωρίστηκαν από τον υπόλοιπο πληθυσμό της Φερράρας από το 1627 μέχρι το 1859.

Άλλα

Άλλα αξιοθέατα είναι η Πιάτσα Αριοστέα, το Δημοτικό Θέατρο, η Τσερτόζα, οι εκκλησίες της Σάντα Μαρία ιν Βάντο, του Αγ. Λουκά, του Αγ. Βενέδικτου, του Αγ. Καρόλου, του Αγ. Χριστοφόρου, του Αγ. Δομηνίκου, του Αγ. Φραγκίσκου, του Αγ. Γεωργίου, του Αγ. Παύλου και του Αγ. Ρωμανού, το σπίτι του ποιητή Λοντοβίκο Αριόστο (χτισμένο από τον ίδιο μετά το 1526 και στο οποίο πέθανε το 1532), οι κήποι Μασάρι, η μονή Σαντ'Αντόνιο ιν Πολεζίνε, το Παλάτι του Λουντοβίκο ιλ Μόρο και η Παλατσίνα ντι Μαρφίζα ντ'Εστε.

Εβραϊκή Κοινότητα

Η Εβραϊκή κοινότητα της Φερράρας είναι η μόνη στην Εμίλια Ρομάνια με συνεχή παρουσία από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα. Έπαιξε σημαντικό ρόλο όταν η Φερράρα απολάμβανε τη μεγαλύτερη λαμπρότητά της τον 15ο και 16ο αιώνα, με τον δούκα Έρκολε ντ'Εστε. Η κατάσταση των Εβραίων επιδεινώθηκε το 1598, όταν η δυναστεία Εστε μετοίκησε στη Μόντενα και η πόλη πέρασε υπό παπικό έλεγχο. Η Εβραϊκή συνοικία, που βρισκόταν σε τρεις δρόμους, που σχημάτιζαν ένα τρίγωνο κοντά στον καθεδρικό, έγινε γκέτο το 1627. Εκτός από λίγα χρόνια υπό τον Ναπολέοντα και κατά την επανάσταση του 1848, το γκέτο διατηρήθηκε μέχρι την Ιταλική ενοποίηση το 1859.

Το 1799 η Εβραϊκή κοινότητα έσωσε την πόλη από τη λεηλασία από στρατεύματα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Την άνοιξη του 1799 η πόλη είχε πέσει στα χέρια της Γαλλικής Δημοκρατίας, που εγκατέστησε εκεί μια μικρή φρουρά. Στις 15 Απριλίου ο Στρατάρχης Γιόχαν φον Κλενάου πλησίασε το φρούριο με μια μικρή μεικτή δύναμη Αυστριακού ιππικού, πυροβολικού και πεζικού, ενισχυμένη από Ιταλούς εξεγερμένους χωρικούς, υπό τη διοίκηση του Κόμη Αντόνιο ΜΠαρντανιάντ και απαίτησε τη συνθηκολόγησή του. Ο διοικητής αρνήθηκε. Ο Κλενάου απέκλεισε την πόλη, αφήνοντας μια μικρή ομάδα πυροβολικού και πεζικού να συνεχίσει την πολιορκία. Τις τρεις επόμενες μέρες ο Κλενάου περιπολούσε στην ύπαιθρο, καταλαμβάνοντας τα γύρω στρατηγικά σημεία Λαγκοσκούρο, Μποργκοφόρτε και το φρούριο Μιράντολα. Η πολιορκημένη φρουρά έκανε αρκετές εξόδους από την Πύλη του Αγίου Παύλου, που απωθήθηκαν από τους στασιαστές χωρικούς. Οι Γάλλοι επεχείρησαν δύο διασώσεις του υπό πολιορκία φρουρίου. Στην πρώτη στις 24 Απριλίου μια δύναμη 400 Μοντενέζων αναχαιτίστηκε στη Μιράντολα και στη δεύτερη ο Στρατηγός Μονρισάρ προσπάθησε να άρει τον αποκλεισμό της πόλης προελαύνοντας με μια δύναμη 4.000. Τελικά, στο τέλος του μήνα, έφθασε μια φάλαγγα υπό τον Πιέρ-Ωγκυστέν Υλέν και ανακούφισε το φρούριο. Ο Κλενάου κατέλαβε την πόλη στις 21 Μαΐου και τοποθέτησε φρουρά ένα μικρό τάγμα. Οι Εβραίοι κάτοικοι της Φερράρας πλήρωσαν 30.000 δουκάτα για να αποτρέψουν τη λεηλασία της πόλης από τις δυνάμεις του Κλενάου. Αν και ο Κλενάου έλεγχε την πόλη οι Γάλλοι κατείχαν ακόμη το φρούριό της. Αφού έκανε την τυπική έκκληση για παράδοση στις 8.00 που δεν έγινε δεκτή, ο Κλενάου διέταξε ένα καταιγισμό όλμων και οβίδων. Αφού δύο καταστήματα πήραν φωτιά ο διοικητής κλήθηκε πάλι να παραδοθεί. Υπήρξε κάποια καθυστέρηση αλλά η σημαία της ανακωχής εστάλη στις 21.00 και η συνθηκολόγηση συνήφθη στις 1.00 της επόμενης μέρας. Καταλαμβάνοντας το φρούριο ο Κλενάου βρήκε 75 καινούρια πυροβόλα, πυρομαχικά και προμήθειες έξι μηνών.

