Αμοργός

Αμοργός

Γεωγραφία
Αρχιπέλαγος	Αιγαίο Πέλαγος
Νησιωτικό σύμπλεγμα	Κυκλάδες
Έκταση	126,3 km²
Υψόμετρο	823 μ
Υψηλότερη κορυφή	Κρίκελος
Χώρα
Ελλάδα
Περιφέρεια	Νοτίου Αιγαίου
Νομός	Κυκλάδων
Πρωτεύουσα	Αμοργός
Δημογραφικά
Πληθυσμός	1.961 (απογραφής 2021)
Πυκνότητα	15,5 /χλμ2
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδα	https://dimos.amorgos.gr/
Σχετικά πολυμέσα

Η Αμοργός είναι κυκλαδίτικο νησί του Αιγαίου πελάγους. Πήρε το όνομά της από το φυτό αμοργίς, ένα είδος λιναριού από το οποίο φτιάχνονταν οι «άλικοι αμοργίδες», χιτώνες της Αμοργού. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο των Κυκλάδων, νοτιοανατολικά της Νάξου και σε απόσταση 136 ναυτικών μιλίων από τον Πειραιά. Η επιφάνειά της εκτιμάται στα 121,464 τ.χλμ., ενώ έχει μήκος ακτών 126 χιλιόμετρα. Είναι μακρόστενο νησί που εκτείνεται από ΝΔ προς ΒΑ με απότομη ορεινή μορφολογία εδάφους. Διαθέτει δύο φυσικά λιμάνια, τα Κατάπολα και την Αιγιάλη. Πρωτεύουσα είναι η Χώρα Αμοργού με κύριο λιμάνι τα Κατάπολα.

Ολόκληρος ο δήμος της Αμοργού είχε πληθυσμό 1.961 άτομα στην απογραφή του 2021. Οι κάτοικοι ασχολούνται παραδοσιακά με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία καθώς και με τα ναυτικά επαγγέλματα. Πολλοί κάτοικοι ασχολούνταν από τα παλιά χρόνια με τον κλάδο της μελισσουργίας. Τα τελευταία χρόνια ασχολούνται και με τον τομέα του τουρισμού ο οποίος αναπτύσσεται με ραγδαίο ρυθμό.

Η Αμοργός αποτελεί ιδανικό προορισμό για πεζοπορία. Υπάρχουν μονοπάτια που ξεκινούν ή/και καταλήγουν σε κάποιον οικισμό και προσφέρουν στον επισκέπτη εκπληκτικές εικόνες φυσικού τοπίου.

Ιστορία

Από τα τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ. υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην Αμοργό. Κατά την αρχαιότητα η Αμοργός γίνεται ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του κυκλαδικού πολιτισμού. Αργότερα, κατά τη μινωική εποχή, καταφθάνουν στο νησί πολλοί Μινωίτες ιδρύοντας μία από τις πρώτες πόλεις του νησιού, τη Μινώα. Αργότερα, Ναξιώτες ιδρύουν την Αρκεσίνη, στη σημερινή περιοχή Καστρί και την ίδια εποχή Μιλήσιοι εγκαθίστανται στην Αιγιάλη, κοντά στο σημερινό χωριό Θολάρια. Αυτές ήταν κατά την αρχαιότητα οι σπουδαιότερες πόλεις του νησιού. Στους ρωμαϊκούς χρόνους θα είναι τόπος εξορίας: επί Τιβερίου, το 23 μ.Χ. θα εξοριστεί ο Βέβιος Σειρήνος, ανθύπατος της Ισπανίας. Τα βυζαντινά χρόνια δέχεται επιδρομές Πειρατών ενώ ιδρύεται η μονή της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας. Το 1207 την καταλαμβάνει ο Μάρκος Σανούδος και ξεκινά η περίοδος της λατινοκρατίας έως το 1537 οπότε επέδραμε ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και την έθεσε υπό οθωμανική κυριαρχία (1537-1824). Οι Αμοργιανοί ασκούσαν την πειρατεία συστηματικά. Το νησί έχει την ιδιαιτερότητα να διατηρεί μεγάλο πλήθος επιφανών βυζαντινών επωνύμων. Μετά την επανάσταση του 1821 ενσωματώθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος ενώ λίγα χρόνια αργότερα η Αμοργός χρησιμοποιήθηκε πάλι ως τόπος εξορίας. Την περίοδο της κατοχής από τις δυνάμεις του Άξονα εντάσσεται αρχικά στην ιταλική διοίκηση ενώ από το 1943 τη διαδέχεται η γερμανική έως την απελευθέρωση το 1944. Η φήμη του νησιού εκτοξεύτηκε με την προβολή της ταινίας Απέραντο γαλάζιο (Le Grand Bleu) σε σκηνοθεσία του Λικ Μπεσόν η οποία γυρίστηκε κατά μεγάλο μέρος στην Αμοργό. Η Αμοργός αποτέλεσε και το πρώτο μέρος στην Ευρώπη που φιλοξένησε διεθνή κινηματογραφική παραγωγή, μετά την παγκόσμια πανδημία του κορονοϊού το 2020.

