Σίλικα
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
H Σίλικα, λατ. siliqua είναι: α. Μία ονομασία της εποχής μας, που δόθηκε στο μικρό, λεπτό, αργυρό ρωμαϊκό νόμισμα, που παρήχθη τον 4ο αι. μ.Χ.· δεν έχουμε αρχαίες αποδείξεις, που να επιβεβαιώνουν το όνομα. β. Όταν τα νομίσματα ήταν σε κυκλοφορία, η λέξη σίλικα ήταν μονάδα βάρους και ένας συγγραφέας της εποχής την αναφέρει ως το 1/24 του βάρους του σόλιδου.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ισίδωρος της Σεβίλλης στο Etymologiarum libri XX αναφέρει ότι "η σίλικα είναι το 1/24 του σόλιδου και το όνομά της προέρχεται από το σπόρο ενός δένδρου". To πρωτότυπο κείμενο είναι "Siliqua vicesima quarta pars solidi est, ab arbore, cuius semen est, vocabulum tenens" (liber XVI, 25). Ο σόλιδος είναι το χρυσό νόμισμα, που είχε καθιερώσει ο Κωνσταντίνος Α΄ και ήταν ίσο με το 1/72 της λίβρας.
Το δένδρο είναι η κερατέα ή χαρουπιά (siliqua graeca) και ο σπόρος της, το κεράτιον, ήταν στο ρωμαϊκό σύστημα βάρους η πιο μικρή μονάδα, ίση με το 1/2 του οβολού· ο οβολός ήταν το 1/2 του βότσαλου (scrupulum), το βότσαλο ήταν το 1/24 της ουγγιάς και η ουγγιά το 1/12 της λίβρας. Συνολικά η σίλικα/κεράτιο (μονάδα βάρους) ήταν το 1/1728 της λίβρας (των 328,9 γρ.) δηλ. ήταν 0,19 γρ.
Το όνομα αυτό της μονάδας βάρους χρησιμοποιείτε στην εποχή μας και για τα μικρά, αργυρά νομίσματα, που η αξία τους ήταν το 1/24 του χρυσού σόλιδου, δηλ. η σίλικα (νόμισμα) ισοδυναμεί σε αξία με χρυσό βάρους μίας σίλικας/κεράτιου. Επειδή την εποχή εκείνη ο χρυσός κόστιζε 14 φορές την αξία του αργύρου, το βάρος της σίλικας θα έπρεπε να είναι 2,66 γρ. Δεν υπάρχει ιστορική μαρτυρία γι' αυτό, ωστόσο χρησιμοποιούμε τον όρο για τα αργυρά νομίσματα του Κωνσταντίνου Α΄, αν και ζύγιζαν 3,4 γρ. Τα μετέπειτα του Κωνστάντιου Β΄ που ζυγίζουν 2,2 γρ. τα καλούμε ελαφρές ή ελαττωμένες σίλικες. Ο όρος είναι για ευκολία, καθώς δεν έχουμε όνομα για τα νομίσματα αυτά στις πηγές της εποχής. Επίσης τα αργυρά νομίσματα στα τέλη του 7ου αι. με βάρος 2-3 γρ. καλούνται συμβατικά σίλικες.
Η πλειονότητα των παραδειγμάτων φέρουν εμφανείς ρωγμές -σημάδι της γρήγορης παραγωγής τους- ή εκτεταμένα κοψίματα στο περίγραμμα. Είναι σπάνιο να βρεθεί μία χωρίς αυτά τα ελαττώματα. Οι Σάξωνες της Γιουτλάνδης, Φρισίας και Αγγλίας είχαν ένα μικρό αργυρό νόμισμα, το σκητ (sceat) με το μισό βάρος. Βρέθηκαν κομμένες στο περίγραμμα σίλικες τόσο, όσο να μοιάζουν στο μέγεθος με τα σκητ. Σίλικες όπως και άλλα ρωμαϊκά νομίσματα, φορούσαν οι Σάξωνες ως μενταγιόν, γούρι ή αξιοπερίεργο και βρέθηκαν σε αρχαιολογικούς χώρους της περιόδου. Ένας θησαυρός 14.212 σιλικών του 4ου-5ου αι. βρέθηκαν το 1992 στο Hone της Αγγλίας.