Η φασιστική κυβέρνηση του Μουσολίνι θέσπισε φυλετικούς νόμους το 1938, που επανέφεραν τον διαχωρισμό των Εβραίων και κράτησαν μέχρι το τέλος της Ναζιστικής κατοχής. Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο 96 από τους 300 Εβραίους της Φερράρας εκτοπίστηκαν σε Ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και θανάτου και επέζησαν μόνο πέντε. Ο Ιταλοεβραίος συγγραφέας Τζόρτζιο Μπασάνι ήταν από τη Φερράρα. Το περίφημο βιβλίο του «Ο κήπος των Φίντσι-Κοντίνις» έγινε ταινία το 1970 από το Βιτόριο ντε Σίκα. Κατά τον Β΄Π.Π. το Καστέλο Εστένσε, δίπλα στο Κόρσο Ρόμα, σήμερα γνωστό ως Corso Martiri della Liberta ( Οδός Μαρτύρων της Ελευθερίας), ήταν ο τόπος μιας διαβόητης σφαγής το 1943.

Πολιτισμός

Λογοτεχνία

Οι Αναγεννησιακοί λογοτέχνες και ποιητές Τορκουάτο Τάσσο (συγγραφέας του «Απελευθερωμένη Ιερουσαλήμ»), Λουντοβίκο Αριόστο (συγγραφέας του ρομαντικού επικού ποιήματος «Μαινόμενος Ορλάνδος») και Ματτέο Μαρία Μποιάρντο (συγγραφέας του πομπώδους ποιήματος ιπποτισμού και ειδυλλίου «Ερωτευμένος Ορλάνδος»), έζησαν και έγραψαν στην αυλή της Φερράρας τον 15ο και 16ο αιώνα. Η «Βίβλος της Φερράρας» ήταν μια έκδοση του 1553 της Ισπανοεβραϊκής μετάφρασης του Τανάκ, που χρησιμοποιούσαν οι Σεφαρδίτες Εβραίοι. Χρηματοδοτήθηκε και έγινε από το Γιομ-Τομπ μπεν Λεβί Ατίας (τον Ισπανό εκχριστιανισμένο Εβραίο Χερόνιμο ντε Βάργκας, ως τυπογράφο) και τον Αβραάμ μπεν Σολομόν Οϋσκουε (τον Πορτογάλο Εβραίο Ντουάρτε Πινχέλ, ως μεταφραστή) και αφιερώθηκε στον Ερκολε Β΄ντ'Εστε. Τον 20ό αιώνα η Φερράρα ήταν κατοικία και τόπος εργασίας του συγγραφέα Τζόρτζιο Μπασάνι, γνωστού για τα μυθιστορήματά του που διασκευάστηκαν για τον κινηματογράφο («Οι κήποι των Φίντσι-Κοντίνις», «Μακριά Νύχτα του 1943»). Στο ιστορικό μυθιστόρημα η Βρετανίδα συγγραφέας Σάρα Ντάναντ τοποθετεί το μυθιστόρημά της «Ιερές καρδιές» του 2009 σε ένα γυναικείο μοναστήρι στη Φερράρα.

Ζωγραφική

Κατά την Αναγέννηση ο Οίκος των Έστε, γνωστός για την υποστήριξη των τεχνών, υποδέχθηκε μεγάλο αριθμό καλλιτεχνών, ιδιαίτερα ζωγράφων, που συγκρότησαν τη λεγόμενη Σχολή της Φερράρας. Ο εκπληκτικός κατάλογος ζωγράφων και καλλιτεχνών περιλαμβάνει τα ονόματα των Αντρέα Μαντένια, Βιτσίνο ντα Φερράρα, Τζιοβάννι Μπελλίνι, Λέον Μπατίστα Αλμπέρτι, Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα, Μπατίστα Ντόσι, Ντόσο Ντόσι, Κοσμέ Τούρα, Φραντσέσκο ντελ Κόσα και Τιτσιάνο. Τον 19ο και 20ό αιώνα η Φερράρα φιλοξένησε και ενέπνευσε σημαντικούς ζωγράφους που συμπάθησαν τη μυστηριακή της ατμόσφαιρα, ανάμεσά τους οι Τζιοβάννι Μπολντίνι, Φιλίπο ντε Πιζις και Τζόρτζιο ντε Κίρικο.

Θρησκεία

Η Φερράρα υπήρξε γενέτειρα του Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, του περίφημου μεσαιωνικού Δομινικανού ιερέα και ηγέτη της Φλωρεντίας από το 1494 μέχρι την εκτέλεσή του το 1498. Έμεινε γνωστός για το κάψιμο των βιβλίων, την καταστροφή ό,τι θεωρούσε ανήθικη τέχνη και την εχθρότητα προς την Αναγέννηση. Κήρυττε με σφοδρότητα κατά της ηθικής διαφθοράς του μεγαλύτερου μέρους του κλήρου της εποχής του και κύριος αντίπαλός του ήταν ο Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄ (Ροντρίγκο Βοργίας).