Δήμος Αμοργού

Δήμος Αμοργού
Δήμος
Χώρα	Ελλάδα
Έδρα	Αμοργός
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Ελευθέριος Καραΐσκος (2019-σήμερα)
Διοικητική υπαγωγή
• Αποκ. διοίκηση	Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου
• Περιφέρεια	Νοτίου Αιγαίου
• Περιφ. ενότητα	Νάξου
Διαμέρισμα	Νησιά Αιγαίου
Νομός	Νομός Κυκλάδων
Έκταση	126,3 km2
Πληθυσμός	1.961 (απογραφή 2021)

Ο δήμος Αμοργού περιλαμβάνει το νησί της Αμοργού και τις γύρω νησίδες. Αναλυτικά οι οικισμοί και οι νησίδες που αποτελούν τον δήμο Αμοργού:

Δ.δ. Αμοργού [ 414 ]

• η Αμοργός (ή Χώρα) [ 398 ]
• η Άνυδρος (νησίδα)
• το Γραμπονήσι (νησίδα) [ 0 ]
• το Κισίρι (νησίδα) [ 16 ]
• το Λιαδί (νησίδα)
• το Μεγάλο Βιόκαστρο
• το Μικρό Βιόκαστρο
• η Νικουριά (νησίδα) [ 0 ]
• το Πετελίδι (νησίδα)
• το Πλάκα Λιαδιού (νησίδα)

Δ.δ. Αιγιάλης [ 487 ]

• η Αιγιάλη [ 229 ]
• ο Άγιος Παύλος [ 17 ]
• ο Όρμος Αιγιάλης [ 125 ]
• ο Ποταμός [ 116 ]

Δ.δ. Αρκεσίνης [ 218 ]

• η Αρκεσίνη [ 129 ]
• η Γραμβούσσα (νησίδα) [ 0 ]
• η Καλοταρίτισσα [ 31 ]
• η Καλοφάνα [ 41 ]
• η Μαύρη Μύτη [ 5 ]
• η Ραχούλα [ 12 ]
• η Φελούκα (νησίδα) [ 0 ]
• η Ψαλίδα (νησίδα) [ 0 ]

Δ.δ. Βρούτση [ 82 ]

• ο Βρούτσης [ 37 ]
• το Καμάρι [ 45 ]

Δ.δ. Θολαρίων [ 173 ]

• τα Θολάρια [ 147 ]
• η Παραλία Θολαρίων [ 26 ]

Δ.δ. Καταπόλων (Αμοργού) [ 485 ]

• τα Κατάπολα [ 128 ]
• το Άνω Αντικέρι (νησίδα) [ 0 ]
• το Κάτω Αντικέρι (νησίδα) [ 1 ]
• οι Λεύκες [ 49 ]
• τα Νερά [ 9 ]
• το Ξυλοκερατίδι [ 107 ]
• το Πέρα Ραχίδι [ 36 ]
• το Ραχίδι [ 148 ]
• το Χριστουλάκι (τ. ο Τσεσεμές) [ 7 ]

Σημειώνεται ότι με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011, ουδεμία μεταβολή επήλθε στον Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.29.Γ. αυτού.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής του 2011 ο Δήμος Αμοργού αριθμεί 1.940 άτομα, από τα οποία 1.010 άρρενες και 930 θήλεις. Η πυκνότητα του πληθυσμού ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ανέρχεται σε 15,35.

Δήμαρχοι Αμοργού

Θητεία	Δήμαρχος	Σημειώσεις
1999-2002	Μιχαήλ Κωβαίος
2003-2010	Νικόλαος Φωστιέρης	Πρώτη φορά.
2011-2014	Νικήτας Ρούσσος
2014-2019	Νικόλαος Φωστιέρης	Δεύτερη φορά.
2019-σήμερα	Ελευθέριος Καραΐσκος	Νικητής των εκλογών του 2023 με ποσοστό 57,14%

Πηγή: ΕΕΤΑΑ

Αξιοθέατα

Παραλία Αγίας Άννας

Η παραλία της Αγίας Άννας.

