Μετάβαση στο περιεχόμενο

Από τη Γη στη Σελήνη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Από τη Γη στη Σελήνη
Το εξώφυλλο της πρώτης αγγλικής εκδόσεως
ΣυγγραφέαςΙούλιος Βερν
ΕικονογράφοςHenri de Montaut
ΤίτλοςDe la Terre à la Lune
ΓλώσσαΓαλλικά
Ημερομηνία δημιουργίας1865
Ημερομηνία δημοσίευσης1865
Μορφήμυθιστόρημα
ΘέμαΕξερεύνηση του διαστήματος
διαστημική πτήση
ΣειράΕκπληκτικά Ταξίδια #4
ΤόποςΦλόριντα
Βαλτιμόρη
lunar orbit
Πρώτη έκδοσηΠιερ-Ζουλ Ετζέλ
ΠροηγούμενοΤαξίδι στο Κέντρο της Γης
ΕπόμενοΓύρω από τη Σελήνη και Τα τέκνα του πλοιάρχου Γκραντ
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Από τη Γη στη Σελήνη (τίτλος πρωτοτύπου: De la Terre à la Lune) είναι ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Γάλλου θεμελιωτή του είδους Ιουλίου Βερν, και ένα από τα πρώτα του έργα. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στα γαλλικά το έτος 1865 και, διαχρονικά, είναι ένα από τα πιο διάσημα μυθιστορήματά του. Διηγείται, με φαντασία και χιούμορ, την ιστορία του προέδρου ενός συλλόγου βετεράνων του Αμερικανικού Εμφύλιου, του Μπάρμπικέιν, ο οποίος αποφασίζει να κατασκευάσει ένα τεράστιο κανόνι, την «Κολομπιάδα», και να εκτοξεύσει με αυτό ένα βλήμα ως τη Σελήνη. Μετά την παρέμβαση ενός τολμηρού Γάλλου, του Μισέλ Αρντάν, στο τέλος του μυθιστορήματος εκτοξεύονται μέσα στο βλήμα και τρεις άνθρωποι: ο Μπάρμπικέιν, ο Αρντάν και ο πλοίαρχος Νίκολ.

Το μυθιστόρημα είναι αξιοσημείωτο ως προς το ότι ο Βερν επεχείρησε ορισμένους προσεγγιστικούς υπολογισμούς σχετικά με τις προδιαγραφές του κανονιού και, με δεδομένη την έλλειψη στοιχείων πάνω στο θέμα κατά την εποχή του, μερικοί από τους αριθμούς που δίνει είναι εκπληκτικά κοντά στην πραγματικότητα. Το εγχείρημα είναι στ' αλήθεια δυνατό για μη επανδρωμένη πτήση, αλλά μη πρακτικό για επανδρωμένο βλήμα, αφού το μήκος του κανονιού θα πρέπει να ήταν χιλιόμετρα για την επίτευξη της ταχύτητας διαφυγής με περιορισμένη επιτάχυνση ώστε να μπορούν να επιβιώσουν οι επιβάτες.

Περίληψη της πλοκής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το βλήμα όπως απεικονίζεται σε χαρακτικό από την εικονογραφημένη έκδοση του 1872.
Η εκτόξευση του βλήματος από την «Κολομπιάδα»

Λίγο μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο, ο «Τηλεβολικός Σύλλογος» της Βαλτιμόρης, τα μέλη του οποίου αισθάνονται ανία από την απραξία τους σε εποχή ειρήνης, έχει μία συνέλευση κατά την οποία ο Ίμπεϋ Μπάρμπικέιν[1], ο πρόεδρός του, καλεί τα μέλη να υποστηρίξουν την ιδέα του: Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, ένα μεγάλο τηλεβόλο (κανόνι) μπορεί να εκτοξεύσει ένα βλήμα με τόση δύναμη ώστε αυτό να φθάσει στη Σελήνη. Μετά την ομόθυμη υποστήριξη των μελών του συλλόγου, κάποιοι από αυτούς συναντιούνται και πάλι για να αποφασίσουν για τα επιμέρους θέματα: από πού πρέπει να εκτοξευθεί το βλήμα, τις διαστάσεις και τα υλικά κατασκευής του τηλεβόλου και του βλήματος και την ποσότητα της εκρηκτικής ύλης.