Moυσική

Ο Φερραρέζος μουσικός Τζιρόλαμο Φρεσκομπάλντι ήταν ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της μουσικής με πλήκτρα στις περιόδους της όψιμης Αναγέννησης και του πρώιμου Μπαρόκ. Το αριστούργημά του Fiori Μusicaly (Μουσικά Άνθη) είναι μια συλλογή εκκλησιαστικής οργανικής μουσικής, που πρωτοεκδόθηκε το 1635. Έγινε το διασημότερο από τα έργα του Φρεσκομπάλντι και μελετήθηκε αιώνες μετά τον θάνατό του από πολλούς συνθέτες, μεταξύ αυτών και το Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Ο Μαουρίτσιο Μόρο (15?? - 16??), Ιταλός ποιητής, περισσότερο γνωστός για μαδριγάλια, πιστεύεται ότι έχει γεννηθεί στη Φερράρα.

Κινηματογράφος

Η Φερράρα είναι γενέτειρα και τόπος των παιδικών χρόνων του γνωστού Ιταλού σκηνοθέτη του κινηματογράφου Μικελάντζελο Αντονιόνι. Στην πόλη της Φερράρας τοποθετείται επίσης η διάσημη ταινία Ο Κήπος των Φίντσι-Κοντίνις του Βιττόριο ντε Σίκα του 1970, που διηγείται τις περιπέτειες μιας πλούσιας εβραϊκής οικογένειας κατά τη δικτατορία του Μπενίτο Μουσολίνι και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Εξ άλλου στη Φερράρα επίσης γυρίστηκαν το Πέρα από τα σύννεφα (1995) των Βιμ Βέντερς και Μικελάντζελο Αντονιόνι και Το επάγγελμα των όπλων (2001) του Ερμάνο Όλμι, για τις τελευταίες μέρες του Τζιοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε.

Πηγές

• Carlo Bassi (2015). Ferrara rara: Perché Ferrara è bella (in Italian). Cernobbio: Archivio Cattaneo editore in Cernobbio.
• Carlo Bassi (2015). Breve ma veridica storia di Ferrara (in Italian). Ferrara: 2G Libri.
• Carlo Bassi (2012). Nuova guida di Ferrara. Vita e spazio nell'architettura di una città emblematica (in Italian). Ferrara: Italo Bovolenta editore (originario nel 1981) 2G editrice (ristampa anastatica del 2012).
• Gerolamo Melchiorri (2009). Carlo Bassi (ed.). Nomenclatura ed etimologia delle piazze e strade di Ferrara e Ampliamenti (in Italian). Ferrara: 2G Editrice.
• Paolo Ravenna, ed. (1985). Le mura di Ferrara: immagini e storia (in Italian). Modena: Panini.
• Bruno Zevi (2006). Saper vedere la città. Ferrara di Biagio Rossetti, "la prima città moderna europea" (in Italian). Turin: Biblioteca Einaudi.
• Ferrante Borsetti, Ferranti Bolani (1970). Historia almi Ferrariae Gymnasii (in Italian). Vol. 2. Bologna: Forni.
• Ilaria Pavan (2006). Il podestà ebreo. La storia di Renzo Ravenna tra fascismo e leggi razziali (in Italian). Roma-Bari: Laterza.
• Wu Ming (2015). L'invisibile ovunque (in Italian). Torino: Einaudi.
• Antonella Guarnieri (2011). Il fascismo ferrarese. Dodici articoli per raccontarlo. Con un saggio inedito su Edmondo Rossoni (in Italian). Ferrara: Casa Editrice Tresogni.
• Antonella Guarnieri; Delfina Tromboni; Davide Guarnieri (2014). Lo squadrismo: come lo raccontarono i fascisti, come lo vissero gli antifascisti (PDF). Ferrara: Comune di Ferrara.
• Alessandro Roveri (2000). Ferrara città europea: storia politica e civile dalle origini ai giorni nostri. Ferrara: Este edition.
• Giulia Aguzzoni e Angela Ghinato (2013). "prefazione di Anna Maria Quarzi, introduzione di Giuseppe Vancini". Arte e bottega (in Italian). Ferrara: Este edition.
• E. Carina H. Keskitalo, ed. (2010). Developing adaptation policy and practice in Europe: multi-level governance of climate change. Dordrecht: Springer.
• Biennale ortofrutticola internazionale Ferrara (1969). Eurofrut '69: 21-28 settembre 1969: catalogo ufficiale/4. biennale ortofrutticola internazionale (in Italian).
• Adriano Franceschini (2007). Paolo Ravenna (ed.). Presenza ebraica a Ferrara. Testimonianze archivistiche fino al 1492 (in Italian)
• Mary Ellen Snodgrass (2004). Encyclopedia of kitchen history. London: Fitzroy Dearborn.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λεξιλογικός ορισμός του Φερράρα στο Βικιλεξικό
• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Ferrara στο Wikimedia Commons