Η παραλία της Αγίας Άννας με το ομώνυμο εκκλησάκι πάνω από τον κολπίσκο της, είναι ίσως η διασημότερη παραλία του νησιού, καθώς εκεί γυρίστηκαν σκηνές από μέρος της ταινίας Απέραντο γαλάζιο (The big blue) του Λικ Μπεσόν με πρωταγωνιστή τον γνωστό ηθοποιό Ζαν Ρενό. Βρίσκεται μόλις τρία χιλιόμετρα από τη Χώρα της Αμοργού, και μόλις ενάμισι από το μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας. Σήμα κατατεθέν της παραλίας είναι τα καθαρά κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά τα οποία σε συνδυασμό με τη βραχώδη περιοχή και τα πράσινα περιβόλια επάνω από την ακτή, συνθέτουν τη λεγόμενη «άγρια ομορφιά» του τοπίου. Κατεβαίνοντας (προς τα αριστερά σας) θα συναντήσετε το μικρό εκκλησάκι, όπου ενίοτε επιλεγόταν για γάμους και βαφτίσια ακόμη και από ξένους τουρίστες του νησιού. Έπειτα θα προσεγγίσετε την παραλία η οποία είναι βραχώδης με χοντρό και λεπτό βοτσαλάκι.

Όσοι κολυμπήσουν στα βαθιά νερά της, θα αντικρίσουν έπειτα από ένα σημείο, μέρος του μοναστηριού να ορθώνεται ψηλά αντίκρυ τους στα αριστερά. Για όσους αντέχουν το περπάτημα πριν την πρώτη βουτιά στη θάλασσα, υπάρχουν κρυφά μονοπατάκια που περνάνε ανάμεσα από τα βράχια και προσφέρουν λιγότερο θορυβώδεις στιγμές χαλάρωσης και ενίοτε σκιά. Η παραλία είναι μικρής έκτασης με ελάχιστες στάσεις δροσιάς ανάμεσα στα βράχια, ενώ οι καλύτερες ώρες να την επισκεφθείτε είναι οι πρωινές ή οι πρώτες απογευματινές, καθώς το μεσημέρι υπάρχει αρκετός συνωστισμός. Η χρήση αντηλιακού συστήνεται. Απέχει 3 χιλιόμετρα από τη Χώρα.

Φουρτούνα στην Αμοργό

Πεζοπορικές Διαδρομές

Το μονοπάτι Λαγκάδα-Άγιος Θεολόγος-Σταυρός

Οι πιο γνωστές πεζοπορικές διαδρομές (μονοπάτια) του νησιού είναι:

Το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας στη Λαγκάδα

• Χώρα - Μονή Χοζοβιώτισσας - Ξενοδοχιό - Άργιλας - Ασφοντηλίτης - Όξω Μεριά - Ποταμός (4-5 ώρες)
• Κατάπολα (Πέρα Ραχίδι) - (Μηλιές) - Χώρα (1 ώρα ανάβαση, 40 λεπτά κατάβαση)
• Κατάπολα - (Μινώα) - Αγία Θέκλη - Δωκαθίσματα - Καμάρι - Παναγία Καστριανή - Βρούτση - Ραχούλα - Αρκεσίνη (4-5 ώρες)
• Όρμος Αιγιάλης - Λαγκάδα - Στρούμπος - Θολάρια - Φωκιότρυπα (2-3 ώρες)
• Λαγκάδα - Άγιος Θεολόγος - Σταυρός (2 ώρες)
• Άγιος Γεώργιος Βαρσαμίτης - Μινώα-Κατάπολα (45 λεπτά)
• Κατάπολα - Χώρα (1 ώρα 15 λεπτά ανάβαση, 50 λεπτά κατάβαση)
• Κατάπολα - Οικισμός Τα Νερά - Φάρος Άη Λιά (1 ώρα 30 λεπτά)
• Χώρα - Παραλία Αγίας Άννας (30 λεπτά κατάβαση, 1 ώρα ανάβαση)
• Χώρα - Τερλάκι - Ξυλοκερατίδι (2 ώρες)
• (Χώρα) - Προφήτης Ηλίας (1 ώρα 15 λεπτά)
• Αρκεσίνη - Παραλία Αμμούδι (30 λεπτά κατάβαση, 45 λεπτά ανάβαση)
• Αρκεσίνη - Μαύρη Μύτη - Πόρτο Ακρωτήρι (45 λεπτά)
• Θολάρια - Όρμος Μικρής Βλυχάδας (30 λεπτά κατέβασμα, 45 λεπτά ανάβαση)
• Λαγκάδα - Μαχός (1 ώρα)
• Λαγκάδα - Γέρος Σταυρός (30 λεπτά ανάβαση)
• Θολάρια - Χρυσόστομος - Φάρος - Χόχλακας - Φωκιότρυπα (2 ώρες)

Εκκλησιαστικά

Παναγία Χοζοβιώτισσα

Σήμερα η Αμοργός υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Θήρας Αμοργού και Νήσων και αποτελεί την αρχιερατική περιφέρεια Αμοργού.