Και ενώ όλος ο πληθυσμός των ΗΠΑ, αλλά και σε αρκετά ακόμα κράτη, είναι ενθουσιασμένος με την ιδέα, ένας παλιός αντίπαλος του Μπάρμπικέιν στον πόλεμο, ο πλοίαρχος Νίκολ από τη Φιλαδέλφεια, σχεδιαστής και κατασκευαστής χαλύβδινων θωρακίσεων που προσπαθούσε να τρυπήσει με τα βλήματα των κανονιών του ο Μπάρμπικέιν, άρχισε να κατηγορεί δημόσια το εγχείρημα ως αδύνατο να πραγματοποιηθεί και βάζει μια σειρά στοιχημάτων εναντίον του:

Το πρώτο ζήτημα, η συγκέντρωση των χρημάτων, λύνεται με τη διεξαγωγή εράνων στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής με ποικίλα αποτελέσματα (αν και από τις ΗΠΑ μόνο συλλέγονται τα 4 από τα 5,4 εκατομμύρια δολάρια της εποχής που συγκεντρώθηκαν συνολικά, ενώ η Μεγάλη Βρετανία δεν δίνει τίποτα).

Μετά την επιλογή του τόπου για την εκτόξευση (ο «Πέτρινος Λόφος» στην Τάμπα-Τάουν της Φλόριντα), το προεδρείο του Τηλεβολικού Συλλόγου επισκέπτεται την περιοχή και αμέσως αρχίζει η κατασκευή του κανονιού, της «Κολομπιάδας», με την εκσκαφή μιας κυλινδρικής οπής βάθους 300 μέτρων και διαμέτρου 18 υπό την επίβλεψη του μηχανικού Μέρτσισον του Τηλεβολικού, η οποία γίνεται σε χρόνο-ρεκόρ, καθώς πρέπει η εκτόξευση να γίνει κατά το περίγειο της Σελήνης, την 1η Δεκεμβρίου. Αλλά μια έκπληξη περιμένει τον Μπάρμπικέιν: Ο Μισέλ Αρντάν, ένας Γάλλος γνωστός για τα παράτολμα εγχειρήματά του, του στέλνει ένα τηλεγράφημα στις 30 Σεπτεμβρίου με το οποίο του ζητά να αντικαταστήσει το σφαιρικό βλήμα με μεγαλύτερη κυλινδροκωνική οβίδα ώστε να μπει μέσα και να ταξιδέψει στη Σελήνη!

Σε μία συνάντηση του Αρντάν με τα μέλη του Συλλόγου στο ύπαιθρο και μπροστά σε χιλιάδες κόσμου, ο Νίκολ εμφανίζεται, αντιδικεί με πάθος μαζί του και στο τέλος βρίζει τον Μπάρμπικέιν, με τον οποίο αργότερα κανονίζουν να μονομαχήσουν. Τη μονομαχία αυτή αποτρέπει ο Αρντάν, ειδοποιημένος εγκαίρως από τον γραμματέα του Τηλεβολικού Συλλόγου Τζων Τ. Μάστον και τους προτείνει να ταξιδέψουν μαζί του μέσα στην οβίδα, πρόταση που γίνεται δεκτή.

Στο τέλος του μυθιστορήματος, η εκτόξευση, η οποία πραγματοποιήθηκε την 1η Δεκεμβρίου, στέφθηκε με επιτυχία. Στη Γη, μετά τον ενθουσιασμό έρχεται η ανησυχία, επειδή είναι αδύνατο για τα τηλεσκόπια να παρακολουθήσουν το βλήμα, λόγω μιας πυκνής νέφωσης. Μετά από μερικές ημέρες, αφού καθαρίζει ο ουρανός, παραδόξως το βλήμα ανακαλύπτεται σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη και η κατάληξη των τριών πρωτοπόρων αστροναυτών αφήνεται αδιευκρίνιστη. Η συνέχεια της ιστορίας περιγράφεται στο επόμενο μυθιστόρημα, το Γύρω από τη Σελήνη, που αφηγείται το τι συμβαίνει στους τρεις τους κατά το ταξίδι τους και το πώς τελικά επιστρέφουν στη Γη.

