Οπισθόδομος

	;
	αριστερά: Ο ναός του Ηφαίστου, Αθήνα, η δυτική πλευρά.; δεξιά: Κατόψεις οπισθόδομου (επάνω) και ψευδο-οπισθόδομου (κάτω)

Με τον όρο οπισθόδομος στην αρχιτεκτονική του αρχαιοελληνικού ναού εννοείται ο οπίσθιος χώρος του αρχαίου ελληνικού ναού με είσοδο από το εξωτερικό του οικοδομήματος, διαμορφωμένη με δύο κίονες ανάμεσα στις παραστάδες των μακρών τοίχων. Άλλοτε ο οπισθόδομος ήταν πλήρως απομονωμένος από τον σηκό, ενίοτε όμως επικοινωνούσε μαζί του μέσω θύρας. Ο οπισθόδομος κατείχε πιθανώς τη θέση του θησαυροφυλακίου οπότε και φυλασσόταν με κιγκλιδώματα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα ναών με οπισθόδομο είναι εκτός άλλων:

o Ναός του Δία στην Ολυμπία
o Παρθενώνας στην Ακρόπολη της Αθήνας
o Ναός Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες της Φιγαλείας
o Ναός της Αθηνάς στην Λίνδο
o Ναός του Διονύσου στην Τέω
o Ναός της Αθηνάς στην Αίγινα
Ο Ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο

Ζητήματα ορολογίας

Έως τον 19ο αιώνα ο εσωτερικός και περίκλειστος χώρος του οπισθόδομου αποκαλείτο άδυτον, όρος που προέκυψε από αρχαίες φιλολογικές πηγές και επιγραφικές μαρτυρίες και οδήγησε τους ερευνητές στην άποψη ότι ήταν χώρος τέλεσης ιδιαίτερων λατρευτικών τυπικών που δεξάγονταν στον ναό. Ωστόσο, η ποικιλία των χώρων που ορίζονται ως άδυτον υποδεικνύει ότι ο όρος δεν υποδηλώνει κάποια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική δομή και δεν είναι κατάλληλος για τον προσδιορισμό αυτού του συγκεκριμένου τμήματος του ελληνικού ναού^[1].

Με τη σειρά του ο οπισθόδομος συνδέθηκε με την έννοια του θησαυρού κυρίως εξαιτίας των πολλαπλών δημοσιεύσεων για την αρχιτεκτονική του Παρθενώνα. Ωστόσο, ο όρος αποδιδόταν στην αρχαιότητα απλώς στην οπίσθια πρόσοψη του ναού, που επίσης βρισκόταν πίσω από τον σηκό, αποδίδοντας έναν τύπο που χαρακτηρίστηκε ως ψευδο-οπισθόδομος.

Δείτε επίσης

Παραπομπές σημειώσεις

↑ Thalmann, S. K. 1975. "The 'Adyton' in the GreekTemples of South Italy and Sicily" (diss. University of California, Berkeley).

Βιβλιογραφία

René Ginouvès, Roland Martin: Dictionnaire méthodique de l’ architecture grecque et romaine. Bd. 3, 1998, S. 44.
Gottfried Gruben: Die Tempel der Griechen. 5. Auflage. Hirmer, München 2001, ISBN 3-7774-8460-1

[1] Thalmann, S. K. 1975. "The 'Adyton' in the GreekTemples of South Italy and Sicily" (diss. University of California, Berkeley).

[1]