Γαλαξιακό επίπεδο

Ο Γαλαξίας NGC 4452 με το εντυπωσιακό γαλαξιακό επίπεδο όπως φαίνεται από τη γη.

Αποψη του σπειροειδούς γαλαξία NGC 891.

Το γαλαξιακό επίπεδο στην Αστρονομία είναι το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του γαλαξιακού δίσκου. Σε ό,τι αφορά στο δικό μας Γαλαξία, είναι η γαλαξιακή οδός των αρχαίων Ελλήνων, ή το επίπεδο συμμετρίας του δίσκου του Γαλαξία μας, το οποίο περιέχεται στο εσωτερικό του. Το γαλαξιακό επίπεδο είναι κάθετο στον άξονα περιστροφής του Γαλαξία. Επειδή η απόσταση της Γης και γενικότερα του Ηλιακού μας Συστήματος από το γαλαξιακό επίπεδο είναι αμελητέα (περίπου 65 - 70 έτη φωτός) σε σχέση με τη διάμετρο του Γαλαξία μας (περίπου 100.000 έτη φωτός), η τομή του επιπέδου αυτού με την ουράνια σφαίρα ορίζει ένα μέγιστο κύκλο στη σφαίρα αυτή, ο οποίος ονομάζεται γαλαξιακός ισημερινός. Επίσης το κάθετο προς αυτό επίπεδο, δείχνει την κατεύθυνση των πόλων του γαλαξία μας ή οποιουδήποτε γαλαξία έχει παρόμοιο σχήμα και διάταξη.

Στο γαλαξιακό επίπεδο ανήκει η πλειοψηφία της μάζας ενός γαλαξία σαν του δικού μας, δηλαδή που έχει σχήμα δίσκου. Συνήθως οι όροι γαλαξιακό επίπεδο και γαλαξιακός πόλος χρησιμοποιούνται για το επίπεδο και τους πόλους της γαλαξιακής οδού, δηλαδή για το δικό μας γαλαξιακό επίπεδο, παρότι γαλαξιακό επίπεδο έχουν όλοι οι παρόμοιοι γαλαξίες.

Στους γαλαξίες με ακανόνιστο σχήμα ή ακόμα και στους ραβδοειδείς σπειροειδείς γαλαξίες σαν τον δικό μας, είναι σχετικά αυθαίρετο να ορίζεται γαλαξιακό επίπεδο με την έννοια ότι τα ουράνια σώματα δεν είναι ομοεπίπεδα -δεν ανήκουν στο ίδιο επίπεδο. (Σύμφωνα με την αγλόφωνη wikipedia το 1959 ορίστηκε ο βόρειος γαλαξιακός πόλος ως RA = 12h 49m, Απόκλιση= 27° 24′ στο σύστημα αναφοράς B1950 και στο σημερινό σύστημα όμως, το J2000, κατόπιν αναλογισμών, η θέση του πόλου είναι RA = 12h 51m 26.282s, Απόκλιση = 27° 07′ 42.01. Η θέση αντιστοιχεί στον αστερισμό της Βερενίκης, κοντά στον Αρκτούρο και με παρόμοιο τρόπο ο νότιος γαλαξιακός πόλις αντιστοιχεί στον αστερισμό αστερισμό του Γλύπτη.)