Είναι πραγματοποιήσιμο τεχνικά ένα «διαστημικό κανόνι»;

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο έργο του (1903) για τα διαστημικά ταξίδια, ο Ρώσος πρωτοπόρος της αστροναυτικής Κονσταντίν Τσιολκόφσκι αντιτάχθηκε στην ιδέα του Βερν για τη χρήση κανονιού για διαστημικά ταξίδια. Συμπέρανε πως ένα τέτοιο κανόνι θα έπρεπε να ήταν απίστευτα μακρύ για να επιβιώσουν οι επιβάτες, καθώς το σχετικά βραχύ τηλεβόλο στο Από τη Γη στη Σελήνη θα υπέβαλλε το φορτίο του βλήματος σε επιτάχυνση 22.000 g (τζι).

Ο Τζέραλντ Μπουλ και το Πρόγραμμα HARP απέδειξαν μετά το 1961 ότι ένα κανόνι μπορεί να εκτοξεύσει ένα βλήμα 180 κιλών σε ύψος 180 χιλιόμετρα και να το επιταχύνει μέχρι το 32% της ταχύτητας διαφυγής. Κατά τη σειρά πυρηνικών δοκιμών Επιχείρηση Plumbbob, μία ατσάλινη πλάκα βάρους 900 κιλών εκτινάχθηκε και δεν ξαναβρέθηκε ποτέ: έχει διατυπωθεί η άποψη ότι διέφυγε στο διάστημα, επειδή η ταχύτητά της εκτιμήθηκε σε διπλάσια ως εξαπλάσια της ταχύτητας διαφυγής,[2] αλλά οι μηχανικοί πιστεύουν ότι έλιωσε μέσα στην ατμόσφαιρα της Γης.[3]

Κριτική των επιστημονικών και τεχνικών στοιχείων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Αστρονομία στο έργο του Ιουλίου Βερν εκπροσωπείται από αμφότερα τα Από τη Γη στη Σελήνη και Γύρω από τη Σελήνη, το Πάνω σ' έναν κομήτη (Hector Servadac, 1877), καθώς και από το ύστερο μυθιστόρημα Το κυνήγι του αερολίθου (α΄ έκδοση μεταθανάτια, 1908). Βέβαια γίνεται λόγος κυρίως για τα πορίσματα της «κλασικής» Αστρονομίας του 19ου αιώνα, η οποία επικεντρωνόταν στη μελέτη των θέσεων και των τροχιών, και όχι τόσο στην Αστροφυσική, η οποία αναπτύσσεται μόλις στα τέλη του αιώνα. Ο αρχικός τίτλος του Από τη Γη στη Σελήνη ήταν άκρως τεχνικός για την εποχή του: «Ευθεία τροχιά σε 97 ώρες 20 λεπτά». Ο εκδότης του Βερν, ο Ζυλ Ετζέλ, τον μετέτρεψε στο «Από τη Γη στη Σελήνη», αν και σήμερα θα επιλεγόταν μάλλον ο αρχικός τίτλος για ένα έργο επιστημονικής φαντασίας — ο αρχικός διατηρήθηκε μόνο στη ρωσική μετάφραση του έργου.