Στις 21 Νοεμβρίου εορτάζεται η Παναγία Χοζοβιώτισσα στο μοναστήρι που είναι κτισμένο στον πιο απόκρημνο βράχο του όρους Προφήτη Ηλία, 300 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, νότια της πρωτεύουσας Χώρας. Κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό το 1088. Από το 2010 λειτουργεί στη Χώρα και εκκλησιαστικό μουσείο. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε και το εκκλησάκι της Παναγίας της Επανοχωριανής στη Λαγκάδα το οποίο εορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Στον κινηματογράφο

• Στην Αμοργό έχει γυριστεί η ταινία του Λικ Μπεσόν Απέραντο γαλάζιο (1988) με τη Ροζάνα Αρκέτ, που είναι βασισμένη σε μια πραγματική ιστορία ανταγωνισμού ανάμεσα σε δύο δύτες.
• Στην ταινία του Γιώργου Κορδέλλα Αριάδνη (2002), ένας συλλέκτης έργων τέχνης (Κώστας Φέρρης) ζητά από έναν νέο καλλιτέχνη (Νίκος Μποτόπουλος) να κλέψει ένα αγγείο από το αρχαιολογικό μουσείο της Αμοργού με αντάλλαγμα την επαγγελματική του στήριξη.
• Μία ακόμη ταινία με σκηνικό το νησί της Αμοργού είναι η γαλλική παραγωγή Δύο εισιτήρια για Κυκλάδες (Les Cyclades, 2023) με την Κριστίν Σκοτ Τόμας Στην ταινία, δύο παιδικές φίλες ξαναβρίσκουν η μία την άλλη και αποφασίζουν να πάνε διακοπές στην Αμοργό.

Σημειώσεις

Λεπτομερείς ναυτιλιακές πληροφορίες για την Αμοργό παρέχει ο Ελληνικός Πλοηγός 2ος τόμος και ιδιαίτερα ο χάρτης ελληνικής έκδοσης: ΧΕΕ-423/4, και ΧΕΕ-423/5 που αποτελούν τους λιμενοδείκτες των όρμων Κατάπολα και Αιγιάλης αντίστοιχα, καθώς και ο ΧΕΕ-423 που καλύπτει όλες τις ΝΑ. Κυκλάδες.

Συλλογή Εικόνων

• 

  

  "ταξίδι στο απέραντο γαλάζιο" τα Κατάπολα καθώς νυχτώνει...

• 
  Όρμος Αιγιάλης όπως φαίνεται από τον Ποταμό
• 
  Φυσικό Λιμάνι Καταπόλων
• 
  Γραμβούσα
• 
• 
  Η Αμοργός από ψηλά

Πηγές

• Αντ. Σακελλαρίου, «Οι Κυκλάδες ως τόπος εξορίας επί Τιβερίου», Πλάτων τομ.50 (1998),σελ.169-171
• Γεώργιος Τουρλίδης, «Η Αμοργός εν τοις Χρονικοίς του Τακίτου», Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, τομ.8(1969-1970), σελ. 664-666
• http://greeksurnames.blogspot.com/2010/08/blog-post_03.html
• https://web.archive.org/web/20190320105224/http://amorgis.blogspot.com/

Βιβλιογραφία

• Μαρίνα Κουμανούδη, «Για ένα κομμάτι γης: Η διαμάχη Σανούδων - Γκίζη για το νησί της Αμοργού (14ος αι.)», Θησαυρίσματα τομ. 29 (1999), σελ. 45-89.
• Anavasi Topo Islands: Αμοργός Περιηγητικός & Πεζοπορικός Χάρτης

Δείτε επίσης

• Απέραντο Γαλάζιο

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Αμοργού
• Αφιέρωμα στην Αμοργό από τις Επτά Ημέρες της Καθημερινής
• Αμοργός (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• [PDF] Ο σεισμός και το τσουνάμι της Αμοργού (1956)