Το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς φήμης του Βερν έγκειται στις προβλέψεις του για το μέλλον, που είχαν αρχίσει να επαληθεύονται όσο ακόμα ζούσε ο ίδιος και του εξασφάλισαν το χαρακτηρισμό «προφήτης». Οι προρρήσεις αυτές αναφέρονται στα τεχνολογικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας, όχι στις προόδους των θεωρητικών κλάδων των διαφόρων θετικών επιστημών. Ο Βερν συνδέει πάντως στενά τα επιτεύγματα της τεχνικής με την Εφαρμοσμένη Επιστήμη, κάτι που αποτελεί τον κανόνα και θεωρείται σχεδόν αυτονόητο στην εποχή μας, αλλά όχι και τον 19ο αιώνα. Το πλέον εντυπωσιακό παράδειγμα πολλών ορθών επί μέρους προβλέψεων για ένα θέμα βρίσκεται στα Από τη Γη στη Σελήνη και Γύρω από τη Σελήνη. Εκεί ο Ιούλιος Βερν όχι μόνο προβλέπει ορθά ότι η πρώτη εκτόξευση ανθρώπων προς τη Σελήνη θα λάβει χώρα στη Φλόριντα των ΗΠΑ, όχι μόνο προβλέπει τον ακριβή αριθμό των αστροναυτών στη σεληνάκατο (τρεις) και με μεγάλη προσέγγιση τις διαστάσεις και το βάρος της σεληνακάτου, αλλά και την επιστροφή με προσθαλάσσωση στον Ειρηνικό Ωκεανό - στην περίπτωση του «Απόλλων 8» και την περιοχή του Ειρηνικού με σφάλμα 4 μόλις χιλιομέτρων! Εντυπωσιασμένος, ο αστροναύτης Φρανκ Μπόρμαν του «Απόλλων 8», αποστολής που οδήγησε για πρώτη φορά τον άνθρωπο «προς» τη Σελήνη και σε περιφορά «γύρω από τη Σελήνη» (Δεκέμβριος 1968), θα γράψει ένα γράμμα στο δισέγγονο του συγγραφέα, τον Jean-Jules Verne, με ημερομηνία 5 Φεβρουαρίου 1969, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει:

«είναι περισσότερο από μια απλή σύμπτωση: είναι φόρος τιμής στην ιδιοφυΐα των οραματισμών του. Δεν φαντάσθηκε απλώς τι είδους άθλοι ήταν κατορθωτοί από τον άνθρωπο, αλλά και το πώς ακριβώς θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν, μέχρι και τις μικρότερες λεπτομέρειες. Ποιος μπορεί να πει πόσοι διαστημικοί επιστήμονες εμπνεύσθηκαν, συνειδητά ή υποσυνείδητα, από την ανάγνωση των έργων του Ιουλίου Βερν; [...] ...πίσω από κάθε αποφασιστικό βήμα στην ανθρώπινη ιστορία βρίσκεται ένα όνειρο. Αυτό το όνειρο [αλλά] και τα σχέδια για την πραγματοποίησή του υποδείχθηκαν σε μας για πρώτη φορά από τον πρόγονό σας. ...επομένως ο Ιούλιος Βερν αποτελεί έναν από τους μεγάλους πρωτοπόρους της διαστημικής εποχής».

Αντιτάχθηκε η άποψη ότι η εκτόξευση με γιγαντιαίο πυροβόλο θα σκότωνε από την πρώτη στιγμή τους ήρωες του Βερν. Αλλά το αρχικό σχέδιο των πρωταγωνιστών στο Από τη Γη στη Σελήνη είναι ένα μη επανδρωμένο βλήμα. Στο επίπεδο αυτό, η εκτόξευση στο διάστημα με κανόνι όχι μόνο είναι δυνατή, αλλά θα γίνει ίσως πραγματικότητα: Το πρόγραμμα SHARP (Super High Altitude Research Project) στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence στο Livermore της Καλιφόρνια προβλέπει τη χρήση ενός «υπερπυροβόλου» για τη θέση τεχνητών δορυφόρων σε τροχιά με πολύ μικρότερο κόστος.[4] Η έμπνευση αυτή του φυσικού Τζων Χάντερ θα δίνει στο βλήμα αρχική ταχύτητα 7 km/sec, και ήδη ονομάσθηκε «Jules Verne Launcher»

Οι καταπληκτικές προβλέψεις του Βερν οφείλονται κατά μεγάλο μέρος στη συστηματική μελέτη των επιστημονικών και των γενικότερων δεδομένων για κάθε τομέα. Διείδε τις δυνατότητες των ΗΠΑ για μελλοντική ανάπτυξη και γνώριζε ότι τα σημεία της Γης κοντύτερα στον Ισημερινό, όπου η λίγο μικρότερη βαρύτητα και η γήινη περιστροφή υποβοηθούν, είναι τα καταλληλότερα για εκτοξεύσεις. Το νοτιότερο σημείο των ηπειρωτικών ΗΠΑ βρίσκεται στη Φλόριντα.

Ως προς τις ομοιότητες με το διαστημικό πρόγραμμα «Απόλλων» της NASA, ακόμα και το κόστος του προγράμματος στο βιβλίο (12,1 δισεκ. σε δολάρια του 1969) είναι παρόμοιο με το συνολικό κόστος του προγράμματος «Απόλλων» μέχρι και το «Απόλλων 8» ($14,4 δισεκ. σε δολάρια του 1969). Επίσης, όλα τα σκάφη του προγράμματος ανασύρθηκαν από τον ωκεανό από πλοία του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού, όπως συνέβη τελικά με το βλήμα στο φινάλε του Γύρω από τη Σελήνη, που ήταν η συνέχεια του Από τη Γη στη Σελήνη. Ακόμα, ο Βερν ήταν πρωτοπόρος ως προς την κατασκευή του βλήματος από αλουμίνιο αντί χάλυβα (όπως θα ήταν το αναμενόμενο για την εποχή του), καθώς το αλουμίνιο είναι ελαφρύτερο. Η σεληνάκατος Columbia του «Απόλλων» ήταν κατασκευασμένη κυρίως από κράματα αλουμινίου.

Η έμπνευση για τον χαρακτήρα του Αρντάν

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο γενναιότερος από τους ήρωες του έργου, ο Μισέλ Αρντάν, οφείλει το όνομά του στον αναγραμματισμό του ονόματος του συγγραφέα, πρωτοπόρου φωτογράφου και ερασιτέχνη αεροναύτη Nadar (ψευδώνυμο του Φελίξ Τουρνασόν, 1820-1910), που επιχείρησε ένα ταξίδι στην Αφρική με το αερόστατο «Γίγας». Η γνωριμία του Βερν με τον Ναντάρ έδωσε την αφορμή για τη συγγραφή του Πέντε εβδομάδες με αερόστατο (βλ. λήμμα). Ο Ναντάρ παρέμεινε ισόβιος φίλος και σύμβουλος επί τεχνικών θεμάτων του Βερν.

Επιδράσεις του μυθιστορήματος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μυθιστόρημα Από τη Γη στη Σελήνη διασκευάσθηκε στην οπερέτα Le voyage dans la lune το 1875, σε μουσική Ζακ Όφενμπαχ.

Στο μυθιστόρημα με αντίστοιχο θέμα του Χέρμπερτ Τζωρτζ Γουέλς Οι πρώτοι άνθρωποι στη Σελήνη (The First Men in the Moon) (1901), ο αφηγητής ήρωας, ο κ. Μπέντφορντ, αναφέρει το μυθιστόρημα του Βερν Από τη Γη στη Σελήνη στον συνταξιδιώτη του, καθηγητή Καβόρ (Cavor), ο οποίος του απαντά ότι δεν ξέρει σε τι αναφέρεται ο κ. Μπέντφορντ. Ο Βερν θα απαντήσει στην «πρόκληση»: «...οι ιστορίες του (Γουέλς) δεν εδράζονται σε πολύ επιστημονικές βάσεις... Εγώ χρησιμοποιώ τη φυσική. Εκείνος επινοεί.» δηλώνει ο Βερν. «Πηγαίνω στη Σελήνη με βλήμα κανονιού. Καμία επινόηση. Εκείνος πηγαίνει... ...με σκάφος που κατασκευάζει από υλικό που καταργεί το νόμο της βαρύτητας. Αυτό είναι πολύ όμορφο, αλλά δείξτε μου αυτό το μέταλλο. Μπορεί ο κύριος Γουέλς να μου δείξει λίγο "καβορίτη"? Ας τον παραγάγει».[5] Σύντομα, τη δεκαετία του 1910, η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας δικαιώνει τα λόγια αυτά του Βερν κατά απόλυτο τρόπο: η βαρύτητα έχει σχέση με τον ίδιο το χωρόχρονο, είναι τόσο γενική ώστε κανένα υλικό παρασκευαζόμενο με χημικές μεθόδους δεν μπορεί να είναι αδιαφανές στη βαρυτική ακτινοβολία.

Τα δύο έργα (του Βερν και του Γουέλς) ενέπνευσαν την πρώτη κινηματογραφική ταινία επιστημονικής φαντασίας, το Ταξίδι στη Σελήνη του Ζωρζ Μελιές (1902). Το 1958 μία άλλη μεταφορά στον κινηματογράφο θα «γυριστεί», το Από τη Γη στη Σελήνη. Η υπόθεση του μυθιστορήματος υπήρξε επίσης η βάση για την πολύ ελεύθερη διασκευή Jules Verne's Rocket to the Moon (1967), μια αγγλική κωμωδία με τους Μπερλ Άιβς και Τέρρυ-Τόμας. Η τσεχοσλοβακική ταινία του 1961 Ο θρυλικός Βαρόνος Μυγχάουζεν συνδυάζει χαρακτήρες και στοιχεία της πλοκής από το έργο του Βερν με αυτά των ιστοριών του Βαρόνου Μυνχάουζεν και του Συρανό ντε Μπερζεράκ.

Το 1889 ο ίδιος ο Βερν έγραψε μία «συνέχεια» στα έργα του Από τη Γη στη Σελήνη και Γύρω από τη Σελήνη, το Άνω κάτω (αν και η υπόθεση δεν έχει καμία σχέση με τα δύο πρώτα έργα και διαδραματίζεται είκοσι χρόνια αργότερα), με τα μέλη του Τηλεβολικού Συλλόγου (υπό τον Τζων Μάστον) να σχεδιάζουν ένα ακόμα μεγαλύτερο κανόνι για να μεταβάλλουν την κλίση του γήινου άξονα ώστε να καταστήσουν προσιτά στην εκμετάλλευση τα κοιτάσματα ορυκτών καυσίμων της Αρκτικής.

Ο Μπάρμπικέιν εμφανίζεται στο μυθιστόρημα του Κέβιν Τζ. Άντερσον Captain Nemo: The Fantastic History of a Dark Genius ως... αξιωματικός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του οποίου ο κύριος αντίπαλος, ο Ροβήρος ο Κατακτητής, σχεδιάζει διάφορα πρωτότυπα όπλα για να τον πολεμήσει, μεταξύ των οποίων μία απόπειρα για την εκτόξευση μιας αποστολής τριών ανθρώπων στη Σελήνη.

Κατά το ταξίδι της επιστροφής τους από τη Σελήνη, τα μέλη του πληρώματος του «Απόλλων 11» αναφέρθηκαν στο έργο του Βερν σε μία τηλεοπτική μετάδοση στις 23 Ιουλίου 1969.[6]

Εκδόσεις στην ελληνική γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Από τη Γη στη Σελήνη, διασκευή Κώστα Ζουμπουλίδη, εκδόσεις ΑΣΤΗΡ - Αλ. & Ε. Παπαδημητρίου (σειρά: Βιβλιοθήκη Ιουλίου Βερν #8), Αθήνα, s.d., σελίδες 235.

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εξελληνισμένα: «Βαρβικάν» στην παλαιά ελληνική έκδοση του «Αστέρος».
  2. ↑ Brownlee, Robert R. (Ιούνιος 2002). Learning to Contain Underground Nuclear Explosions Retrieved 2006-07-31
  3. ↑ «Learning to Contain Underground Nuclear Explosions By Dr. Robert R. Brownlee - June 2002». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2011. 
  4. ↑ Βλ. Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 195 - Μάιος 1996, σελ. 52.
  5. ↑ Crossley, Robert (1986). H.G. Wells. Wildside Press. pp. 50–51.
  6. ↑ http://www.jsc.nasa.gov/history/mission_trans/AS11_TEC.PDF

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Μανιμάνης, Βασίλειος Ν.: «Ο Ιούλιος Βερν και η εισαγωγή της Επιστήμης στη λογοτεχνία», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 217, Μάιος 1998, σ. 20 κ.ε.
  • Taves, Brian & Michaluk, Stephen: The Jules Verne Encyclopedia, Scarecrow Press (1996).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Από_τη_Γη_στη_Σελήνη&oldid=10830675"